Bài 9. Lục Vân Tiên gặp nạn

" Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm
Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà".
Nguyễn Đình Chiểu-"Than đạo"
Hãy chỉ ra các từ ngữ địa phương có trong văn bản và cho biết tác dụng của chúng?
I. Tìm hiểu chung
1. Vị trí đoạn trích
- Nằm ở phần thứ hai của truyện từ câu 938 đén câu 976
2. Đọc và tìm hiểu chú thích
3. Bố cục
- 2 đoạn:
* 8 cõu d?u( h�nh d?ng t?i ỏc c?a Tr?nh Hõm
* 32 cõu sau ( h�nh d?ng nhõn nghia và nhân cỏch cao c? c?a ụng Ngư )
Hãy giải nghĩa các từ sau:
Giao long H?m hỳt
Kinh luõn T?m mua ch?i giú

I. Tìm hiểu chung
1. Vị trí đoạn trích
2. Đọc và tìm hiểu chú thích
3. Bố cục
II. Ph©n tÝch
1. Hµnh ®éng ®éc ¸c
cña TrÞnh H©m

"Đêm khuya lặng lẽ như tờ,
Nghinh ngang sao mọc mịt mờ sương bay.
Trịnh Hâm khi ấy ra tay,
Vân Tiên bị ngã xô ngay xuống vời.
Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời,
Cho người thức dậy lấy lời phui pha.
Trong thuyền ai nấy kêu la,
Đều thương họ Lục xót xa tấm lòng."

