Bài 9. Nói quá

Chào mừng các thầy cô và
các em về dự giờ thao giảng
Môn ngữ văn 8
Kiểm tra bài cũ
Tìm trợ từ, thán từ, tình thái từ trong các câu sau, sắp xếp các từ đã tìm được theo đúng vị trí trong bảng?
a. Nó đi muộn ba lần.
c. quay lại đây tôi bảo.
b. cô giáo chủ nhiệm tặng tôi đấy.
d. Tổ quốc giang sơn hùng vĩ
Đất anh hùng của thế kỉ hai mươi.
e. Thương cũng một kiếp người.
g. Bạn giúp tôi một tay
những
Này,
Chính
Ôi!
thay
nhé!
những
Chính
Này
Ôi!
thay
nhé!
Ti?t: 37 - Tiếng Việt
nói quá
GV thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Thuỷ
Trường THCS Hợp Đồng
I. Nói quá và tác dụng của nói quá.
Nhận xét các ví dụ sau:Trong 2 câu có sự vật, hiện tượng nào được nói quá sự thật không?
a. Đêm tháng năm
Ngày tháng mười
b. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần
chưa nằm đã sáng
chưa cười đã tối.
thánh thót như mưa ruộng cày
Vậy thực chất của cách nói ấy nhằm mục đích gì và có tác dụng gì?
=> Nói vậy nhằm phóng đại mức độ, tính chất của sự vật, hiện tượng.
Cụ thể trong câu tục ngữ, ca dao tác giả dân gian muốn gửi gắm đến ta điều gì?
=> Câu tục ngữ nhấn mạnh rằng: thời gian đêm tháng 5 và ngày tháng 10 rất ngắn, phải biết sắp xếp công việc cho hợp lí.
=> Câu ca dao: nhấn mạnh tính chất của việc nhà nông - cày bừa rất khó nhọc, vất vả, phải biết trân trọng người nông dân.
I. Nói quá và tác dụng của nói quá.
Trong 2 ví dụ vừa tìm hiểu, tác giả đã sử dụng phép nói quá. Vậy em hiểu thế nào về biện pháp nghệ thuật này?
* Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại, cường điệu mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng.
Vậy nói quá có phải là nói điêu, nói sai sự thật không? Chúng ta cùng tìm hiểu những câu sau:
a. Gánh cực mà đổ lên non
Còng lưng mà chạy
b. Bao giờ cây
thì mình lấy ta.
c. Đêm nằm
Mong sao trời sáng ra đường gặp em.
cực còn theo sau.
cải làm đình
Gỗ lim ăn ghém
lưng chẳng tới giường
=> Câu a nhấn mạnh tính chất của sự việc - sự cực khổ của người dân mãi không hết.
=> Câu b nhấn mạnh qui mô của sự việc để khẳng định điều không bao giờ xảy ra.
=> Câu c nhấn mạnh nỗi lòng trăn trở của chàng trai.
Sử dụng phép nói quá đem lại những tác dụng gì? So sánh nói quá với nói khoác?
* Nói quá nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
* Ghi nhớ: SGK
Bài tập nhanh
a.
b. Lỗ mũi
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
c. Hôm qua, cô mà không hiểu sao Lâm và Chiều lại tắm mưa ở sân vận động.
Xác định biện pháp nói quá trong các câu sau:
Chí ta lớn như biển Đông trước mặt
mười tám gánh lông
nghĩ nát óc
Em thấy biện pháp nói quá thường được sử dụng trong những thể loại nào?
=> Câu a nói quá được dùng trong văn thơ trữ tình, Câu b nói quá được dùng trong văn thơ trào phúng (châm biếm, đả kích, gây cười). Câu c nói quá được dùng trong cách nói thường ngày.
II. Luyện tập

Bài 1
Chỉ ra phép nói quá và nêu tác dụng của các phép nói quá trong mỗi câu sau?
a. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người
sỏi đá cũng thành cơm.
đi lên đến tận trời.
b. Anh cứ yên tâm em có thể
c. Ông ấy
thét ra lửa.
=> Nhấn mạnh thành quả của lao động vất vả nhọc nhằn.
=> ý nói vết thương nhẹ, chẳng có nghĩa lí gì, không phải lo lắng.
=> ý nói kẻ có quyền thế trong tay, thường hách dịch.

Bài 2
Cho các thành ngữ: Bầm gan tím ruột; chó ăn đá, gà ăn sỏi; nở từng khúc ruột; ruột để ngoài ra; vắt chân lên cổ. Hãy điền vào chỗ trống trong những câu sau sao cho thích hợp để tạo phép tu từ nói quá.
a. ở nơi thế này cỏ không mọc được.
b. Thấy tội ác của giặc, ai cũng
c. Cô Lan tính tình xởi lởi
d. Lời khen của cô làm nó
e. Bọn giặc hoảng hồn
............................
......................
......................
......................
......................
chó ăn đá, gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột.
ruột để ngoài da.
nở từng khúc ruột.
vắt chân lên cổ.

Bài 3
Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá.
a. Cô ấy đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

b. Đoàn kết tạo nên sức mạnh dời non lấp biển.

c. Bà Nữ Oa là người lấp biển vá trời.

d. Chiến sĩ ta mình đồng da sắt.

Bài 4
Tìm 5 thành ngữ so sánh có dùng phép nói quá.
1. Đen như cột nhà cháy.

2. ăn như rồng cuốn.

3. Nhanh như cắt.

4. Lúng túng như gà mắc tóc.

5. Cao như sào chọc khế.
* HS cần nhớ:
1. Thế nào là nói quá.
2. Tác dụng của nói quá.
3. Cách vận dụng phép nói quá trong khi nói và viết.
* Bài tập về nhà:
1. Làm bài tập số 5 SGK.
2. Soạn bài: Ôn tập truyện kí Việt Nam.
Củng cố và dặn dò
xin chân thành cảm ơn
các thầy cô giáo và
các em học sinh