Bài 9. Nói quá

Chào mừng quý thầy cô về dự hội giảng trường
Môn: Ngữ văn
Giáo viên: Nguyễn Hữu Ngọc
Lớp 8.2
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
Những sự vật, hiện tượng nào được miêu tả trong các câu tục ngữ, ca dao trên?
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b. Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
Đêm tháng năm
Ngày tháng mười
Mồ hôi
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b. Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
Những sự vật, hiện tượng đó được miêu tả có gì khác bình thường?
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b. Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
chưa nằm đã sáng
chưa cười đã tối
thánh thót như mưa ruộng cày
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b. Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
Em có nhận xét gì về cách nói của các câu tục ngữ, ca dao trên?
chưa nằm đã sáng
chưa cười đã tối
thánh thót như mưa ruộng cày
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b. Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
chưa nằm đã sáng
chưa cười đã tối
thánh thót như mưa ruộng cày
(phóng đại mức độ, quy mô, tính chất sự việc được nói đến trong câu trên mức bình thường)
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b. Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
Vậy, thế nào là nói quá ?
chưa nằm đã sáng
chưa cười đã tối
thánh thót như mưa ruộng cày
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
I.Nói quá và tác
dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
* Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
Đêm tháng năm rất ngắn.

Ngày tháng mười rất ngắn.

Mồ hôi ướt đẫm.
TỤC NGỮ, CA DAO
NÓI ĐÚNG SỰ THẬT
* Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
* Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
->Cách nói của ca dao, tục ngữ hay hơn vì gây ấn tượng mạnh cho người đọc (người nghe).
So sánh hai cách nói sau đây và cho biết cách nói nào hay hơn? Vì sao?
a.Nhấn mạnh đặc điểm của đêm tháng năm và ngày tháng mười giúp người nông dân biết về thời gian mà điều chỉnh công việc cho hợp lí.
b.Mồ hôi đổ nhiều như thế mới thấy được nỗi vất vả của người nông dân như thế nào khi làm ra lúa gạo.
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
I.Nói quá và tác
dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
* Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
Đêm tháng năm rất ngắn.

Ngày tháng mười rất ngắn.

Mồ hôi ướt đẫm.
TỤC NGỮ, CA DAO
NÓI ĐÚNG SỰ THẬT
* Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
* Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
->Cách nói của ca dao, tục ngữ hay hơn vì nhấn mạnh, gây ấn tượng cho người đọc (người nghe).
Vậy nói quá có tác dụng như thế nào?
a.Nhấn mạnh đặc điểm của đêm tháng năm và ngày tháng mười giúp người nông dân biết về thời gian mà điều chỉnh công việc cho hợp lí.
b.Mồ hôi đổ nhiều như thế mới thấy được nỗi vất vả của người nông dân như thế nào khi làm ra lúa gạo.
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
Nhằm để nhấn mạnh, gây ấn
tượng, tăng sức biểu cảm.
Ghi nhớ:
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Lưu ý:
-Khi phân tích văn bản, người ta hay dùng các cách gọi như khoa trương, thậm xưng, ngoa ngữ, cường điệu, phóng đại … , rất ít dùng nói quá
-Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiếu nội dung lời nói với thực tế. Phải nắm được cái ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức là hiểu theo nghĩa bóng chứ không hiểu theo nghĩa đen).
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
Lưu ý:
Bài tập nhanh:
Nối Avà B cho phù hợp?
A
B
1. Lỗ mũi mười tám gánh lông Chồng thương chồng bảo râu rồng trời cho.
2. Sống để bụng, chết mang theo.
3. Đau lòng kẻ ở người đi Lệ rơi thấm đá, chia tơ rũ tằm .
a. Lời nói hằng ngày
b.Thơ ca trữ tình
c.Thơ ca châm biếm
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
Ghi nhớ:
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Lưu ý:
-Khi phân tích văn bản, người ta hay dùng các cách gọi như khoa trương, thậm xưng, ngoa ngữ, cường điệu, phóng đại … , rất ít dùng nói quá
-Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiếu nội dung lời nói với thực tế. Phải nắm được cái ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức là hiểu theo nghĩa bóng chứ không hiểu theo nghĩa đen).
-Nói quá được dùng nhiều trong thơ văn châm biếm, trào phúng; cũng có thể dùng trong thơ văn trữ tình và lời nói thường ngày.
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
Xem đoạn phim sau đây và cho biết có phải các nhân vật trong truyện đã dùng phép nói quá không? Vì sao?
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
120
119
118
117
116
115
114
113
112
111
110
109
108
107
106
105
104
103
102
101
100
99
98
97
96
95
94
93
92
91
90
89
88
87
86
85
84
83
82
81
80
79
78
77
76
75
74
73
72
71
70
69
68
67
66
65
64
63
62
61
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Hết giờ
I.Nói quá và tác
dụng của nói
quá:
1. Ví dụ:
Tiết 37. NÓI QUÁ
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
2. Ghi nhớ: SGK / 102







THẢO LUẬN
Phân biệt nói quá và nói khoác
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
-Cùng nói quá sự thật, cùng phóng đại sự vật, hiện tượng lên.
* Giống:
* Khác:
Nói quá:
Nói khoác:
Phóng đại sự việc lên nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng giá trị biểu cảm, tạo độ tin cậy cao cho người đọc (người nghe) → tác động tích cực.
Làm cho người nghe tin vào điều không có thật, tạo ra sự khôi hài hoặc chê bai làm cho người đọc (người nghe) bật cười chế nhạo → tác động tiêu cực
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
II.Luyện tập:
Bài tập 1 / 102
Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng:
a/ Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

b/ Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.

