Bài 9. Nói quá

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ
Lớp 8A4

TRƯỜNG THCS BÌNH MỸ
GIÁO VIÊN : PHAN TẤN QUAN
KIỂM TRA
BÀI CŨ
KIỂ�M TRA
KIẾN THỨC
BÀI
NÓI QUÁ

Trả lời : Cắn cục cơm không vỡ, cắn đồng tiền vỡ tư. ? Nói quá , ý nói cha mẹ em ham giàu có, xem trọng đồng tiền.
Tìm phép nói quá và phân tích ý nghĩa của chúng ?
a) Anh nghe thầy mẹ em hiền
Cắn cục cơm không vỡ, cắn đồng tiền vỡ tư.
( Ca dao )

b) Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giằng khỏi miệng ta
Thằng giặc Tây, thằng chúa đất
Đứa đè cổ, đứa lột da
( Nguyễn Đình Thi )
Trả lời : *Bát cơm chan đầy nước mắt ? Nói quá, ý nói nước mắt chảy nhiều, sự đau khổ.
*Đứa đè cổ, đứa lột da ? Nói quá , ý nói sự tàn bạo, hà khắc của bọn thống trị.

Lưu ý
Nói giảm
nói tránh
còn có các tên gọi khác là :
nhã ngữ,
uyển ngữ,
khinh từ.
Những từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau đây có nghĩa là gì ? Tại sao người viết, người nói lại dùng cách diễn đạt đó ?
* Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột. ( Hồ Chí Minh )
*Bác đã đi rồi sao Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời. ( Tố Hữu )
* Lượng con ông Độ đây mà . Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn. ( Hồ Phương )
Trả lời : Các từ ngữ in đậm trong các đoạn trích trên đều có nghĩa là chết.
Người nói, người viết dùng cách diễn đạt như vậy để giảm nhẹ, tránh cảm giác đau buồn.
2)Vì sao trong câu văn sau đây, tác giả dùng từ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa ?
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để� bàn tay mẹ vuốt ve từ trán xuô�ng cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng
( Nguyên Hồng )
Trả lời : Trong câu văn trên, tác giả dùng từ bầu sữa mà không dùng từ khác cùng nghĩa thay thế để tránh sự thô tục.
Trả lời : Cách nói thứ hai nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe.
3) So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng , tế nhị hơn đối với người nghe?
- Con dạo này lười lắm.
- Con dạo này không được chăm chỉ lắm.

Em hãy cho biết nói giảm nói tránh là gì ?
? GHI NHỚ / SGK (108 )
Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.

Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh sau đây vào chỗ trống : đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.
a) Khuya rồi, mời bà /./
b) Cha mẹ em /./ từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
c) Đây là lớp học cho trẻ em /./
d) Mẹ đã /./ rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
e) Cha nó mất, mẹ nó /./ , nên chú nó rất thương nó.
2) Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng nói giảm nói tránh ?
a 1 ) Anh phải hoà nhã với bạn bè !
a 2 ) Anh nên hoà nhã với bạn bè !
b 1 ) Anh ra khỏi phòng tôi ngay !
b 2 ) Anh không nên ở đây nữa !
c 1) Xin đừng hút thuốc trong phòng !
c 2 ) Cấm hút thuốc trong phòng !
d 1 ) Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
d 2 ) Nó nói như thế là ác ý.
e 1 ) Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e 2 ) Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
3) Khi chê trách một điều gì , để người nghe dễ tiếp nhận, người ta thường nói giảm nói tránh bằng cách phủ định điều ngược lại với nội dung đánh giá. Chẳng hạn, đáng lẽ nói : Bài thơ của anh dở lắm thì lại bảo Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Hãy vận dụng cách nói giảm nói tránh như thế để đặt năm câu đánh giá trong những trường hợp khác nhau.
4) Việc sử dụng cách nói giảm nói tránh là tùy thuộc vào tình huống giao tiếp. Trong những trường hợp nào thì không nên dùng cách nói giảm nói tránh ?
Trả lời : Trong trường hợp cần thiết cần nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật thì không nên dùng cách nói giảm nói tránh vì như thế là bất lợi cho mình.
BÀI TẬP TẠI LỚP :
Tìm phép nói giảm nói tránh và cho biết ý nghĩa của nó ?
1) Bác đã lên đường theo tổ� tiên
Mác Lê-nin thế giới người hiền.
( Tố Hữu )
2) Phú nông gần đất xa trời
Họp riêng con lại ngỏ lời thiết tha.
( Tú Mỡ )
B ÀI TẬP Ở NHÀ :
Tìm phép nói giảm nói tránh và cho biết ý nghĩa của nó ?
1) Xin nhớ từ đây nhớ lại ngày
Bác Hồ từ giã cõi hôm nay
( Tố Hữu )
2) Bạc tình nổi tiếng lầu xanh
Một tay chôn biết mấy cành phù dung .
( Nguyễn Du )
3) Mẹ bạn ấy là công nhân vệ sinh ở chợ Cái Dầu.
CỦNG CỐ
- Nói giảm nói tránh là gì ?
- Nói giảm nói tránh còn có các tên gọi khác nào ?
DẶN DÒ
- Học thuộc Ghi nhớ , làm bài tập về nhà.
- Tiết sau Kiểm tra Văn học 45`
Về nhà xem lại :
* 4 truyện kí của Việt Nam
* 4 truyện kí nước ngoài
TIẾT HỌC
ĐẾN ĐÂY
LÀ KẾT THÚC
CÁM ƠN
QUÍ THẦY CÔ
ĐÃ ĐẾN
DỰ GIỜ
LỚP CHÚNG EM
XIN CHÀO TẠM BIỆT