Bài 9. Nói quá

TIẾT 38: NÓI QUÁ
THCS NGHĨA TRUNG
3
4
6
1
5
2
Từ loại này có chức năng chính
là dùng để nối ?
Đây là từ loại có chức năng gọi đáp và bộc lộ cảm xúc ?
Biện pháp tu từ này là cách vận dụng
ngữ âm, ngữ nghĩa của từ để tạo ra
những cách hiểu bất ngờ, thú vị ?
Biện pháp tu từ này cũng được gọi
là so sánh nhưng là so sánh ngầm ?

Từ "như" là từ ngữ được sử dụng phổ
biến trong biện pháp tu từ này ?
ô chữ
Giải ô chữ
Giải ô chữ
Cố lên
Nói quá
Ô số 1 có 7 chữ cái
ô số 2 có 6 chữ cái
ô số 4 có 8 chữ cái
ô số 5 có 4 chữ cái
ô số 6 có 6 chữ cái
ô số 3 có 7 chữ cái
Đây là biện pháp tu từ mà các em đã học ở lớp 6:
là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật...
bằng những từ ngữ vốn được dùng để
gọi hoặc tả con người ?
!
Sai rồi
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
- Đêm tháng năm rất ngắn.
- Ngày tháng mười rất ngắn.
- Mồ hôi chảy rất nhiều.
Có hình ảnh hơn, nhấn mạnh được điều muốn nói; Gây được ấn tượng mạnh cho người đọc, người nghe.
Thông báo nội dung bình thường, không có hình ảnh, người đọc không có ấn tượng mạnh với nội dung thông báo.
So sánh hai cách nói sau xem cách nói nào có hình ảnh, nhấn mạnh được điều muốn nói và gây được ấn tượng mạnh cho người đọc hơn?
Nói quá sự thật.
Nói đúng sự thật.
Ví dụ:
Nói Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng; Ngày tháng mười chưa cười đã tối và Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày có quá sự thật không?
Thực chất nói như thế là nhằm nói điều gì?
Nhấn mạnh vào đặc điểm về thời gian của đêm tháng năm và ngày tháng mười là rất ngắn. Từ đó giúp người nông dân biết về thời gian mà điều chỉnh công việc hợp lí.
Nhấn mạnh nỗi vất vả của người nông dân, từ đó khơi gợi sự đồng cảm nơi người đọc và thái độ trân trọng thành quả lao động của họ.
Xác định phép nói quá trong các ví dụ dưới đây:
a) Đen như cột nhà cháy.
(Thành ngữ)
b) Anh đi xuôi ngược tung hoành
Bước dài như gió, lay thành chuyển non.
( Tố Hữu)
c) Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
( Ca dao châm biếm)
Bài tập nhanh.
Đọc câu chuyện dưới đây và cho biết nói như anh chồng ở đây là nói như thế nào? Phân biệt sự giống và khác nhau giữa nói quá và nói khoác?
Anh chàng nọ tính khoác lác đã quen. Một hôm, đi rừng về, bảo vợ:
Hôm nay, tôi vào rừng hái củi, trông thấy một con rắn to ơi là to!... Bề ngang hai mươi thước, bề dài một trăm hai mươi thước!
Chị vợ bĩu môi nói:
- Làm gì có con rắn dài như thế bao giờ.
- Không tin à? Chẳng một trăm hai mươi thước, cũng một trăm thước!
- Cũng không thể dài đến một trăm thước.
- Thật mà. Không đúng một trăm thước cũng đến tám mươi thước.
Chị vợ vẫn lắc đầu. Anh chồng thì gân cổ cãi, và muốn cho vợ tin, cứ rút xuống dần. Cuối cùng nói:
- Tôi nói thật đấy nhé! Quả tôi có trông thấy con rắn dài đúng hai mươi thước, không kém một tấc, một phân nào!
Lúc ấy chị vợ bò lăn ra cười:
- Bề ngang hai mươi thước, bề dài hai mươi thước, thế thì là con rắn vuông rồi!
( Truyện cười Việt Nam)
Tiết 38: Nói quá
Phân biệt nói quá và nói khoác ?
Nói quá
Nói khoác
Giống
nhau
Đều phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
Nhằm mục đích nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. Nói quá là hành động có tác động tích cực.
Khác nhau
Nhằm mục đích làm cho người nghe tin vào những điều không có thật, tạo tiếng cười có ý nghĩa phê phán những kẻ khoác lác trong cuộc sống. Nói khoác là hành động có tác động tiêu cực.
Bài 1:
a/Biện pháp nói quá: Sỏi đá cũng thành cơm.
- Ý nghĩa: Nhấn mạnh sự quyết tâm cũng như công sức của con người. Dù có khó khăn đến đâu mà quyết chí, gắng sức cũng sẽ đạt kết quả mỹ mãn.
b/ Biện pháp nói quá: Đi đến tận trời được.
- Ý nghĩa : Thể hiện ý chí nghị lực cũng như lòng lạc quan tin tưởng của con người. Mặt khác còn để trấn an mọi người rằng vết thương nhỏ chẳng có nghĩa lý gì.
c/ Biện pháp nói quá: Thét ra lửa
- Ý nghĩa: Nhấn mạnh vào tính cách nhân vật. Cụ bá là kẻ có quyền uy, hống hách.
LUYỆN TẬP
Bài 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ mà chạy.
Ở nơi …............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.
Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................
Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................
Bọn giặc hoảng hồn… ..........................mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột.
ruột để ngoài da.
nở từng khúc ruột.
vắt chân lên cổ
Bài 3: Đặt câu với các thành ngữ sau đây:

- Nghiêng nước nghiêng thành;
- Dời non lấp biển;
- Mình đồng da sắt;
- Nghĩ nát óc.
Bài học kết thúc.