Bài 9. Nói quá

Ngày 12 tháng 11 năm 2008
1. Ví dụ 1:
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)

Ngày 12 tháng 11 năm 2008
chưa nằm đã sáng
chưa cười đã tối
Hiện tượng thời gian
Phóng đại tính chất.
Ví dụ 2:
Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
(Ca dao)

thánh thót như mưa ruộng cày.
Phóng đại mức độ của sự vật.
Ví dụ 3:
Với tinh thần đoàn kết cao độ, chúng ta có thể dời non lấp biển.
dời non lấp biển
Phóng đại quy mô.

Ví dụ 1:
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)

Ví dụ 2:
Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
( Ca dao)


Ví dụ 3:
Với tinh thần đoàn kết cao độ, chúng ta có thể dời non lấp biển.
Nói phóng đại
Tính chất
Mức độ
Quy mô
Của
sự vật,
hiện tượng
1. Đêm tháng năm rất ngắn,
Ngày tháng mười rất ngắn.

2. Cày đồng đang buổi ban trưa.
Mồ hôi rơi rất nhiều xuống ruộng
cày.

3. Với tinh thần đoàn kết cao độ, chúng ta có thể làm được nhiều việc lớn.
Sự vật hiện tượng được miêu tả sinh động, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Sự vật hiện tượng được thông báo một cách bình thường.

*Ghi nhớ:
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại quy mô, tính chất, mức độ của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Ví dụ:



Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông- Bài ca vỡ đất)
sỏi đá cũng thành cơm.
Phóng đại tính chất của sự vật.
Tác dụng: nhấn mạnh thành quả mà người lao động làm ra.
Thành ngữ so sánh:
Ăn như rồng cuốn
Khoẻ như voi
Đen như cột nhà cháy
Nhanh như cắt
Con rắn vuông
Anh ch�ng nọ có tính hay nói khoác. Một hôm, đi rừng về, bảo vợ:
- Tôi vào rừng trông thấy một con rắn to ơi là to!...Bề ngang dài hai mươi thước, bề dài một trăm hai mươi thước!
Ch? vợ bĩu môi nói:
- L�m gì có con rắn như thế bao giờ.
- Không tin �? Chẳng một trăm hai mươi thước, cũng một trăm thước!
- Cũng không thể d�i đến một trăm thước.
Anh chồng gân cổ cãi, v� muốn cho vợ tin, cứ rút xuống dần. Cuối cùng nói:
- Tôi nói thật nhé! Quả tôi có trông thấy con rắn dài đúng hai mươi thước, không kém một phân n�o!
Lúc đấy chị vợ bò lăn ra cười:
- Bề ngang hai mươi thước, bề d�i hai mươi thước, thế thì l� con rắn vuông rồi.
Câu hỏi thảo luận:
?Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác?
* Giống nhau: Cùng phóng đại quy mô, mức độ, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
* Khác nhau:
Nói quá
Nói khoác
Là biện pháp tu từ nhằm mục đích nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Nói khoác làm cho người nghe tin vào những điều không có thực Nói khoác là hành động tiêu cực.
Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và ý nghĩa của chúng


b. Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)

c. [.] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào xơi nước.
(Nam Cao, Chí phèo)
ý nghĩa: Vết thương chẳng có nghĩa lý gì, không phải bận tâm
đi lên đến tận trời
thét ra lửa
ý nghĩa: Kẻ có quyền sinh quyền sát trong tay
Bài tập 2:
Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /./ để tạo biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
ở nơi /./ thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng /./
Cô Nam tính tình xởi lởi,/./
Lời khen của cô giáo làm cho nó /./
Bọn giặc hoảng hồn /./ mà chạy.
Bầm gan tím ruột:

Chó ăn đá gà ăn sỏi:

Ruột để ngoài da:

Nở từng khúc ruột:

Vắt chân lên cổ:
Sự đau đớn xót xa căm thù đến cao độ.
Nơi đất đai cằn cỗi khó làm ăn, khó canh tác.

Nói thẳng nói hết kể cả những điều cần giữ kín.

Tâm trạng vui mừng phấn khởi.

Sự vội vã cuống quýt.

ở nơi ............. thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng ........
c. Cô Nam tính tình xởi lởi,..............
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........
e. Bọn giặc hoảng hồn ........... mà chạy.
bầm gan tím ruột
vắt chân lên cổ
chó ăn đá gà ăn sỏi
nở từng khúc ruột
ruột để ngoài da
Bài tập 2: điền các thành ngữ vào chỗ trống
Bài tập 3: Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây:

Nghiêng nước nghiêng thành
Dời non lấp biển
Lấp biển vá trời
Mình đồng da sắt
Nghĩ nát óc