Bài 9. Nói quá

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ THĂM LỚP HỌC
Kiểm tra bài cũ
Em hãy kể tên các biện pháp tu từ đã học ?

So sánh
Ẩn dụ
Hoán dụ
Nhân hóa
Chơi chữ
Liệt kê…








Ngáy như sấm.
→ So sánh
Xác định biện pháp tu từ đã học trong câu thành ngữ sau?
1. Ví dụ
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
Đêm tháng năm rất ngắn
Mồ hôi ướt đẫm
Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cưm đầy
Dẻo hơm một hạt đắng cay muôn phần
Ngày tháng mười rất ngắn
* Lưu ý:
- Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, thậm xưng, phóng đại, cường điệu.
- Nói quá thường kết hợp với một số biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, …
- Nói quá thường được sử dụng trong lời nói hàng ngày, thành ngữ, tục ngữ, thơ văn châm biếm, thơ văn trữ tình.
Nói quá thường được dùng trong những trường hợp nào sau đây:
SO SÁNH HAI CÁCH NÓI
Nói quá sự thật
Nói đúng sự thật
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng


Ngày tháng mười chưa cười đã tối
b. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần
Đêm tháng năm rất ngắn
Ngày tháng mười rất ngắn
Mồ hôi ướt đẫm
Làm trai cho đáng sức trai
khom lưng, chống gối gánh hai hạt vừng.
Thuận vợ thuận chồng tát biển đông cũng cạn.
XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ
1
Khoẻ như voi
2
XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ
Nhanh như chớp
XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ
3
Ăn như mèo
1. Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a. Bàn tay ta làm nên tất cả .
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông)

→ Biện pháp nói quá: Sỏi đá cũng thành cơm.

Ý nghĩa: Nhấn mạnh sự quyết tâm cũng như công sức của con người. Dù có khó khăn đến đâu mà quyết chí, gắng sức cũng sẽ đạt kết quả mỹ mãn.
1. Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
b. Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ sáng đến giờ em có thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu)

→ Biện pháp nói quá: Đi đến tận trời được.

Ý nghĩa : Thể hiện ý chí nghị lực cũng như lòng lạc quan tin tưởng của con người. Mặc khác còn để trấn an mọi người rằng vết thương nhỏ chẳng có nghĩa lý gì.
2. Bài tập 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ mà chạy.
Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.

Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................

Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
3. Bài tập 3: Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.

- Nàng Kiều có sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

- Có trí tuệ con người mới có thể dời non lấp biển.
4. Bài tập 4: Tìm 5 thành ngữ so sánh có sử dụng biện pháp tu từ nói quá?
Khỏe như voi.

Đẹp như tiên.

Gầy như que củi.

Xanh như tàu lá.

Lớn nhanh như thổi.
Câu chuyện: MẮT TINH, TAI TINH
Có hai anh bạn lâu ngày gặp nhau liền rủ nhau tán chuyện. Một anh nói:
- Mắt tớ tinh không ai bằng ! Kìa ! Một con kiến đang bò ở cành cây trên đỉnh núi phía trước mặt, tớ trong rõ mồn một cả từ sợi râu cho đến bước chân đi của nó.
Anh kia nói:
- Thế cũng cũng chưa tinh bằng tớ, tớ còn nghe thấy sợi râu của nó ngoái không khí kêu vù vù và chân nó bước kêu sột soạt.
Nói quá
Nói khoác
Giống nhau
Đều phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
Mục đích nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. Nói quá là hành động nói có tác động tích cực.
Khác nhau
Mục đích làm cho người nghe tin vào những điều không có thật, tạo tiếng cười có ý nghĩa phê phán những kẻ khoác lác trong cuộc sống. Nói khoác là hành động nói có tác động tiêu cực.
Luật chơi:
- Chia lớp thành 3 nhóm. Mỗi nhóm cử đại diện chọn các ngôi sao (câu hỏi). Lần lượt đại diện từng nhóm sẽ trả lời (thời gian là 30s). Mỗi câu trả lời đúng đạt 10đ.

- Nếu hết thời gian 30s mà đại diện nhóm không trả lời được thì nhóm sẽ cử một bạn khác bổ sung. Sau khi bổ sung vẫn chưa có câu trả lời chính xác thì chuyển quyền trả lời câu hỏi cho nhóm còn lại. Mỗi câu trả lời đúng đạt 10đ.
NGÔI SAO MAY MẮN
Thế nào là biện pháp tu từ nói quá? Tác dụng?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
NGÔI SAO MAY MẮN
Xác định phép nói quá trong ví dụ dưới đây:
Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
(Ca dao châm biếm)

Mười tám gánh lông
NGÔI SAO MAY MẮN

Nói quá còn có tên gọi khác là gì?

Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, thậm xưng, phóng đại, cường điệu.

Nằm lưng chẳng tới giường
Xác định phép nói quá trong ví dụ dưới đây:
Đêm nằm lưng chẳng tới giường
Mong trời mau sáng ra đường gặp em
(Ca dao)
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM CÙNG THAM GIA TIẾT HỌC NÀY