Bài 9. Lục Vân Tiên gặp nạn

Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
1
ứng dụng cntt vào dạy học
môn ngữ văn
Ngữ Văn 9 - Tiết 41:
Lục Vân Tiên gặp nạn
Người thực hiện: Trần Thị Thành
Đơn vị: Trường THCS Đức Lâm - Đức Thọ
Năm học 2008 - 2009
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
2
Bài cũ
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
3
Chọn câu hỏi
Bài cũ
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
4
Bài mới
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
5
Lục Vân tiên gặp nạn
(Nguyễn Đình Chiểu)
Ngữ văn 9: Tiết 41
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
6
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
7
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
8
a. Vị trí đoạn trích:
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
Dựa vào phần tóm tắt truyện (tiết 39) và phần chú thích em hãy cho biết đoạn trích này nằm ở vị trí nào?
- Nằm ở phần 2 - Lục Vân Tiên gặp nạn.
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
9
a. Vị trí đoạn trích:
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
b. Hiểu từ khó:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
10
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
Theo em đoạn trích này có thể chia làm mấy phần? Hãy nêu nội dung chính của mỗi phần.
2 phần
8 câu đầu: Hành động với tâm địa độc ác của Trịnh Hâm.
32 câu còn lại: Hình ảnh ông Ngư và gia đình qua việc làm và cuộc sống.
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
11
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
Ðêm khuya lặng lẽ như tờ
Nghinh ngang sao mọc, mịt mờ sương bay.
Trịnh Hâm khi ấy ra tay,
Vân Tiên bị ngã xô ngay xuống vời.
Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời,
Cho người thức dậy lấy lời phui pha.
Trong thuyền ai nấy kêu la,
Ðều thương họ Lục, xót xa tấm lòng.
Trịnh Hâm đã có âm mưu gì?
- Âm mưu: Giết Lục Vân Tiên - Người tài giỏi hơn -> Do lòng đố kị, ích kỉ.
Động cơ nào thúc đẩy Trịnh Hâm làm việc đó?
Để thực hiện âm mưu đó Trịnh Hâm đã sắp đặt kế hoạch hành động như thế nào?
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
12
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
Ðêm khuya lặng lẽ như tờ
Nghinh ngang sao mọc, mịt mờ sương bay.
Trịnh Hâm khi ấy ra tay,
Vân Tiên bị ngã xô ngay xuống vời.
Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời,
Cho người thức dậy lấy lời phui pha.
Trong thuyền ai nấy kêu la,
Ðều thương họ Lục, xót xa tấm lòng.
Sau khi đẩy Lục Vân Tiên "xuống vời" Trịnh Hâm đã có thái độ như thế nào?
- Kế hoạch hành động:
+ Thời gian: Đêm khuya lặng lẽ.
+ Địa điểm: Khoảng trời nước mênh mông.
+ Hành động: Xô ngay xuống vời.
+ Thái độ: Giả tiếng kêu trời . Lấy lời phui pha.
Qua đó em có đánh giá gì về nhân vật này?
-> Trịnh Hâm là kẻ ác xảo quyệt, một kẻ giả nhân giả nghĩa, táng tận lương tâm. Y là một mẫu người điển hình cho cái xấu, cái ác.
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
13
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
Ðêm khuya lặng lẽ như tờ
Nghinh ngang sao mọc, mịt mờ sương bay.
Trịnh Hâm khi ấy ra tay,
Vân Tiên bị ngã xô ngay xuống vời.
Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời,
Cho người thức dậy lấy lời phui pha.
Trong thuyền ai nấy kêu la,
Ðều thương họ Lục, xót xa tấm lòng.
Em có nhận xét gì về giá trị nghệ thuật của đoạn thơ tự sự này?
* Nghệ thuật sắp xếp tình tiết hợp lí, diễn biến hành động nhanh gọn, lời thơ mộc mạc giản dị.
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
14
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
Vân Tiên mình lụy giữa dòng
Giao long dìu đỡ vào trong bãi rµy.
Vừa may trời đã sáng ngày,
Ông chài xem thấy vớt ngay lên bờ.
Hối con vầy lửa một giờ,
Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày.
Vân Tiên vừa ấm ch¬n tay,
Ngẩn ngơ hồn phách như say mới rồi.
Ngỡ là mình phải nước trôi,
Hay đâu còn hãy đặng ngồi dương gian
Ngư ông khi ấy hỏi han,
Vân Tiên thưa hết mọi đàng gần xa.
Ngư rằng: Người ở cùng ta,
Hôm mai hẩm hút víi giµ cho vui
Tiên rằng: Ông lấy chi nuôi
Thân tôi như thể trái mùi trên cây
Nay đà trôi nổi đến đây
Không chi báo đáp, mình này trơ trơ.
