Bài 9. Nói quá

nhIệT LIệT CHàO MừNG CáC THầY CÔ GIáO
ĐếN Dự GIờ LớP 8b
3
4
6
1
5
2
Từ loại này có chức năng chính
là dùng để nối ?
Đây là từ loại có chức năng gọi đáp và bộc lộ cảm xúc ?
Biện pháp tu từ này là cách vận dụng
ngữ âm, ngữ nghĩa của từ để tạo ra
những cách hiểu bất ngờ, thú vị ?
Biện pháp tu từ này cũng được gọi
là so sánh nhưng là so sánh ngầm ?

Từ "như" là từ ngữ được sử dụng phổ
biến trong biện pháp tu từ này ?
ô chữ
Giải ô chữ
Giải ô chữ
Cố lên
Chúc mừng bạn !
Nói quá
Ô số 1 có 7 chữ cái
ô số 2 có 6 chữ cái
ô số 4 có 8 chữ cái
ô số 5 có 4 chữ cái
ô số 6 có 6 chữ cái
ô số 3 có 7 chữ cái
Đây là biện pháp tu từ mà các em đã học ở lớp 6:
là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật...
Bằng những từ ngữ vốn được dùng để
gọi hoặc tả con người ?
!
Sai rồi
I. Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Xét ví dụ: (SGK T101)
a. Đêm tháng năm
Ngày tháng mười
(Tục ngữ)
Ngụ ý nói hiện tượng thời gian
đêm tháng năm, ngày tháng mười rất ngắn.


Nói quá
Tiết 37: Tiếng Việt
chưa nằm đã sáng
chưa cười đã tối.
Tiết 37: Tiếng Việt
Em hiểu 2 câu tục ngữ có nghĩa như thế nào ?
Dựa vào kinh nghiệm quan sát
Trái đất nghiêng một góc 23027`tự quay xung quanh mình nó và quay quanh mặt trời, khi quay quanh mặt trời độ nghiêng và hướng nghiêng không thay đổi
Ngày 22/6 nửa cầu Bắc ngả nhiều về phía mặt trời nhận được nhiều nhiệt vì vậy mùa nóng ngày dài hơn đêm.
Ngày 22/12 nửa cầu Bắc chếch xa mặt trời nhận được ít nhiệt do vậy mùa lạnh có ngày ngắn hơn đêm
Dựa vào đâu mà ông cha ta lại nói "Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng" và "Ngày tháng mười chưa cười đã tối". Hãy vận dụng kiến thức địa lí đã học để giải thích hiện tượng này ?
I. Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Xét ví dụ: (SGK T101)
a. Đêm tháng năm
Ngày tháng mười
(Tục ngữ)
Ngụ ý nói hiện tượng thời gian
đêm tháng năm, ngày tháng mười rất ngắn.
b. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
Nói quá
Tiết 37: Tiếng Việt
chưa nằm đã sáng
chưa cười đã tối.
thánh thót như mưa ruộng cày.
Nhằm nhấn mạnh sự vất vả
của người nông dân.
Tiết 37: Tiếng Việt
Trong bài ca dao nói " Mồ hôi. ruộng cày" Nghĩa hàm ẩn của bài ca dao là gì ?
Thảo luận nhóm (2 phút)
Hãy so sánh hai cách diễn đạt sau từ sau rồi rút ra nhận xét cho từng cách diễn đat ?
Qua phân tích ví dụ trên,em hiểu nói quá là gì ? Tác dụng của nói quá ?
=>Nói không đúng sự thật, nói khoa trương phóng đại, cường điệu lên để nhấn mạnh, tăng sức biểu cảm
=> Nói bình thường không gây ấn tượng.Vì không sử dụng biện pháp nói quá
2)Ghi nhớ
-Khái niệm:Nói quá là biện pháp tu từ
phóng đại mức độ, quy mô, tính chất
của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
-Tác dụng:Để nhấn mạnh, gây ấn tượng,
tăng sức biểu cảm.
Xác định phép nói quá trong những câu sau:

a. Nhớ, tôi nhớ đến chết cũng không quên.

b. Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông mọi kiếp người.
(Tố Hữu )

c. Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
( Ca dao )
Bài tập nhanh
Từ việc phân tích các ví dụ trên, em có nhận xét gì cách sử dụng biện pháp nói quá ?
* Cách dùng:
- Trong lời nói hàng ngày.
- Trong văn chương:
+ Tục ngữ, ca dao, thành ngữ.
+ Văn thơ:Văn thơ châm biếm, hài hước, văn thơ trữ tình, anh hùng ca...
I. Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Xét ví dụ:
2. Ghi nhớ:
-Khái niệm:Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
-Tác dụng:Để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.

