Bài 9. Nói quá

LỚP 8/3 - XIN TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ.
Giáo viên: Nguyễn Thị Xuân Lan - Bắc Hòa, 22.10.2014
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TÂN THẠNH
TRƯỜNG THCS BẮC HÒA
Kiểm tra bài cũ
? Thế nào là từ ngữ toàn dân? Từ ngữ địa phương? Cho ví dụ?
- Từ ngữ toàn dân là những từ ngữ được toàn dân hiểu và sử dụng. Đây chính là lớp từ ngữ cơ bản nhất, biểu thị những sự vật, hiện tượng hay khái niệm quan trọng và cần thiết nhất trong đời sống.
Từ ngữ địa phương là những từ ngữ được sử dụng hạn chế ở một hoặc một vài địa phương.
Ví dụ: Mẹ - má, u, mợ,...

Đen như cột nhà cháy.
→ So sánh
Xác định biện pháp tu từ đã học trong câu thành ngữ sau?
TUẦN 10
TIẾT 37: TIẾNG VIỆT
NÓI QUÁ
Tìm hiểu chung
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
(Tục ngữ)
b. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
c. Con đường mòn chạy thẳng đến tận chân trời.
(Báo Nhân Dân)

1. Nói Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng mười chưa cười đã tối; Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày; Con đường mòn chạy thẳng đến tận chân trời có quá sự thật không? Thực chất, mấy câu này nhằm nói điều gì?
2. Cách nói như vậy có tác dụng gì?
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Tìm hiểu chung
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
(Tục ngữ)

b. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
(Ca dao)

c. Con đường mòn chạy thẳng đến tận chân trời.
(Báo Nhân Dân)
Nói quá sự thật
Nói đúng sự thật
Đêm tháng năm rất ngắn
Ngày tháng mười rất ngắn
Mồ hôi ướt đẫm
Con đường rất dài.
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
1. Nói Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng mười chưa cười đã tối; Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày; Con đường mòn chạy thẳng đến tận chân trời có quá sự thật không? Thực chất, mấy câu này nhằm nói điều gì?
2. Cách nói như vậy có tác dụng gì?
Tìm hiểu chung
So sánh hai cách nói
Nói quá sự thật
Nói đúng sự thật
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
b. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần
Đêm tháng năm rất ngắn
Ngày tháng mười rất ngắn
Mồ hôi ướt đẫm
→ Cách nói của tục ngữ, ca dao hay hơn vì nhấn mạnh được điều muốn nói, gây ấn tượng mạnh cho người đọc, người nghe.
c. Con đường mòn chạy thẳng đến tận chân trời.
Con đường rất dài
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Tìm hiểu chung
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Tìm hiểu chung
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
→ Nhấn mạnh vào đặc điểm về thời gian của đêm tháng năm và ngày tháng mười là rất ngắn. Từ đó giúp người nông dân biết về thời gian mà điều chỉnh công việc hợp lí.
b. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
→ Nhấn mạnh nỗi vất vả của người nông dân, từ đó khơi gợi sự đồng cảm nơi người đọc và thái độ trân trọng thành quả lao động của họ.
c. Con đường mòn chạy thẳng đến tận chân trời.
→ Nhấn mạnh chiều dài của con đường.
Phóng đại mức độ
quy mô, tính chất
của sự vật hiện
tượng
Nhằm nhấn mạnh,
gây ấn tượng,
tăng sức biểu cảm
Biện pháp tu từ
Nói quá
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Tìm hiểu chung
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Thế nào là biện pháp tu từ nói quá ? Tác dụng?
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Tìm hiểu chung
* Lưu ý:
- Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, thậm xưng, phóng đại, cường điệu.
Nói quá thường kết hợp với so sánh.
Nói quá thường được sử dụng trong lời nói hàng ngày, thành ngữ, tục ngữ, thơ văn châm biếm, thơ văn trữ tình.
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Đọc câu chuyện dưới đây:
Anh chàng nọ tính khoác lác đã quen. Một hôm, đi rừng về, bảo vợ:
Hôm nay, tôi vào rừng hái củi, trông thấy một con rắn to ơi là to!... Bề ngang hai mươi thước, bề dài một trăm hai mươi thước!
Chị vợ bĩu môi nói:
- Làm gì có con rắn dài như thế bao giờ.
- Không tin à? Chẳng một trăm hai mươi thước, cũng một trăm thước!
- Cũng không thể dài đến một trăm thước.
- Thật mà. Không đúng một trăm thước cũng đến tám mươi thước.
Chị vợ vẫn lắc đầu. Anh chồng thì gân cổ cãi, và muốn cho vợ tin, cứ rút xuống dần. Cuối cùng nói:
- Tôi nói thật đấy nhé! Quả tôi có trông thấy con rắn dài đúng hai mươi thước, không kém một tấc, một phân nào!
Lúc ấy chị vợ bò lăn ra cười:
- Bề ngang hai mươi thước, bề dài hai mươi thước, thế thì là con rắn vuông rồi!
(Truyện cười Việt Nam)
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Phân biệt nói quá và nói khoác
Nói quá
Nói khoác
Giống nhau
Đều phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
Nhằm mục đích nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. Nói quá là hành động có tác động tích cực.
Khác nhau
Nhằm mục đích làm cho người nghe tin vào những điều không có thật, tạo tiếng cười có ý nghĩa phê phán những kẻ khoác lác trong cuộc sống. Nói khoác là hành động có tác động tiêu cực.
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ
1
Khoẻ như voi
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
2
XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ
Nhanh như chớp
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ
Ném tiền qua cửa sổ
3
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ
4
Ăn như mèo
Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a) Bàn tay ta làm nên tất cả .
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông)
b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ sáng đến giờ em có thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu)
c) […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
(Nam Cao)
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a) Bàn tay ta làm nên tất cả .
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông)
→ Biện pháp nói quá: Sỏi đá cũng thành cơm.
Ý nghĩa: Nhấn mạnh sự quyết tâm cũng như công sức của con người. Dù có khó khăn đến đâu mà quyết chí, gắng sức cũng sẽ đạt kết quả mỹ mãn.
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ sáng đến giờ em có thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu)
→ Biện pháp nói quá: Đi đến tận trời được.
Ý nghĩa : Thể hiện ý chí nghị lực cũng như lòng lạc quan tin tưởng của con người. Mặc khác còn để trấn an mọi người rằng vết thương nhỏ chẳng có nghĩa lý gì.
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
c) […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
(Nam Cao)
→ Biện pháp nói quá: Thét ra lửa
Ý nghĩa: Nhấn mạnh vào tính cách nhân vật. Cụ bá là kẻ có quyền uy, hống hách.
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
2. Bài tập 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ mà chạy.
Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.
Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................
Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................
Bọn giặc hoảng hồn ..........................mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
nở từng khúc ruột
vắt chân lên cổ
Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1:
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
Bài tập 1:
Bài tập 2:
Bài tập 3: Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.

