Bài 9. Nói quá

Tiết: 37
NÓI QUÁ
1. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
2. Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
( Ca dao)
3. Con đường mòn chạy thẳng đến chân trời.
(Trích Báo Nhân dân)
So sánh hai cách nói sau xem cách nói nào có thể nhấn mạnh, gây ấn tượng và có sức gợi cảm hơn?
Ghi nhớ: Sgk/T 102
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Bài tập
Tìm biện pháp nói quá trong các ví dụ sau:
a. Đau lòng kẻ ở người đi
Lệ rơi thấm đá, tơ chia rũ tằm.
b. Người say rượu mà đi xe máy thì tính mạng như ngàn cân treo sợi tóc
c. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
Bài tập
Tìm biện pháp nói quá trong các ví dụ sau:
a. Đau lòng kẻ ở người đi
Lệ rơi thấm đá, tơ chia rũ tằm.
b. Người say rượu mà đi xe máy thì tính mạng như ngàn cân treo sợi tóc.
c. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
ĐIỀN TỪ THÍCH HỢP ĐỂ CÓ THÀNH NGỮ HOÀN CHỈNH
Nắng như ....................
......................... Lë ®Êt.
................Như trứng gà bóc. .
..........................Sôi Nước Mắt.
ĐEN..................................
.....................QUỶ HỜN.
§æ Löa
Long trời
TRắng
NHƯ CỘT NHÀ CHÁY.
Đổ Mồ Hôi
1
2
3
4
5
6
MA CHÊ
Truyện cười: Con rắn vuông
Anh chàng nọ tính khoác lác đã quen. Bữa kia đi chơi về bảo vợ:
- Này mình ạ! Hôm nay tôi đi vào rừng trông thấy một con rắn, chao ôi, to đến là to, dài đến là dài. Bề ngang thì chắc chắn là bốn mươi thước rồi, còn bề dài thì dễ đến hơn trăm thước.
Vợ không tin, nhưng cũng định trêu chồng một mẻ:
- Tôi nghe người ta nói có rắn dài đã nhiều. Nhưng làm gì có giống rắn dài như anh nói thế. Tôi nhất định không tin.
Chồng làm như thật:
- Thật quả có rắn như thế. Dài hơn một trăm thước thì chẳng đến, nhưng tám mươi thì nhất định.
Vợ bĩu môi:
- Cũng chẳng đến!
Chồng cương quyết:
- Tôi chắc chắn là nó dài sáu mươi thước chứ không ngoa.
Vợ vẫn khăng khăng:
- Vẫn không dài đến nước ấy đâu!
Chồng rút lui một lần nữa:
- Lần này tôi nói thật nhé. Con rắn dài đến bốn mươi thước, không kém một phân.
Vợ bò lăn ra cười:
- Con rắn anh thấy, bề ngang đã chắc chắn là bốn mươi thước, bề dài cũng lại đến bốn mươi thước không kém một phân thì chẳng hoá ra là con rắn vuông à?
Truyện cười: Con rắn vuông

Anh chàng nọ có tính hay nói khoác, một hôm đi rừng về, bảo vợ:
- Hôm nay, tôi vào rừng hái củi, trông thấy một con rắn to ơi là to!... Bề ngang hai mươi thước, bề dài một trăm hai mươi thước!
Chị vợ bĩu môi nói:
- Làm gì có con rắn dài như thế bao giờ.
- Không tin à? Chẳng một trăm hai mươi thước, cũng một trăm thước!
- Cũng không thể dài đến một trăm thước.
- Thật mà. Không đúng một trăm thước cũng đến tám mươi thước.
Chị vợ vẫn lắc đầu. Anh chồng thì gân cổ cãi, và muốn cho vợ tin, cứ rút xuống dần. Cuối cùng nói:
- Tôi nói thật đấy nhé! Quả tôi có trông thấy con rắn dài đúng hai mươi thước, không kém một tấc, một phân nào!
Lúc ấy chị vợ bò lăn ra cười:
- Bề ngang hai mươi thước, bề dài hai mươi thước, thế thì là con rắng vuông rồi!
Bài 6 : Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a) Bàn tay ta làm nên tất cả .
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

Con người có thể vượt qua trở ngại để thành công ( niÒm tin vµo bµn tay lao ®éng).
b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giê đến s¸ng em có thể đi lên đến tận trời được.

Cã søc kháe ®i ®­îc nhiÒu n¬i->VÕt th­¬ng ch¼ng cã nghÜa lÝ g×, kh«ng ph¶i bËn t©m, sức khỏe rất tốt.

c) Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời h¾n vào nhà xơi nước.

KÎ cã uy quyền, hống hách quát nạt mọi ng­êi.


Bài 2 :Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ mà chạy.
a. Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................
c. Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................
e. Bọn giặc hoảng hồn .......................... mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
nở từng khúc ruột
vắt chân lên cổ
Bài 3:Đặt câu với các thành ngữ có dùng phép nói quá sau:nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc
a. Nàng công chúa có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
b. Đoàn kết là sức mạnh dời non lấp biển.
c. Công việc lấp biển vá trời là công việc của nhiều đời, nhiều thế hệ mới có thể làm xong.
d. Những chiến sĩ mình đồng da sắt đã chiến thắng.
e. Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài toán này.
Bài tập 4: Tìm 5 thành ngữ so sánh có dụng phép nói quá:
- Ngáy như sấm.
- Đen như than/cột nhà cháy
- Nát như tương.
- Đẹp như tiên
- Xấu như ma.
DẶN DÒ:
-Làm bài tập ( sgk/103)
-Học thuộc phần ghi nhớ sgk/102)
-Suu t?m m?t s? c�u ca dao v� tho van cĩ s? d?ng ph�p nĩi qu� .
-Soạn bài tiếp theo: Nĩi gi?m nĩi tr�nh
Tr? l?i c�u h?i m?c I.1,2,3 ( sgk/107-108)