Nói quá
Tiết 37: Tiếng Việt
Anh ch�ng nọ có tính hay nói khoác. Một hôm, đi rừng về, bảo vợ:
- Tôi vào rừng trông thấy một con rắn to ơi là to !...Bề ngang ba mươi thước, bề dài một trăm hai mươi thước !
Ch? vợ bĩu môi nói:
- L�m gì có con rắn như thế bao giờ.
- Không tin � ? Chẳng một trăm hai mươi thước, cũng một trăm thước !
- Cũng không thể d�i đến một trăm thước.
Anh chồng gân cổ cãi, v� muốn cho vợ tin, cứ rút xuống dần. Cuối cùng nói:
- Tôi nói thật nhé ! Quả tôi có trông thấy con rắn dài đúng ba mươi thước, không kém một phân n�o !
Lúc đấy chị vợ bò lăn ra cười:
- Bề ngang ba mươi thước, bề d�i ba mươi thước, thế thì l� con rắn vuông rồi.
Đọc truyện "Con rắn vuông"
Em có nhận xét gì về cách nói của anh chàng nọ trong câu chuyện trên ? (Nói dựa trên cơ sở nào? Có tác dụng gì?)


Nói không có cơ sở thực tế, nói khoác phóng đại quy mô tính chất của sự việc lên ( Con rắn có bề ngang " ba mươi thước" và bề dài "một trăm hai mươi thước"-> "một trăm thước"-> "ba mươi thước"
- Tác dụng gây cười cho người nghe




So sánh cách diễn đạt trong câu chuyện "Con rắn vuông" với cách diên đạt trong câu tục ngữ và bài ca dao phân tích ở mục 1.Em có nhận xét gì về điểm giống và khác nhau giữa nói quá và nói khoác ?
Lưu ý : Phân biệt nói quá với nói khoác.
Giống
Đều phóng đại quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng.
Khác
Nói quá
Là biện pháp tu từ nhằm gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm, có tác động tích cực.
Nói khoác
Nhằm phô trương bản thân, tạo sự hiểu nhầm cho người khác, người nói bị chê cười.

hệ thống hóa kiến thức

Nói quá
Phóng đại
TáC DụNG
Sự vật, hiện tượng
- Trong lời nói hàng ngày.
Trong văn chương:
+ Tục ngữ, ca dao, thành ngữ.
+ Văn thơ:Văn thơ châm biếm hài hước, văn thơ trữ tình, anh hùng ca...

*Lưu ý 1: Phân biệt nói quá với nói khóac.
*Cách dùng
Khái niệm

Tiết 37: Tiếng Việt Nói quá

I. Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Xét ví dụ:( SKG T 101)
2. Ghi nhớ:
-Khái niệm:Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
-Tác dụng:Để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
*Cách dùng:
- Trong lời nói hàng ngày.
- Trong văn chương:
+ Tục ngữ, ca dao, thành ngữ.
+ Văn thơ:Văn thơ châm biếm, hài hước, văn thơ trữ tình, anh hùng ca...
*Lưu ý: Phân biệt giữa nói quá và nói khoác





II. Luyện tập
1.Bài tập 1 ( T102)
Tìm biện pháp nói quá và ý nghĩa của chúng .
a(.) sỏi đá cũng thành cơm.
=> Công sức của con người sẽ tạo ra thành quả lao động (niềm tin vào sức lao động).
b. (.) đi lên đến tận trời
=> Vết thương chẳng có nghĩa lí gì, không phải bận tâm.
c. [...] thét ra lửa
=> Kẻ có quyền sinh, quyền sát đối với người khác.

Tiết 37: Tiếng Việt Nói quá

I. Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Xét ví dụ:( SKG T 101)
2. Ghi nhớ:
-Khái niệm:Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
-Tác dụng:Để nhấn mạnh,gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
*Cách dùng:
- Trong lời nói hàng ngày.
- Trong văn chương:
+ Tục ngữ, ca dao, thành ngữ.
+ Văn thơ:Văn thơ châm biếm, hài hước, văn thơ trữ tình, anh hùng ca...
Lưu ý: Phân biệt giữa nói quá và nói khoác






II. Luyện tập
1.Bài tập 1 ( T102)
2. Bài 2 ( T102)

Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ.
a. Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................
c. Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................
e. Bọn giặc hoảng hồn .......................... mà chạy.
chó ăn đá, gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
nở từng khúc ruột
vắt chân lên cổ

Tiết 37: Tiếng Việt Nói quá

I. Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Xét ví dụ:( SKG T 101)
2. Ghi nhớ:
-Khái niệm:Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
-Tác dụng:Để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
*Cách dùng:
- Trong lời nói hàng ngày.
- Trong văn chương:
+ Tục ngữ, ca dao, thành ngữ.
+ Văn thơ:Văn thơ châm biếm, hài hước, văn thơ trữ tình, anh hùng ca...
*Lưu ý: Phân biệt giữa nói quá và nói khoác






II. Luyện tập
1.Bài tập 1 ( T102)
2. Bài 2 ( T102)
3. Bài 3 ( 102)
Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá.
VD
- `Thuý Kiều là cô gái đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
- Có sự đoàn kết thì sẽ dời non lấp biển được thôi.
- Mình nó mà đòi vá trời lấp biển.
Bài tập này mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được.
- Anh ấy mình đồng da sắt.