- Nàng Kiều có sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
- Có trí tuệ con người mới có thể dời non lấp biển.
- Nhân dân ta biết đoàn kết thì có thể lấp biển vá trời.
- Thánh Gióng là một vị thần mình đồng da sắt.
- Nghĩ nát óc cũng không thể giải được bài toán này.
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Luật chơi:
- Chia lớp thành 2 nhóm (A và B). Mỗi nhóm cử đại diện chọn các ngôi sao (câu hỏi). Lần lượt đại diện từng nhóm sẽ trả lời (thời gian là 30s). Mỗi câu trả lời đúng đạt 10đ.
- Nếu hết thời gian 30s mà đại diện nhóm không trả lời được thì nhóm sẽ cử một bạn khác bổ sung. Sau khi bổ sung vẫn chưa có câu trả lời chính xác thì chuyển quyền trả lời câu hỏi cho nhóm còn lại. Mỗi câu trả lời đúng đạt 5đ.
NGÔI SAO MAY MẮN
NÓI QUÁ
Tiết 37
Tiếng Việt
Thế nào là biện pháp tu từ nói quá ? Tác dụng?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
NGÔI SAO MAY MẮN
Xác định phép nói quá trong ví dụ dưới đây:
Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
(Ca dao châm biếm)
Mười tám gánh lông
NGÔI SAO MAY MẮN
Nói quá còn có tên gọi khác là gì?
Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, thậm xưng, phóng đại, cường điệu.
Nằm lưng chẳng tới giường
Xác định phép nói quá trong ví dụ dưới đây:
Đêm nằm lưng chẳng tới giường
Mong trời mau sáng ra đường gặp em
(Ca dao)
* HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ:
Sưu tầm thơ văn, thành ngữ, tục ngữ, ca dao và có sử dụng phép nói quá .
Soạn bài: Nói giảm, nói tránh.
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
ĐÃ THAM DỰ TIẾT HỌC NÀY.