Ngư rằng: Lòng lão chẳng mơ
Dốc lòng nh¬n nghĩa, há chờ trả ơn
Nước trong rửa ruột sạch trơn
Một câu danh lợi chi sờn lòng đây
Rày doi mai vịnh vui vầy
Ngày kia hứng gió, đêm này chơi trăng
Một mình thong thả làm ăn
Khoẻ quơ chài kéo, mệt quăng câu dầm
Nghêu ngao nay chích mai ®ầm
Một bầu trời đất vui thầm ai hay
Kinh luân đã sẵn trong tay
Thung dung dưới thế, vui say trong trời
Thuyền nan một chiếc ở đời
Tắm mưa chải gió trong vời Hàn Giang
b. Hình ảnh ông Ngư và gia đình:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
15
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
b. Hình ảnh ông Ngư và gia đình:
Ông Ngư và gia đình đã làm gì đối với Lục Vân Tiên?
Vớt ngay lên bờ
Hối con vầy lửa
Ông hơ . mụ hơ
Lo lắng, khẩn trương, kịp thời cứu chữa cho Lục Vân Tiên.
Em có đánh giá gì về những hành động ấy?
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
16
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
b. Hình ảnh ông Ngư và gia đình:
Sau khi cứu sống Lục Vân Tiên ông Ngư đã nói gì với chàng?
- Ân cần hỏi han, an ủi, chia sẻ với Lục Vân Tiên và mời chàng ở lại cùng cảnh "hẩm hút" của gia đình -> Tấm lòng bao dung, nhân ái.
Em cảm nhận được gì về ông Ngư qua lời mời đó?
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
17
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
b. Hình ảnh ông Ngư và gia đình:
Em hiểu thêm được điều gì về ông Ngư qua câu nói:
"Ngư rằng: Lòng lão chẳng mơ,
Dốc lòng nhơn nghĩa há chờ trả ơn." ?
". Lòng lão chẳng mơ,
Dốc lòng nhơn nghĩa há chờ trả ơn." => Thái độ dứt khoát, bộc trực, thể hiện sự vô tư, hào hiệp, không suy tính thiệt hơn.
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
18
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
b. Hình ảnh ông Ngư và gia đình:
Quan niệm nhân nghĩa của ông Ngư giống như quan niệm của nhân vật nào trong truyện?
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
19
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
b. Hình ảnh ông Ngư và gia đình:
Con người nhân nghĩa ấy có một cuộc sống như thế nào?
- Quan niệm về cuộc sống: Thanh sạch và phóng khoáng, thoát ra khỏi vòng danh lợi, đắm mình trong thiên nhiên; Sống tự do, sống vì cái thiện, cái nhân, cái nghĩa.
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
20
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
b. Hình ảnh ông Ngư và gia đình:
Cũng qua những câu thơ đó nói lên thái độ tình cảm gì của tác giả đối với nhân dân lao động?
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
21
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
a. Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm:
b. Hình ảnh ông Ngư và gia đình:
Em có nhận xét gì về cảm xúc, giọng điệu, ngôn ngữ trong đoạn thơ này?
Cảm xúc dạt dào.
Giọng điệu nhẹ nhàng, êm ả.
Ngôn ngữ bình dị, đậm đà màu sắc Nam bộ.
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
22
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
1. Hãy nêu cảm nhận của em về 10 câu thơ cuối trong đoạn trích?
III. Cũng cố bài học:
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
23
I. Đọc - Hiểu chú thích.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu chú thích:
Lục vân tiên gặp nạn (Nguyễn Đình Chiểu)
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Bố cục:
2. Tìm hiểu chi tiết:
III. Cũng cố bài học:
2. Cho các từ: thiện, cao cả, thấp hèn, ác, tình cảm, cảm xúc, nhân dân lao động, bình dị, quý trọng. Hãy chọn và điền vào chổ trống cho thích hợp để hoàn chỉnh đoạn văn sau?
Đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn nói lên sự đối lập giữa .... .. và ... giữa nhân cách .... và những toan tính ..... , đồng thời thể hiện thái độ .... và niềm tin của tác giả đối với ...... . Đây cũng là đoạn thơ giàu .... , khoáng đạt, ngôn ngữ ..... , dân dã.
thiện
ác
cao cả
thấp hèn
nhân dân lao động
cảm xúc
bình dị
tài ba
quý trọng
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
24
Xin chân thành cảm ơn!
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
25
Câu hỏi bài cũ số 01
"Truyện Lục Vân Tiên" có bao nhiêu câu thơ và được chia làm mấy phần?
C. 2802 câu, chia làm 4 phần
D. 2028 câu, chia làm 4 phần.
B. 2082 câu, chia làm 4 phần.
A. 2080 câu, chia làm 3 phần.
Hãy chọn phương án đúng
Tran Thi Thanh - THCS Duc Lam
26
Câu hỏi bài cũ số 02
Chọn các từ: tài ba, hành đạo giúp đời, hai nhân vật, ân tình, đẹp đẽ, tác giả, trọng nghĩa kinh tài, hiền hậu, dũng cảm, anh hùng điền vào chổ trống trong đoạn trích sau cho thích hợp.
Đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga thể hiện khát vọng ......... của ........ và khắc hoạ những phẩm chất ....... của .......: Lục Vân Tiên ........ , ......... , ............ ; Kiều Nguyệt Nga ........, nết na, .......
hành đạo giúp đời
tác giả
đẹp đẽ
hai nhân vật
trọng nghĩa khinh tài
hiền hậu
ân tình
tài ba
dũng cảm