Bài 9. Nói quá

KÍNH CHÀO CÁC THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH
Giáo viên: Nguyễn Thị Bích Thủy
TIẾT: 40
NÓI QUÁ
Kiểm tra bài cũ:
Nêu chức năng của tình thái từ?
Tìm tình thái từ trong các câu sau?
a) Cứu tôi với!
b) Nó đi chơi với bạn từ sáng chưa về.
I. NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ
Ví dụ:
a/ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b/ Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần
(Ca dao)
Nói quá sự thật
Cách nói đúng sự thật
Đêm tháng năm rất ngắn
Ngày tháng mười rất ngắn
Mồ hôi đổ rất nhiều
I. NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả
Bài tập bổ sung
Tìm biện pháp nói quá trong các ví dụ sau:
a. Đau lòng kẻ ở người đi
Lệ rơi thấm đá, tơ chia rũ tằm.
b. Người say rượu mà đi xe máy thì tính mạng như ngàn cân treo sợi tóc
c. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
Bài tập bổ sung
Tìm biện pháp nói quá trong các ví dụ sau:
Đau lòng kẻ ở người đi
Lệ rơi thấm đá, tơ chia rũ tằm.
b. Người say rượu mà đi xe máy thì tính mạng như ngàn cân treo sợi tóc.
c. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
Cách 1

Đêm tháng năm
chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười
chưa cười đã tối .

b. Mồ hôi thánh thót
như mưa ruộng cày.



Cách 2

Đêm tháng năm rất ngắn
Ngày tháng mười rất ngắn.


b. Mồ hôi đổ rất nhiều.





* Cách nói 1 hay hơn cách 2 vì:

- Nhấn mạnh điều tác giả muốn nói
- Gây sự chú ý của người đọc người nghe
- Làm tăng sức biểu cảm của sự vật sự việc

2. Tác dụng

- Nhấn mạnh điều mình muốn nói

- Gây ấn tượng

- Tăng sức biểu cảm


Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Ghi nhớ:
Bài tập bổ sung
Cho biết tác dụng của nói quá trong các câu sau :
a. Gánh cực mà đổ lên non
Còng lưng mà chạy cực còn chạy theo
=> nhấn mạnh nỗi vất vả của người dân lao động
b. Người sao một hẹn thì nên
Người sao chín hẹn thì quên cả mười
=> nhấn mạnh , gây ấn tượng về sự quên của người hẹn
c. Đêm nằm lưng chẳng tới giường
Mong trời mau sáng ra đường gặp em
=> nhấn mạnh , gây ấn tượng , tăng sức biểu cảm về nỗi
nhớ mong người thương thao thức suốt đêm ,không ngủ được
ĐIỀN TỪ THÍCH HỢP ĐỂ CÓ THÀNH NGỮ HOÀN CHỈNH
Một nắng....................
............ như rùa.
......... như trứng gà bóc .
................... sôi nước mắt
Đen..................................
............. quỷ hờn.
Một nắng hai sương
Chậm như rùa
Trắng như trứng gà bóc
Đen như cột nhà cháy
Đổ mồ hôi sôi nước mắt
1
2
3
4
5
6
1’
2’
Ma chê quỷ hờn.
3’
4’
5’
6’
THẬM XƯNG, KHOA TRƯƠNG, PHÓNG ĐẠI, CƯỜNG ĐIỆU, NGOA NGỮ
Đọc câu chuyện sau: QUẢ BÍ KHỔNG LỒ
Hai anh chàng cùng đi qua một khu vườn trồng bí, anh A thấy quả bí to vội kêu lên : - Chà quả bí to thật!
Anh B cười mà bảo rằng: - Thế thì lấy gì làm to! Tôi đã từng thấy quả bí to hơn nhiều. Có một lần tôi trông thấy quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa!
Anh A nói ngay: - Thế thì lấy gì làm lạ! Tôi còn nhớ có một lần tôi còn trông thấy cái nồi to bằng cả cái đình làng ta!
Anh B ngạc nhiên hỏi:-Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?
Anh A giải thích: - Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà. Anh B biết bạn chế nhạo mình bèn nói lãng sang chuyện khác. Theo: Truyện cười dân gian.
Thảo luận nhóm
Phân biệt biện pháp tu từ nói quá và nói khoác.
Thời gian trong vòng 3 phút
HẾT GIỜ
1
2
3
Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
1. Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, ngoa dụ, thậm xưng, phóng đại, cường điệu.
2. Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiếu nội dung lời nói với thực tế. Phải nắm được cái ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức là hiểu theo nghĩa bóng chứ không hiểu theo nghĩa đen).

* Lưu ý:
NÓI QUÁ
Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
Kẻ có quyền uy, cụ Bá rất hống hách. Nhấn mạnh tính cách nhân vật.
Trấn an người nghe rằng vết thương nhỏ, rất nhẹ, không sao cả, chỉ là vết thương ngoài da.
c) Cái cụ Bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước
b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt qua da thôi. Từ giờ đến sáng mai em có thể đi lên đến tận trời được.
Con người có thể vượt qua trở ngại để thành công (niềm tin vào lao động)
a) Bàn tay ta làm nên tất cả.
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
Bài 2 :Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ mà chạy.
a. Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................
c. Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................
e. Bọn giặc hoảng hồn .......................... mà chạy.
NÓI QUÁ
- Vắt chân lên cổ:
thể hiện sự căm thù cao độ.
- Nở từng khúc ruột:
- Ruột để ngoài da:
- Bầm gan tím ruột:
- Chó ăn đá, gà ăn sỏi:
đất đai cằn cỗi không có gì ăn để sống.
thể hiện rất vui sướng.
thể hiện sự hời hợt, nông cạn
sự sợ hãi, khiếp sợ
Nghĩa của các thành ngữ:
Bài 2 :Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ mà chạy.
a. Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................
c. Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................
e. Bọn giặc hoảng hồn .......................... mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
nở từng khúc ruột
vắt chân lên cổ
Bài 3:Đặt câu với các thành ngữ có dùng phép nói quá sau: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc
a. Nàng công chúa có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
b. Đoàn kết là sức mạnh dời non lấp biển.
c. Công việc lấp biển vá trời là công việc của nhiều đời, nhiều thế hệ mới có thể làm xong.
d. Những chiến sĩ mình đồng da sắt đã chiến thắng.
e. Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài toán này.
1
KHỎE NHƯ VOI
NÓI QUÁ
2
ĐEN NHƯ CỘT NHÀ CHÁY
NÓI QUÁ
NHANH NHƯ CHỚP
3
NÓI QUÁ
CHẬM NHƯ RÙA
4
NÓI QUÁ
GẦY NHƯ QUE CỦI
5
NÓI QUÁ
ĂN NHƯ MÈO
6
NÓI QUÁ
Ném tiền qua cửa sổ
NÓI QUÁ
DẶN DÒ:
-Làm bài tập 5( sgk/103)
-Học thuộc phần ghi nhớ sgk/102)
-Suu t?m m?t s? c�u ca dao v� tho van cĩ s? d?ng ph�p nĩi qu� .
-Soạn bài tiếp theo: Chu?n b? vi?t b�i vi?t s? 2
Tr? l?i c�u h?i m?c I.1,2,3 ( sgk/107-108)
Bài học đến đây là kết thúc.
Tạm biệt các em!