Bài 9. Nói quá

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
THẦY CÔ VỀ THĂM LỚP DỰ GIỜ
? Hãy kể tên các biện pháp tu từ đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 6, 7 ?
- Các biện pháp tu từ đã học
Lớp 6: So sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ.
Lớp 7: Điệp ngữ, chơi chữ, liệt kê.


Tiết 37 NÓI QUÁ

I. Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Bài tập: sgk/101
Tiết 37 NÓI QUÁ
1. Bài tập:
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
( Tục ngữ)
- Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần
( Ca dao)
Đọc câu tục ngữ, ca dao sau và trả lời câu hỏi.
a/
b/
Tiết 37 NÓI QUÁ
Nói quá và tác dụng của nói quá:
1/.Bài tập :
a.- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
( Tục ngữ)
 Nói quá sự thật.
Nói quá, phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng được miêu tả.
b.- Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần
(Ca dao)

a/
- Đêm tháng năm rất ngắn
- Ngày tháng mười rất ngắn
b/
- Mồ hôi ra nhiều, ướt đẫm.
-Người nông dân lao động hết sức vất vả.
 Để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
 Nói quá sự thật

2. Ghi nhớ – SGK /102
Các tên gọi khác : khoa trương, thậm xưng, ngoa dụ, phóng đại, cường điệu, ngoa ngữ . Khi phân tích thơ văn, người ta hay dùng các khái niệm như thậm xưng, khoa trương, phóng đại; rất ít dùng khái niệm nói quá.
BÀI TẬP NHANH
? Tìm phép nói quá trong câu ca dao sau và giải thích ý nghĩa?
- Đêm nằm lưng chẳng tới giường
Mong trời mau sáng ra đường gặp em.
( Ca dao)
Thể hiện tình cảm của chàng trai đối với cô gái. ‘’ lưng chẳng tới giường’’ nhấn mạnh sự việc chàng trai nhớ tới cô gái mà không ngủ được và mong trời mau sáng để gặp lại ‘’ ra đường gặp em’’
Tháp Epphen - Pháp
Vạn Lí Trường Thành- Trung Quốc
Trao đổi
Đoạn phim hài trên các nhân vật có dùng phép tu từ nói quá không? Hãy giải thích?
Hai nhân vật trong đoạn phim hài đó không dùng phép tu từ nói quá mà đó là nói khoác lác. Như vậy nói khoác và nói quá có điểm giống – khác nhau.
Giống nhau: Đều nói quá sự thật và phóng đại quy mô, tính chất của sự việc được nói đến.
Khác nhau: Ở mục đích
- Nói quá là biện pháp tu từ có tính nghệ thuật, nhằm gây ấn tượng mạnh, tăng sức biểu cảm trong diễn đạt.
- Nói khoác là nhằm làm cho người khác tin vào điều không có thật, thường chế giễu mua vui. Nói khoác là hành động có tác động tiêu cực
ĐIỀN TỪ THÍCH HỢP ĐỂ CÓ THÀNH NGỮ HOÀN CHỈNH
ĐẸP ....................
.........................RÙA.
..................... DA SẮT.
..........................TÍM RUỘT.
ĐEN........................................
....................VOI.
NHƯ TIÊN
CHẬM NHƯ
MÌNH ĐỒNG
NHƯ CỘT NHÀ CHÁY.
BẦM GAN
1
2
3
4
5
6
1’
2’
KHỎE NHƯ
3’
4’
5’
6’
CA DAO
- Lỗ mũi mười tám gáng lông
Chồng yêu chồng bảo: ‘’ Tơ hồng trời cho’’
Đêm nằm thì gáy o o,
Chồng yêu chồng bảo: ‘’ Ngáy cho vui nhà’’
Đi chợ thì hay ăn quà,
Chồng yêu chồng bảo: ‘’ Về nhà đỡ cơm’’
Trên đầu những rác cùng rơm,
Chồng yêu chồng bảo: ‘’ Hoa thơm rắc đầu’’.
Làm trai cho đáng nên trai
Khom lưng, uốn gối gánh hai hạt vừng
VĂN, THƠ
1. ‘’ Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài cỏ nội, nghìn xác này gói trong da ngựa ta cũng vui lòng.’’
( Hịch tướng sĩ – Trần Quốc Tuấn)