Xác định các chi tiết nói lên hành động hãm hại Vân Tiên của Trịnh Hâm?( Về thời gian, không gian, hành động)
.Thời gian: giữa đêm khuya, mọi người đã ngủ yên.
.Không gian: giữa dòng sông mênh mông, mịt mờ sương bay.
.Hành động: xô ngay.
giả tiếng kêu trời.
.Thời gian: giữa đêm khuya, mọi người đã ngủ yên.
.Không gian: giữa dòng sông mênh mông, mịt mờ sương bay.
.Hành động: xô ngay.
giả tiếng kêu trời.
 Lµ hµnh ®éng mau lÑ, døt kho¸t, cã ©m m­u, cã toan tÝnh ®­îc s¾p ®Æt kÜ l­ìng, chÆt chÏ.
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hành động độc ác
của Trịnh Hâm
.Thời gian: giữa đêm khuya, mọi người đã ngủ yên.
.Không gian: giữa dòng sông mênh mông, mịt mờ sương bay.
.Hành động: ra tay.
giả tiếng kêu trời.
.Thời gian: giữa đêm khuya, mọi người đã ngủ yên.
.Không gian: giữa dòng sông mênh mông, mịt mờ sương bay.
.Hành động: xô ngay.
giả tiếng kêu trời.
? Là hành động mau lẹ dứt khoát, có âm mưu, có toan tính được sắp đặt kĩ lưỡng, chặt chẽ.
- Vì ganh ghét, đố kị với tài năng của Vân Tiên và hơn nữa lòng ganh ghét, đố kị ấy đã thấm sâu vào máu thịt hắn, đã trở thành bản chất của hắn.
Hãy nhận xét cách sắp xếp tình tiết, diễn biến hành động và lời thơ của tác giả theo các phương án sau?
A. Sắp xếp tình tiết hợp lý.
B. Diễn biến hành động nhanh gọn.
C. Lời thơ mộc mạc giản dị.
D.Cả A,B,C.
A.Sắp xếp tình tiết hợp lý.
B.Diễn biến hành động nhanh gọn.
C.Lời thơ mộc mạc giản dị.
D. Cả A,B,C.
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1.Hành động độc ác của Trịnh Hâm
Hành động có toan tính, có âm mưu, kế hoạch được sắp dặt kĩ lưỡng , chặt chẽ thể hiện bản chất thâm độc, xảo quyệt, bất nhân, bất nghĩa.
.Thời gian: giữa đêm khuya, mọi người đã ngủ yên.
.Không gian: giữa dòng sông mênh mông, mịt mờ sương bay.
.Hành động: ra tay.
giả tiếng kêu trời.
.Thời gian: giữa đêm khuya, mọi người đã ngủ yên.
.Không gian: giữa dòng sông mênh mông, mịt mờ sương bay.
.Hành động: ra tay.
giả tiếng kêu trời.
 Lµ hµnh ®éng ®­îc s¾p ®Æt kÜ l­ìng cho nªn nã cho thÊy sù th©m ®éc, x¶o quyÖt cña TrÞnh H©m.
Vì ganh ghét, đố kị với tài năng của Vân Tiên và hơn nữa lòng ganh ghét, đố kị ấy đã thấm sâu vào bản chất, vào máu thịt của hắn.
2. Hành động nhân nghĩa và nhân cách cao cả của Ngư ông.
"Vừa may trời đã sáng ngày,
Ông chài trông thấy vớt ngay lên bờ.
Hối con vầy lửa một giờ,
Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày"
Nhịp điệu dồn dập, hối hả, nhiều động từ mạnh, ngôn ngữ mộc mạc, chân chất, giàu màu sắc Nam Bộ.
Hiển hiện trước mắt người đọc là cảnh vội vã, lo lắng, cấp cứu người bị nạn của vợ chồng con cái ông Ngư. Mỗi người một việc, ông giục giã vợ con nhanh chân nhanh tay làm cho Vân Tiên tỉnh lại.
 Hµnh ®éng cña Ng­ «ng vµ gia ®×nh khi cøu V©n Tiªn lµ hµnh ®éng cøu ng­êi rÊt khÈn tr­¬ng, chu ®¸o, tËn t×nh, nh©n tõ, coi träng m¹ng sèng cña con ng­êi.
Nªu nhËn xÐt vÒ nhÞp ®iÖu, tõ ng÷ cña 4 c©u th¬ nµy?
Qua đây em hình dung thế nào về cảnh ông Ngư cùng gia đình khi cứu vớt Vân Tiên?
2. Hành động nhân nghĩa và nhân cách cao cả của Ngư ông.
Ngư ông khi ấy hỏi han,
Vân Tiên thưa hết mọi đàng gần xa.
Ngư rằng: "Người ở cùng ta,
Hôm mai hẩm hút với già cho vui".
Tiên rằng: "Ông lấy chi nuôi,
Thân tôi như thể trái mùi trên cây.
Nay đà trôi nổi đến đây,
Không chi báo đáp mình này trơ trơ".
Ngư rằng: "Lòng lão chẳng mơ,
Dốc lòng nhơn nghĩa há chờ trả ơn?
Nước trong rửa ruột sạch trơn,
Một câu danh lợi chi sờn lòng đây."
Ngư rằng: "Người ở cùng ta,
Hôm mai hẩm hút với già cho vui".
Ngư rằng: "Lòng lão chẳng mơ,
Dốc lòng nhơn nghĩa há chờ trả ơn?
 lêi nãi cña Ng­ «ng thÓ hiÖn tÊm lßng bao dung, nh©n ¸i hµo hiÖp, v« t­, kh«ng hÒ tÝnh to¸n ®­îc tr¶ ¬n.
2. Hành động nhân nghĩa nhân cách cao cả của Ngư ông.
"Rày doi mai vịnh vui vầy,
Ngày kia hứng gió đêm nầy chơi trăng.
Một mình thong thả làm ăn,
Khoẻ quơ chài lưới, mệt quăng câu dầm.
Nghêu ngao nay trích mai đầm,
Một bầu trời đất vui thầm ai hay.
Kinh luân đã sẵn trong tay,
Thung dung dưới thế vui say trong trời.
Thuyền nan một chiếc ở đời,
Tắm mưa trải gió trong vời Hàn Giang".
"Rày doi mai vịnh vui vầy,
Ngày kia hứng gió đêm nầy chơi trăng.
Một mình thong thả làm ăn,
Khoẻ quơ chài lưới, mệt quăng câu dầm.
Nghêu ngao nay trích mai đầm,
Một bầu trời đất vui thầm ai hay.
Kinh luân đã sẵn trong tay,
Thung dung dưới thế vui say trong trời.
Thuyền nan một chiếc ở đời,
Tắm mưa trải gió trong vời Hàn Giang".
"Rày doi mai vịnh vui vầy,
Ngày kia hứng gió đêm nầy chơi trăng.
Một mình thong thả làm ăn,
Khoẻ quơ chài lưới, mệt quăng câu dầm.
Nghêu ngao nay trích mai đầm,
Một bầu trời đất vui thầm ai hay.
Kinh luân đã sẵn trong tay,
Thung dung dưới thế vui say trong trời.
Thuyền nan một chiếc ở đời,
Tắm mưa trải gió trong vời Hàn Giang".
"Rày doi mai vịnh vui vầy,
Ngày kia hứng gió đêm nầy chơi trăng.
Một mình thong thả làm ăn,
Khoẻ quơ chài lưới, mệt quăng câu dầm.
Nghêu ngao nay trích mai đầm,
Một bầu trời đất vui thầm ai hay.
Kinh luân đã sẵn trong tay,
Thung dung dưới thế vui say trong trời.
Thuyền nan một chiếc ở đời,
Tắm mưa trải gió trong vời Hàn Giang".
 Sèng thanh s¹ch ngoµi vßng danh lîi « träc , sèng cuéc sèng tù do phãng kho¸ng hoµ hîp víi thiªn nhiªn.
Kinh luân đã sẵn trong tay,
Thung dung dưới thế vui say trong trời.
Từ đây em cảm nhận được điều gì về cuộc sống của Ngư ông?

Cảm xúc của tác giả như thế nào trước cuộc sống của Ngư ông ?
2. Hành động nhân nghĩa và nhân cách cao cả của Ngư ông.
 Hµnh ®éng cña Ng­ «ng khi cøu V©n Tiªn lµ hµnh ®éng cøu ng­êi rÊt khÈn tr­¬ng, chu ®¸o, tËn t×nh, nh©n tõ, coi träng m¹ng sèng cña con ng­êi
 lêi nãi cña «ng Ng­ thÓ hiÖn tÊm lßng bao dung, nh©n ¸i hµo hiÖp, v« t­, kh«ng hÒ tÝnh to¸n ®­îc tr¶ ¬n.

? Sống thanh sạch ngoài vòng danh lợi ô trọc , sóng cuộc sống tự do phóng khoáng hoà hợp với thiên nhiên.
Hµnh ®éng tù nhiªn, v« t­ kh«ng so ®o tÝnh to¸n, kh«ng mµng danh lîi thÓ hiÖn mét tÊm lßng nh©n ¸i bao dung, hµo hiÖp, mét nh©n c¸ch trong s¹ch, thanh cao.
Hµnh ®éng tù nhiªn, v« t­ kh«ng so ®o tÝnh to¸n, kh«ng mµng danh lîi thÓ hiÖn mét tÊm lßng nh©n ¸i bao dung, hµo hiÖp, mét nh©n c¸ch trong s¹ch thanh cao.
Hµnh ®éng cã toan tÝnh, cã ©m m­u, kÕ hoach ®­îc s¾p dÆt kÜ l­ìng , chÆt chÏ thÓ hiÖn b¶n chÊt th©m ®éc, x¶o quyÖt, bÊt nh©n, bÊt nghÜa.
TRịnh Hâm
Ngư ông
Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để xây dựng hai nhân vật này ?
Tư tưởng và tình cảm mà Nguyễn Đình Chiểu muốn gửi gắm qua sự việc Lục Vân Tiên gặp nạn là gì ?
III. Tổng kết
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
Em hãy lựa chọn các biện pháp nghệ thuật trong trong văn bản này từ sự liệt kê dưới đây?
A - Ngôn ngữ bình dị, dân dã.
B -Miêu tả nhân vật qua hành động và tâm lí.
C -Miêu tả nhân vật qua sự kết hợp giữa lời nói, hành động và tâm lý nhân vật.
D -Giọng thơ giàu cảm xúc, phóng khoáng.
A - Ngôn ngữ bình dị, dân dã.
B -Miêu tả nhân vật qua hành động và tâm lí.
C -Miêu tả nhân vật qua sự kết hợp giữa lời nói, hành động và tâm lý nhân vật.
D -Giọng thơ giàu cảm xúc, phóng khoáng.
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
III. Tổng kết
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
3. Ghi nhó/ Sgk
Ghi Nhớ
Đoạn trích Lục Vân Tiên nói lên sự đối lập giữa thiện và ác, giữa nhâncách cao cả và những toan tính thấp hèn, đồng thời thể hiện thái độ quý trọng và niềm tin của tác giả đối với nhân dân lao động. Đây cũng là đoạn thơ giàu cảm xúc, khoáng đạt, ngôn ngữ bình dị, dân dã.
- Truyện kể rằng: Trịnh Hâm hãm hại Vân Tiên trên dòng sông này và đến kết thúc tác phẩm họ Trịnh gian ác cũng phải trả giá đắt trên chính dòng sông đó.Vậy từ kết thúc ấy em có nhận xét gì về cốt truyện Lục Vân Tiên ?
Luyện tập củng cố
Câu 01
Câu 02
Câu 03
Câu 04
Nhận xét nào đúng về hành động của Trịnh Hâm?
Giận quá mất khôn.
A
Nông nổi, bồng bột nhất thời.
01
Khôn khéo quyết đoán lắm mưu mô.
B
C
Vô cùng độc ác bất nhân ,bất nghĩa.
D
Quay lại
Miêu tả nhân vật qua tâm lí..
Nhận định nào nói không đúng nghệ thuật kể chuyện của tác giả trong đoạn 1?
Sắp xếp các tình tiết hợp lí .
A
02
Lời thơ mộc mạc, giản dị.
B
C
D
Tạo diễn biến hành động nhanh gọn.
Quay lại
Đó là cuộc sống trong sạch, tự do, ngoài vòng danh lợi.
Đó là cuộc sống mưu danh trục lợi.
Em có nhận xét gì về cuộc sống của ông Ngư?
Đó là cuộc sống nhiều khó khăn, nghèo khổ.
A
03
Đó là cuộc sống mơ mộng, không thực tế.
B
C
D
Quay lại
Ca ngợi những con người tài ba, dũng cảm, trọng nghĩa khinh tài.
Thể hiện thái độ quý trọng và niềm tin vào nhân dân lao động của tác giả.
Nhận định nào không phù hợp với ý nghĩa của đoan trích?
Nói lên sự đối lập giữa cái thiện và cái ác.
A
04
Nói lên sự đối lập giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn.
B
C
D
Quay lại
1. Đọc.

2.Chú thích
Hướng dẫn về nhà
- Khái quát những nét đặc sắc về nghệ thuật và nội dung tư tưởng của đoạn trích?
- Học thuộc lòng đoạn trích .