Bài 9. Nói quá

Tiết 37
Nói quá



1. Ví dụ:
-Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối

Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần


Thực chất các câu tục ngữ, ca dao muốn nói:

+ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Đêm tháng năm rất ngắn.

+Ngày tháng mười chưa cười đã tối
Ngày tháng mười rất ngắn.

+ Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Mồ hôi rất nhiều, ướt đẫm.
2. Nhận xét:
Các câu tục ngữ, ca dao đã phóng đại qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng - nhấn mạnh, tăng sức biểu cảm.
3.Ghi nhớ:
Khái niệm: là biện pháp tu từ phóng đại qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng.
Tác dụng: nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Bài tập nhóm:
Điền vào chỗ trống những thành ngữ sử dụng biện pháp nói quá để đoạn văn sau sinh động hơn.
Đ/a:
Lớn nhanh như thổi
Nhanh như gió
Mạnh như vũ bão
Chết như ngả rạ
Thánh Gióng sau khi ăn cơm của bà con láng giềng mang đến
thì.(1).thân thể cường tráng. Gióng cưỡi ngựa phi.(2). ra ngoài
mặt trận. Trước sức.(3).của Gióng, giặc Ân hốt hoảng bỏ chạy
tán loạn. Gióng xông tới tiêu diệt kẻ thù. Xác giặc nằm la liệt.(4)...
Diệt xong giặc Ân, Gióng cưỡi ngựa bay về trời.
*Giống nhau: Đều phóng đại qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng.
*Khác nhau: ở mục đích.
Nói quá : là biện pháp tu từ nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm dựa trên điều có thật.
Nói khoác: là làm cho người nghe tin vào điều không có thật.
Lưu ý: Phân biệt nói quá và nói khoác.
Tên gọi khác của nói quá:
thậm xưng, cường điệu, ngoa ngữ.
II. Luyện tập.
BT1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích
ý nghĩa của chúng trong các câu sau:
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm

b. Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi.
Từ giờ đến sáng, em có thể đi lên đến tận trời được.

c. Cái cụ Bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào
nhà xơi nước.
BT2: Điền thành ngữ cho trước vào chỗ trống để tạo biện pháp tu từ nói quá:
a. ở nơi chó ăn đá gà ăn sỏi thế này, cỏ không mọc nổi
nữa là trồng cà, trồng rau.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng bầm gan tím ruột.
c. Cô Nam tính tình xởi lởi, ruột để ngoài da.
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó nở từng khúc ruột.
e. Bọn giặc hoảng hồn vắt chân lên cổ mà chạy.
BT3: Đặt câu với các thành ngữ cho trước có dùng biện pháp nói quá.
nghiêng nước nghiêng thành
dời non lấp biển
lấp biển vá trời
mình đồng da sắt
nghĩ nát óc
Bài tập 5.
Viết một đoạn văn có dùng biện pháp
nói quá.
Đoạn văn tham khảo:
Hôm ấy, vừa tan học,tôi nhanh chân bước về nhà. Có một chuyện tôi không thể không khoe mẹ luôn được. Tôi đang vui lắm - vui như mở cờ trong bụng vậy. Chả là hôm nay, cô giáo trả bài kiểm tra Toán. Thật bất ngờ, tôi được điểm 9. Đó là điểm cao nhất của môn Toán của tôi từ đầu năm tới nay.Và đó cũng là điểm cao nhất lớp tôi hôm nay. Khi trả bài, cô giáo còn khen tôi dạo này có tiến bộ. Được khen trước lớp, tôi ngại quá. Mặt tôi lúc ấy chắc đỏ như quả gấc chín. Nhưng tôi vui lắm! Mẹ biết chắc mẹ cũng sẽ rất vui vì chính mẹ đã giúp tôi rất nhiều về môn Toán.
Học bài cũ.
Học ghi nhớ SGK-102
Hoàn thiện các bài tập SGK-102,103
2. Chuẩn bị bài sau:
Soạn bài: Ôn tập truyện kí Việt Nam hiện đại
Đọc lại các tác phẩm truyện kí Việt Nam hiện đại đã học.
- Lập bảng Thống kê theo mẫu SGK-104
Dặn dò