2. ‘’ Gươm mài đá, đá núi cũng mòn
Voi uống nước, nước sông phải cạn
Đánh một trận sạch không kình ngạc
Đánh hai trận tan tác chim muông’’
( Bình Ngô Đại Cáo – Nguyễn Trãi)

Trong lời nói hằng ngày, người ta có dùng phép nói quá không? Em hãy lấy một vài ví dụ?
Không chỉ được dùng trong văn thơ; Nói quá còn được dùng trong lời nói hằng ngày : cười vỡ bụng, mệt đứt hơi…
II. Luyện tập:
Bài 1:
Tiết 37 NÓI QUÁ
Bài 1:
Tìm biện pháp nói quá và ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a) Bàn tay ta làm nên tất cả .
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)
b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rùng)
c) {…} Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
( Nam Cao , Chí Phèo)

a. Sỏi đá cũng thành cơm  chỉ sức mạnh của lao động , lao động có thể làm nên tất cả .
b. Đi lên đến tận trời  còn rất khỏe có thể làm bất cứ việc gì.
c. Thét ra lửa  Thói hung hăng , hống hách của cụ Bá quát nạt làm cho người ta kinh sợ .

Bài 2 :Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
a. Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng .........................
c. Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................
e. Bọn giặc hoảng hồn ..........................mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
nở từng khúc ruột
vắt chân lên cổ

Bài 3 : Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: Nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
- Cô ấy có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành
- Bài toán này khó quá tớ nghĩ nát óc mà không ra
1/. Bài tập:
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
a/ - Đêm tháng năm rất ngắn
- Ngày tháng mười rất ngắn
b/ Mồ hôi ra nhiều, ướt đẫm.-> Người nông dân lao động hết sức vất vả.
 Nói quá sự thật
Nói quá, phóng đại mức độ, quy mô tính chất của sự vật hiện tượng được miêu tả.
2. Ghi nhớ – SGK /102
II. Luyện tập:
Bài 1:
Biện pháp nói quá và ý nghĩa :
a. sỏi đá cũng thành cơm
 chỉ sức mạnh của lao động , lao động có thể làm nên tất cả .
b. đi lên đến tận trời
 còn rất khoẻ, có thể làm bất cứ việc gì .
c. thét ra lửa
 Thói hung hăng , hống hách của cụ bá quát nạt làm cho người ta kinh sợ .
Bài 2 : Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá:
a. chó ăn đá gà ăn sỏi b. bầm gan tím ruột
c. ruột để ngoài da d. nở từng khúc ruột
e. vắt chân lên cổ.
Bài 3 : Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: Nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp bể, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
Tiết 37 NÓI QUÁ
- Cô ấy có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành
- Bài toán này khó quá tớ nghĩ nát óc mà không ra
 Để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
 Nói quá sự thật
Bài tập thêm : Đọc những câu thơ, ca dao sau và phân tích giá trị phép tu từ nói quá đã được sử dụng?
1/. Đau lòng kẻ ở người đi
Lệ rơi thấm đá, tơ chia rũ tằm
( Truyện Kiều – Nguyễn Du )
2/. Ước gì sông hẹp một gang
Bắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi
( Ca dao )

3/ Bao giờ cây cải làm đình
Gỗ lim làm ghém thì mình lấy ta.
( Ca dao)


Hướng dẫn học ở nhà :
- Bài cũ :
+ Học khái niệm và tác dụng của phép nói quá. Xem lại các bài tập
+ Làm bài tập 5 / 102
- Chuẩn bị bài mới :
Ôn tập truyện kí Việt Nam
+ lập bảng thống kê sgk / 104 .
+ trả lời câu 2 , câu 3 .
CẢM ƠN THẦY CÔ ĐÃ VỀ DỰ GIỜ,
CHÚC THẦY CÔ SỨC KHỎE