Tiết 37: Tiếng Việt Nói quá

I. Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Xét ví dụ:( SKG T 101)
2. Ghi nhớ:
-Khái niệm:Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
-Tác dụng:Để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
*Cách dùng:
- Trong lời nói hàng ngày.
- Trong văn chương:
+ Tục ngữ, ca dao, thành ngữ.
+ Văn thơ:Văn thơ châm biếm, hài hước, văn thơ trữ tình, anh hùng ca...
*Lưu ý: Phân biệt giữa nói quá và nói khoác






II. Luyện tập
1.Bài tập 1 ( T102)
2. Bài 2 ( T102)
3. Bài 3 ( 102)
4. Bài tập 4: Trò chơi tiếp sức.





Điền từ thích hợp để có thành ngữ hoàn chỉnh.
.. trứng gà bóc
.... nh­ dÊm
.... RÙA.
.... tàu lá
ĐEN ...
Trắng như
chua
CHẬM NHƯ
NHƯ CỘT NHÀ CHÁY.
XANh như
=> Mô tuýp so sánh

Tiết 37: Tiếng Việt Nói quá

I. Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Xét ví dụ:( SKG T 101)
2. Ghi nhớ:
-Khái niệm:Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
-Tác dụng:Để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
*Cách dùng:
- Trong lời nói hàng ngày.
- Trong văn chương:
+ Tục ngữ, ca dao, thành ngữ.
+ Văn thơ:Văn thơ châm biếm, hài hước, văn thơ trữ tình, anh hùng ca...
*Lưu ý: Phân biệt giữa nói quá và nói khoác






II. Luyện tập
1.Bài tập 1 ( T102)
2. Bài 2 ( T102)
3. Bài 3 ( 102)
4. Bài tập 4:
5. Bài tập 5 ( T103)
Viết một đoạn văn hoặc một bài thơ có sử dụng biện pháp nói quá.






Củng cố bài học

Nói quá
Phóng đại
TáC DụNG
Sự vật, hiện tượng
- Trong lời nói hàng ngày.
Trong văn chương:
+ Tục ngữ, ca dao, thành ngữ.
+ Văn thơ:Văn thơ châm biếm hài hước, văn thơ trữ tình, anh hùng ca...

*Lưu ý 1: Phân biệt nói quá với nói khóac.
*Cách dùng
Khái niệm
Qua tiết học, em cần ghi nhớ những nội dung cơ bản nào ?
Tư liệu tham khảo
A. Tục ngữ:
1. Nuôi lợn ăn cơm nằm.
Nuôi tằm ăn cơm đứng.

2. Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

3. Đời người có một gang tay
Ai hay ngủ ngày còn có nửa gang.

4. Sấm bên đông, động bên tây.

5. Thuận vợ thuận chồng tát biển Đông cũng cạn.
Tư liệu tham khảo
B- Thành ngữ, khẩu ngữ:
- Buồn nẫu ruột, bầm gan tím ruột, sôi máu, điên tiết, tức lộn ruột, hồn vía lên mây, tan nát cõi lòng, chết nửa người, nghĩ nát óc.
Mô tuýp: Dùng các từ ngữ mang nội dung miêu tả các tác động tâm lí, tình cảm và bộ phận con người.
- Khỏe như voi, đen như cột nhà cháy, trắng như trứng gà bóc, ngáy như sấm, .
Mô tuýp: So sánh
Tư liệu tham khảo
C- Ca dao:
1. Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
2. Tiếng đồn cha mẹ anh hiền
Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ đôi.
3. Người sao một hẹn thì nên
Người sao chín hẹn thì quên cả mười.
4. Yêu nhau yêu cả đường đi
Ghét nhau ghét cả tông chi họ hàng.
Bài tập về nhà: viết đoạn văn
Cho câu chủ đề:
"Chị Dậu là người phụ nữ có sức sống tiềm tàng mạnh mẽ."
Yêu cầu:
Viết tiếp khoảng 5 câu.
Sử dụng nói quá
Hướng dẫn học bài.
- Về nhà học bài cũ phần ghi nhớ sách giáo khoa.
- Làm các bài tập .
- Chuẩn bị bài ôn tập Truyện kí Việt Nam để giờ sau học.
Giờ học đến đây kết thúc
Xin trân thành cảm ơn các thầy cô giáo
và các em học sinh