Bài 9. Nói quá

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ LỚP 8/4
4. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Xác định các biện pháp tu từ trong mỗi trường hợp sau!
1. Áo chàm đưa buổi phân ly

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
2. Chú bé vùng dậy vươn vai một cái bỗng biến thành một tráng sĩ

mình cao hơn trượng, oai phong, lẫm liệt.
3. Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Áo chàm
mình cao hơn trượng
. như
lồng
. lồng
mặt trời trong lăng
(Hoán dụ)
(So sánh)
(So sánh, điệp ngữ)
(Ẩn dụ)
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
→ mồ hôi rơi ướt đẫm, chỉ sự vất vả, cực nhọc.
Tiết 37 NÓI QUÁ
Vd: Sgk/101
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
→ đêm tháng năm rất ngắn.
- Ngày tháng mười chưa cười đã tối
→ ngày tháng mười rất ngắn.
- Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
2. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
a. - Đêm tháng năm rất ngắn.
- Ngày tháng mười rất ngắn.
b. - Mồ hôi ướt đẫm.
1. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
(Ca dao)
Cách nói bình thường.
Cách nói phóng đại.
Theo em cách nói nào hay hơn? Vì sao?
Cách nói phóng đại hay hơn vì có tác dụng nhấn mạnh, gây ấn tượng và tăng sức biểu cảm.
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
→ mồ hôi rơi ướt đẫm, chỉ sự vất vả, cực nhọc.
Tiết 37 NÓI QUÁ
* Vd: Sgk/101
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
→ đêm tháng năm rất ngắn.
- Ngày tháng mười chưa cười đã tối
→ ngày tháng mười rất ngắn.
- Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
 Nói quá có tác dụng nhấn mạnh, gây ấn tượng tăng sức biểu cảm.
* Ghi nhớ: Sgk/102
II. Luyện tập:
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
Tiết 37 NÓI QUÁ
II. Luyện tập:
Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.


Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.


c. Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
→ nhấn mạnh vai trò sức lao động của con người.
→ muốn nói còn rất khỏe, có thể làm bất cứ việc gì.
→ uy quyền, hung hăng, quát nạt làm người ta sợ.
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
Tiết 37 NÓI QUÁ
II. Luyện tập:
Bài tập 2: Điền các thành ngữ sau vào chỗ trống /.... / để tạo biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
Bầm gan tím ruột:
Chó ăn đá, gà ăn sỏi:
Nở từng khúc ruột:
Ruột để ngoài da:
Vắt chân lên cổ:
→ hết sức căm giận, uất ức.
→ nơi đất đai cằn cỗi, hoang vu.
→ sung sướng hả hê, thỏa mãn trong lòng.
→ người vô tâm, tính tình thẳng tuột, không giữ miệng.
→ cuống cuồng.
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
Tiết 37 NÓI QUÁ
II. Luyện tập:
Bài tập 2: Điền các thành ngữ sau vào chỗ trống /.... / để tạo biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
Ở nơi ……………………………… thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.
Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng…………………………… .
Cô Nam tính tình xởi lởi, ………………………… .
Lời khen của cô giáo làm cho nó ……………………………. .
Bọn giặc hoảng hồn …………………………. mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
nở từng khúc ruột
vắt chân lên cổ
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
Tiết 37 NÓI QUÁ
II. Luyện tập:
Bài tập 3: Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
Nghiêng nước nghiêng thành:
Dời non lấp biển:
Lấp biển vá trời:
Mình đồng da sắt:
Nghĩ nát óc:
→ miêu tả vẻ đẹp của người phụ nữ.
→ sức mạnh phi thường, hoài bão lớn lao.
→ vĩ đại, phi thường.
→ thân thể như sắt, như đồng, có thể chịu đựng mọi hiểm nguy.
→ suy nghĩ nhiều quá mức.
1. Thuý Kiều mang vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
2. Từ Hải là đấng anh hùng có thể dời non lấp bể.
3. Bà Nữ Oa lấp biển vá trời.
4. Hê-ra-clit là dũng sĩ mình đồng da sắt.
5. Mình nghĩ nát óc rồi mà không tìm ra được câu nào cả.
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
Tiết 37 NÓI QUÁ
II. Luyện tập:
Bài tập 4: Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.
Nhanh như điện.
Chậm như rùa.
Đen như cột nhà cháy.
Trắng như trứng gà bóc.
Ăn như rồng cuốn, nói như rồng leo, làm như mèo mửa.
…
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
Tiết 37 NÓI QUÁ
II. Luyện tập:
Bài tập 6: (Thảo luận nhóm) Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
“Nhà mình ở Lào Cai và có trồng rất nhiều loại cây. Trước cửa nhà mình có một cây đa cổ thụ. Mình nghe nói nó được trồng trước cả thời Trần Quốc Tuấn đánh giặc Nguyên Mông. Cây đa đã ngót nghét hơn ngàn năm có lẻ.
Cây đa trước cửa nhà mình cao đến nỗi, mình về Hà Nội mà vẫn nhìn thấy ngọn đa. Mình không bao giờ phải đi bắn chim ở đâu cả. Mỗi lần thèm thịt chim, chỉ cần đứng rung cây một cái. Mấy chú chim thấy động, nhìn xuống thì chóng mặt vì độ cao, lảo đảo rớt xuống đất, mình tha hồ mà nhặt. Có lẽ không ai có thể đo được độ cao của cây đa này. Chỉ biết, một con chim sẻ làm tổ trên ngọn cây vô tình làm rớt một cái trứng.Trứng mới rơi đến nửa chừng cây đa đã nở thành một con chim sẻ bay trở về tổ cùng mẹ nó…”
(Trích bài làm văn của học sinh)
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
Tiết 37 NÓI QUÁ
II. Luyện tập:
Bài tập 6: (Thảo luận nhóm) Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
Tìm biện pháp tu từ nói quá trong những ví dụ sau và giải thích ý nghĩa của chúng:
1. Tửu phùng tri kỉ thiên bôi thiểu,
Thoại bất tâm đầu bán cú đa.
(Lý Bạch)
(Rượu gặp tri kỉ nghìn chén còn là ít,
Chuyện không hợp ý nửa câu đã là nhiều.)
 Khẳng định tình cảm gắn bó của những con người tri kỉ, tâm đầu ý hợp. Còn những người không hợp ý nhau, lời nói chẳng qua chỉ là xã giao mà thôi.
Tìm biện pháp tu từ nói quá trong những ví dụ sau và giải thích ý nghĩa của chúng:
2. Ăn mười cái đám cưới không bằng hàm dưới cá trê.
 Ý muốn nói hàm dưới cá trê ăn rất ngon.
Tìm biện pháp tu từ nói quá trong những ví dụ sau và giải thích ý nghĩa của chúng:
3. Tiền vô như nước sông Đà
Tiền ra nhỏ giọt như cà phê đen.
 Tiền vào thì nhiều vô kể mà tiêu thì rất ít, chẳng có bao nhiêu.
Tìm biện pháp tu từ nói quá trong những ví dụ sau và giải thích ý nghĩa của chúng:
4. Người Nhật Bản có câu: “Chúng ta sinh ra và lớn lên trên miệng núi lửa, chính vì thế, chúng ta phải ra sức học tập để xây dựng đất nước”.
 Đất nước rất nghèo về tài nguyên và nhiều hiểm họa thiên tai, vì thế, mọi người phải ra sức học tập để phát triển đất nước.
A. Ẩn dụ.
B. So sánh ngầm.
C. Cường điệu hoá, thậm xưng, phóng đại.
D. Hoán dụ.
Biện pháp tu từ nói quá còn có tên gọi khác là:
C. Cường điệu hoá, thậm xưng, phóng đại.
Hướng dẫn về nhà:
Soạn bài: “Ôn tập truyện kí Việt Nam.
+ Lập bảng thống kê theo mẫu trang 104.
+ Nêu những điểm giống nhau và khác nhau chủ yếu về nội dung và hình thức nghệ thuật của ba văn bản trong các bài 2, 3 và 4.
+ Trong các nhân vật em đã tìm hiểu qua các văn bản truyện kí Việt Nam, em thích nhất là nhân vật nào? Vì sao?
XIN CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ ĐÃ THAM DỰ BUỔI HỌC!