c/ […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
sỏi đá cũng thành cơm
đi lên đến tận trời
thét ra lửa
 Sức lao động của con người có thể làm ra mọi thứ dù khó khăn đến đâu.
 Trấn an người nghe rằng vết thương nhỏ, rất nhẹ, không sao cả, chỉ vết thương ngoài da thôi.
 Kẻ có quyền uy, cụ bá rất hống hách, nhấn mạnh tính cách nhân vật
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
II.Luyện tập:
Bài tập 1 / 102
Bài tập 2 / 102
Bài 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /..../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
- Bầm gan tím ruột:
- Chó ăn đá, gà ăn sỏi:
thể hiện sự căm thù cao độ.
đất đai cằn cỗi không có gì để sinh sống.
- Nở từng khúc ruột:
thể hiện rất vui sướng.
- Ruột để ngoài da:
thể hiện sự hời hợt, nông cạn
- Vắt chân lên cổ:
sự sợ hãi, khiếp sợ
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
II.Luyện tập:
Bài tập 1 / 102
Bài tập 2 / 102
Bài 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /..../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
a.Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc
nổi nữa là trồng rau trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng ...............................
c. Cô Nam tính tình xởi lởi,.........................
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................................
e. Bọn giặc hoảng hồn .............................mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
nở từng khúc ruột
vắt chân lên cổ
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
II.Luyện tập:
Bài tập 1 / 102
Bài tập 2 / 102
Bài tập 3 / 102
 Bài 3: Đặt câu với các thành ngữ sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
-Nghiêng nước nghiêng thành:

-Dời non lấp biển,
-Lấp biển vá trời:
-Mình đồng da sắt:

-Nghĩ nát óc:
vẻ đẹp của người phụ nữ làm khuynh đảo đất nước
ý nói sức mạnh của sự đoàn kết, ý chí nghị lực của con người
con người cứng cáp như sắt và đồng
rất khó đến mức nghĩ mãi mà cũng không ra
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
II.Luyện tập:
Bài tập 1 / 102
Bài tập 2 / 102
Bài tập 3 / 102
 Bài 3: Đặt câu với các thành ngữ sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
-Nghiêng nước nghiêng thành:
-Dời non lấp biển,
-Lấp biển vá trời:
-Nghĩ nát óc:
-Mình đồng da sắt:
=> Nàng công chúa có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
=> Sức mạnh của sự đoàn kết có thể dời non lấp biển.
=> Nếu anh em trong nhà mà biết yêu thương, giúp đỡ nhau thì dù lấp biển vá trời cũng có thể làm xong.
=> Những chiến sĩ mình đồng da sắt đã chiến thắng.
=> Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài toán này.
Bài tập 4 / 103
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
II.Luyện tập:
Bài tập 1 / 102
Bài tập 2 / 102
Bài tập 3 / 102
Bài tập 4 / 103
XEM HÌNH ĐOÁN THÀNH NGỮ
 Bài 4:







Tiết 37. NÓI QUÁ
1







Tiết 37. NÓI QUÁ
2
ĐEN NHƯ CỘT NHÀ CHÁY







Tiết 37. NÓI QUÁ
3
NHANH NHƯ CHỚP







Tiết 37. NÓI QUÁ
4
CHẬM NHƯ RÙA







Tiết 37. NÓI QUÁ
5







Tiết 37. NÓI QUÁ
6
ĂN NHƯ MÈO
Ném tiền qua cửa sổ
Tiết 37. NÓI QUÁ
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
II.Luyện tập:
Bài tập 1 / 102
Bài tập 2 / 102
Bài tập 3 / 102
Bài tập 4 / 103
Bài tập 5 / 103
Bài 5: Viết một đoạn văn có sử dụng biện pháp nói quá.
Gợi ý: Dựa vào những câu văn sau để phát triển ý thành đoạn văn:
a. Chúng tôi rất thân nhau, tôi vẫn hay đùa rằng bạn ấy cao như cây chuối hột.
b. Ngày bạn lên đường theo gia đình đi xa tôi chỉ biết chúc bạn bình yên mà nước mắt rơi như mưa.
c. Sau này, dù có phải đi lên đến tận trời, tôi cũng sẽ nhất định tìm gặp lại bạn.
I.Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Ví dụ:







Tiết 37. NÓI QUÁ
2. Ghi nhớ: SGK / 102
II.Luyện tập:
Bài tập 1 / 102
Bài tập 2 / 102
Bài tập 3 / 102
Bài tập 4 / 103
Bài tập 5 / 103
a.Thời gian trôi qua quá nhanh, đêm tháng năm và ngày tháng mười quá ngắn.
b.Mồ hôi đổ ra rất nhiều, như mưa.
-> nói quá so với sự thật
* Phân biệt nói quá và nói khoác
Học thuộc các ghi nhớ.
Làm các bài tập 5 trong SGK vào vở bài tập.
Chuẩn bị bài: “Hai cây phong”.
-Đọc văn bản và phần tác giả tác phẩm
-Soạn các câu hỏi 1, 2, 3, SGK trang 100, 101
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Tiết học kết thúc.
Xin chào quý thầy cô giáo
và các em học sinh