Bài 9. Nói quá

TRƯỜNG THCS NGUYỄN THỊ ĐỊNH
Ngày 22 tháng 10 năm 2010
KIỂM TRA BÀI CŨ
Thế nào là từ địa phương Phú Yên?
Từ địa phương Phú Yên là những từ được người Phú Yên thường sử dùng trong lời ăn tiếng nói của mình.
2. Những cách diễn đạt có sử dụng từ địa phương Phú Yên dưới hình thức láy tư?
Đặt một câu với từ tìm được.
Bẫy nhè bẫy nhẹt, ốm tong ốm teo, thưa rỉnh thưa rảng, khuya lơ khuya lắc ...
TRƯỜNG THCS NGUYỄN THỊ ĐỊNH
TIẾT 37
22-10-2010
TIẾT: 37
22-10-2010
I.- NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ:
I- NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ:
Đọc các câu tục ngữ, ca dao sau và trả lời câu hỏi:

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
٭Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng:
Hiện tượng thời gian:
đêm tháng năm rất ngắn
* Ngày tháng mười chưa cười đã tối:
Hiện tượng thời gian:
ngày tháng mười rất ngắn
* Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày:
Mồ hôi ướt đẫm
Lao động của người nông dân hết sức vất vả
SO SÁNH HAI CÁCH NÓI
* Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.

* Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

* Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Đêm tháng năm rất ngắn.

Ngày tháng mười rất ngắn.

Mồ hôi ướt đẫm.

Cách nói như vậy có tác dụng như thế nào?
Nhằm để nhấn mạnh, gây ấn tượng,
tăng sức biểu cảm.
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
٭Ghi nhớ:
GHI NHỚ: Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.

TIẾT: 37
22-10-2010
I.- NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ:
Nói quá còn gọi
là khoa trương, thậm xưng, ngoa ngữ, cường điệu,
phóng đại...
٭ Nói quá thường được dùng ở những trường hợp nào ?
Thảo luận:
- Mối thù này, chết xuống đất cũng không quên!
- Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng thương chồng bảo râu rồng trời cho…
* Thơ văn châm biếm, trào phúng
- Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một tài đành họa hai…
* Thơ văn trữ tình
* Trong lời nói thường ngày
Nói quá được dùng nhiều trong thơ văn châm biếm, trào phúng; cũng có thể dùng trong thơ văn trữ tình và lời nói thường ngày.

GHI NHỚ:
* Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.

TIẾT: 37
22-10-2010
I.- NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ:
* Nói quá được dùng nhiều trong thơ văn châm biếm, trào phúng; cũng có thể dùng trong thơ văn trữ tình và lời nói thường ngày.

II.- LUYỆN TẬP:
II. Luyện tập:
Bài tập1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)

b. Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối cùng)

c. […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước. (Nam Cao, Chí Phèo)
a. Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
Lao động có thể làm ra mọi thứ
b. Em có thể đi lên đến tận trời
Có thể đi tới bất kì đâu, rất khỏe.
c. [...] Cái cụ Bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
Hống hách, nói năng quát tháo hay quát nạt mọi người.
Bài tập 2:
Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /…/ để tạo biện pháp tu từ nói quá:
bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ ...
a. Ở nơi …………………... thế này, cỏ
không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b.Nhìn thấy tội ác của giặc,
ai ai cũng……………......
c. Cô Nam tính tình xởi lởi, ………………….
d. Lời khen của cô giáo làm cho
nó ..………………………
e. Bọn giặc hoảng hồn…………….........
mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
nở từng khúc ruột
vắt chân lên cổ
Bài tập 3. Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây:
٭Nghiêng nước nghiêng thành.
٭Dời non lấp biển.
٭Lấp biển vá trời.
٭Mình đồng da sắt.
٭Nghĩ nát óc.

Bài tập 4. Chia nhóm, tìm nhanh các thành ngữ so sánh
có dùng biện pháp nói quá.

٭Mẫu: ngáy như sấm
Bài tập thêm:
Đọc câu chuyện sau và cho biết có phải hai nhân vật trong truyện đã dùng phép nói quá? Sau đó thảo luận câu hỏi 6 ở sách giáo khoa (trang 103)
QUẢ BÍ KHỔNG LỒ
Hai anh chàng cùng đi qua một khu vườn trồng bí, anh A thấy quả bí to vội kêu lên : - Chà quả bí to thật!
Anh B cười mà bảo rằng: -Thế thì lấy gì làm to! Tôi đã từng thấy quả bí to hơn nhiều. Có một lần tôi trông thấy quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa!
Anh A nói ngay: -Thế thì lấy gì làm lạ! Tôi còn nhớ có một bận tôi còn trông thấy cái nồi to bằng cả cái đình làng ta!
Anh B ngạc nhiên hỏi: - Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?
Anh A giải thích: - Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà.
Anh B biết bạn chế nhạo mình bèn nói lãng sang chuyện khác.
Theo: Truyện cười dân gian

Hãy phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác ?
Bài tập 6٭. Thảo luận ở tổ
Giống nhau: Đều phóng đại quy mô, tính chất, mức độ của sự vật, hiện tượng .
٭Khác nhau: Ở mục đích:
* Nói quá là biện pháp tu từ nhằm mục đích nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
* Nói khoác nhằm làm cho người nghe tin vào những điều không có thực (là hành động có tác động tiêu cực).
Bài tập 5٭:
Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
Hiểu được phép tu từ nói quá.
Nắm được tác dụng của biện pháp tu từ nói quá.
Biết đặt câu có sử dụng biện pháp nói quá.
Làm bài tập về nhà.
Chuẩn bị phần:
“ÔN TẬP TRUYỆN KÍ VIỆT NAM”