Bài 9. Nói quá

ĐẾN DỰ GIỜ
THĂM LỚP
CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ
GV: Lê Uyên Phương
Trường: THCS Thống Nhất
KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu một số câu ca dao, tục ngữ có sử dụng từ ngữ chỉ người có quan hệ ruột thịt.





- Chị ngã em nâng.
Anh em như thể tay chân.
Anh em như khúc ruột trên khúc ruột dưới.
Sẩy cha còn chú, sẩy mẹ bú dì.
Con chị nó đi, con dì nó lớn…
Tìm các từ ngữ toàn dân tương ứng với các từ ngữ địa phương: tía, má, anh hai, mần, tổ chảng.
Tía – cha, má – mẹ, anh hai – anh cả, mần – làm, tổ chảng – to, lớn.
Tiết 37- Tiếng Việt -
NÓI QUÁ
(SGK Trang 101, 102, 103)
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
1/ Ví dụ:
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
( Ca dao)
Tiết 37- TV - NÓI QUÁ
(Tục ngữ)
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
→ mồ hôi đổ nhiều, chỉ sự vất vả, cực nhọc.
1/ Ví dụ:
- Chưa nằm đã sáng.
→ đêm tháng năm rất ngắn.
- Chưa cười đã tối.
→ ngày tháng mười rất ngắn.
- Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Tiết 37- TV - NÓI QUÁ
→ các cách nói như trên gọi là nói quá.
Nói quá là gì ?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ,quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
2. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
a. - Đêm tháng năm rất ngắn.
- Ngày tháng mười rất ngắn.
b. - Mồ hôi ướt đẫm.
1. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
(Ca dao)
Cách nói bình thường.
Nói quá
Theo em cách nói nào hay hơn? Vì sao?
Cách nói có sử dụng biện pháp nói quá hay hơn, gợi hình gợi cảm hơn.
So sánh hai cách nói
Nói quá là gì ?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ,
quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
Tác dụng của biện pháp tu từ nói quá ?
Nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhớ: ( SGK trang 102)
Tiết 37- TV - NÓI QUÁ
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.

Tìm một số ví dụ khác có sử dụng biện pháp tu từ nói quá.
Râu hùm, hàm én, mày ngài
Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao.
Gánh cực mà đổ lên non
Còng lưng mà chạy cực còn theo sau.
Bao giờ chạch đẻ ngọn đa
Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình
Bao giờ cây cải làm đình
Gỗ lim thái ghém thì mình lấy ta…


Phân biệt giữa nói quá và nói khoác

Truyện Bác Ba Phi: CÁ NUÔI


…Thứ cá rô mề của qua, hai đứa câu một lát có mà khiêng, chớ quân ngũ nào ăn cho hết….Còn nói chi đến thứ cá lóc kềnh của qua nuôi…Tụi nhỏ xóm này thường lấy vảy cá lóc của qua làm đồng xu để đánh đáo đó. Vì cá của qua có cho ăn mồi đàng hoàng mà. Loại nào cho mồi nấy… Suốt năm cây sai oằn cứ để cho trái rụng xuống cho cá ăn... Cá rô thì ăn xoài, bởi vậy cá rô nấu canh chua không cần bỏ me, dầm me gì đâu….Cả vườn dừa của qua vậy đó, dừa khô cứ rụng xuống mương, rụng bao nhiêu thì cá lóc táp ăn hết trọi. Bởi vậy thịt cá lóc nấu cháo thì khỏi phải vắt nước cốt dừa mà ăn cũng béo ngậy.
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
II. Luyện tập:
Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau: ( TL)
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.


Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.


c. Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
→ nhấn mạnh niềm tin vào bàn tay lao động của con người.
→ muốn nói còn rất khỏe, có thể đi bất kì nơi đâu.
→ kẻ có quyền thế, nói năng rất hống hách, quát tháo rất dữ.
Tiết 37- TV - NÓI QUÁ
Bài tập 2: Điền các thành ngữ sau vào chỗ trống /.... / để tạo biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
Bầm gan tím ruột:
Chó ăn đá, gà ăn sỏi:
Nở từng khúc ruột:
Ruột để ngoài da:

Vắt chân lên cổ:
→ hết sức căm giận, uất ức.
→ nơi đất đai cằn cỗi, hoang vu.
→ sung sướng hả hê, thỏa mãn trong lòng.
→ người vô tâm, tính tình thẳng tuột, không giữ miệng.
→ cuống cuồng.













Bài tập 2: Điền các thành ngữ sau vào chỗ trống /.... / để tạo biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
a/ Ở nơi ………………………thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.
b/ Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai………………. .
c/ Cô Nam tính tình xởi lởi, ………………
d/ Lời khen của cô giáo làm cho nó …………………
e/ Bọn giặc hoảng hồn ………………mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da.
nở từng khúc ruột.
vắt chân lên cổ
II. Luyện tập:
Bài tập 3: Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc. ( TL)
Nghiêng nước nghiêng thành:

Dời non lấp biển:
Lấp biển vá trời:
Mình đồng da sắt:
Nghĩ nát óc:
→ vẻ đẹp tuyệt vời của người phụ nữ có thể làm cho người ta say mê đến nỗi mất thành, mất nước.
→ việc làm cần sức mạnh phi thường, hoài bão lớn lao.
→ việc làm vĩ đại, phi thường.
→ thân thể như sắt, như đồng, có thể chịu đựng mọi hiểm nguy.
→ suy nghĩ nhiều quá mức.
Tiết 37- TV - NÓI QUÁ
II. Luyện tập:
Thúy Kiều có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
Đoàn kết tạo nên sức mạnh có thể dời non lấp biển.
Không ai có thể lấp biển vá trời.
Đặc công Việt Nam phô diễn cơ thể mình đồng da sắt.
Bài toán khó quá, mình nghĩ nát óc vẫn chưa có đáp án.
Đặt câu:
Thúy Kiều có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
Đoàn kết tạo nên sức mạnh có thể dời non lấp biển.
Bà Nữ Oa lấp biển vá trời.
Đặc công Việt Nam phô diễn cơ thể mình đồng da sắt.
Bài toán khó quá, mình nghĩ nát óc vẫn chưa có đáp án.


Bài tập 4: Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.
Nhanh như điện.
Chậm như rùa.
Đen như cột nhà cháy.
Trắng như trứng gà bóc.
Ăn như rồng cuốn, nói như rồng leo, làm như mèo mửa.
…
II. Luyện tập:
Tiết 37- TV - NÓI QUÁ
Tác dụng
Khái niệm
Những đơn vị kiến thức cần ghi nhớ
NÓI QUÁ

Biện pháp tu từ phóng đại
mức độ,
quy mô, tính chất của
sự vật, hiện tượng
được miêu tả.
Nhằm để nhấn mạnh,
gây ấn tượng,
tăng sức biểu cảm.
Hướng dẫn về nhà:
Soạn bài: “Nói giảm, nói tránh”.
+ Thế nào là nói giảm, nói tránh ?
+ Tác dụng của nói giảm, nói tránh.
+ Sưu tầm những câu có sử dụng biện pháp tu từ nói giảm, nói tránh.
XIN CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH