Bài 9. Lục Vân Tiên gặp nạn

môn ngữ văn 9
Phòng giáo dục đào tạo thành phố
trường THCS Phúc Khánh
chào mừng các thầy cô đến dự giờ
Người thực hiện: Cô giáo Tạ Mai Thoa
Kiểm tra bài cũ
1. Hãy giới thiệu những nét chính về nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu
"Hàng trăm năm nay quần chúng Miền Nam rất yêu truyện Lục Vân Tiên, kẻ sĩ ngâm nga, người mù mang đi hát dạo đem những nhân vật trong tác phẩm ứng vào cuộc đời, diễn cải lương, hát bội, mô phỏng cốt truyện vì Lục Vân tiên mang tính quần chúng, Lục Vân Tiên là hơI thở, là lời nói của nhân dân Miền Nam"
( Lời: Xuân Diệu)
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
1. Vị trí đoạn trích
Nằm trong phần 2 của truyện: (Từ câu 938 đến câu 976)
2. Giải nghĩa từ
Giao Long
Hẩm hút
Kinh luân
Tắm mưa chải gió
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
2. Chủ đề đoạn trích
-> Sự đối lập giữa cái thiện và cái ác, giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn
3. Bố cục
2 phần
8 câu đầu: hành động của cái ác
32 câu cuối: hành động của cái thiện và nhân cách cao cả của ông Ngư
4. Phân tích nội dung văn bản
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
a. Hành động tội ác của Trịnh Hâm
4. Phân tích nội dung văn bản
"Đêm khuya lặng lẽ như tờ
Nghinh ngang sao mọc mịt mờ sương bay.
Trịnh Hâm khi ấy ra tay,
Vân Tiên bị ngã xô ngay xuống vời.
Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời,
Cho người thức dậy lấy lời phui pha".
- Thời gian
- Không gian
- Hành động
: Đêm khuya mọi người ngủ yên
: Giữa dòng sông nước mênh mông
: Nhanh, dứt khoát, xảo quyệt
? Hành động mau lẹ, có toan tính, có âm mưu, kế hoạch được sắp đặt chặt chẽ, kĩ lưỡng
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
a. Hành động tội ác của Trịnh Hâm
4. Phân tích nội dung văn bản
* Kế hoạch gây ác
- Chọn thời gian
- Không gian
- Hành động
: Đêm khuya mọi người ngủ yên
: Giữa dòng sông nước mênh mông
: Nhanh, dứt khoát, xảo quyệt
- > Hành động mau lẹ, có toan tính, có âm mưu, kế hoạch được sắp đặt chặt chẽ, kĩ lưỡng
Là kẻ có tính ganh ghét đố kị
Cái ác đã thấm vào máu thịt Trịnh Hâm, cái ác đã trở thành bản chất trong con người hắn.
? Trịnh Hâm - một kẻ ác nham hiểm xảo quyệt, bản tính đố kỵ ghen ghét, một kẻ hèn hạ, bất nhân bất nghĩa.
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
a. Hành động tội ác của Trịnh Hâm
4. Phân tích nội dung văn bản
* Kế hoạch gây ác
- Chọn thời gian
- Không gian
- Hành động
: Đêm khuya mọi người ngủ yên
: Giữa dòng sông nước mênh mông
: Nhanh, dứt khoát, xảo quyệt
- > Hành động mau lẹ, có toan tính, có âm mưu, kế hoạch được sắp đặt chặt chẽ, kĩ lưỡng
? Trịnh Hâm - một kẻ ác nham hiểm xảo quyệt, bản tính đố kỵ ghen ghét, một kẻ hèn hạ, bất nhân bất nghĩa.
Thành công về nghệ thuật cuả đoạn thơ tự sự này là gì?
A. Sắp xếp các tình tiết hợp lí, diễn biến hành động nhanh gọn.
B. Miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc.
C. Lời thơ mộc mạc giản dị.
D.ý kiến của em
(cả A và C)
?
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
a. Hành động tội ác của Trịnh Hâm
4. Phân tích nội dung văn bản
b. Nhân cách cao đẹp của ông Ngư
* Hành động nhân nghĩa của ông Ngư và gia đình.
"Ông chài xem thấy vớt ngay lên bờ.
Hối con vầy lửa một giờ,
Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày".
* Nhịp điệu thơ dồn dập hối hả nhiều động từ mạnh, ngôn ngữ mộc mạc chân chất, giàu màu sắc Nam Bộ
?Những con người lao động bình thường có bản tính lương thiện sẵn lòng làm việc nghĩa một cách tự nhiên với thái độ ân cần, chu dáo tận tình coi trọng mạng sống con người. Lòng tốt đã trở thành bản chất của cả gia đình ông Ngư.
? Lòng thương người của ông Ngư:
Nhân ái bao dung hào hiệp vô tư sẵn lòng làm việc thiện không tính toán thiệt hơn.
Sẵn sàng cưu mang người bị nạn.
"Ngư ông khi ấy hỏi han,
Vân Tiên thưa hết mọi đàng gần xa.
Ngư rằng: "Người ở cùng ta
Hôm mai hẩm hút với già cho vui".
Tin rằng: " Ông lấy chi nuôi
Thân tôi như thể trái mùi trên cây.
Nay đà trôi nổi đến đây,
Không chi báo đáp mình nầy trơ trơ".
Ngư rằng: " Lòng lão chẳng mơ
Dốc lòng nhân nghĩa há chờ trả ơn" ".
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
a. Hành động tội ác của Trịnh Hâm
4. Phân tích nội dung văn bản
b. Nhân cách cao đẹp của ông Ngư
* Hành động nhân nghĩa của ông Ngư và gia đình.
* Lối sống cao đẹp cuả ông Ngư
? Là cuộc sống của những con người lương thiện, giàu nhân nghĩa
? Cuộc sống lao động tự do phóng khoáng giữa đất trời cao rộng không vướng bận vòng danh lợi.
? Cuộc sống ung dung tự tại đầy ắp niềm vui với tâm hồn trong sạch.
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
a. Hành động tội ác của Trịnh Hâm
4. Phân tích nội dung văn bản
b. Nhân cách cao đẹp của ông Ngư
- Tâm địa độc ác, ích kỉ nhỏ nhen mưu toan thấp hèn
- Giầu lòng nhân ái bao dung hào hiệp sẵn lòng làm việc nghĩa
- Một kẻ tiểu nhân hèn hạ.
- Một nhân cách cao đẹp, đáng quí, đáng trọng.
* Đại diện cho cái ác
* Đại diện cho thiện
Qua 2 đoạn trích "Lục VânTiên cứu Kiều Nguyệt Nga" và "Lục Vân Tiên gặp nạn", Nguyễn Đình Chiểu muốn gửi gắm tâm sự gì qua 2 nhân vật Lục Vân Tiên và ông Ngư ?
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
a. Hành động tội ác của Trịnh Hâm
4. Phân tích nội dung văn bản
b. Nhân cách cao đẹp của ông Ngư
? Ước mơ khát vọng của nhà thơ:
- Niềm tin vào đạo đức nhân dân, vào vẻ đẹp tâm hồn của những con người lao động bình thường mà giàu lòng nhân nghĩa.
- Ước mơ về cuộc sống trong sạch thanh cao ung dung tự tại không vướng bận vòng danh lợi.
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
? Nghệ thuật:
III. Tổng kết
Ngôn ngữ thơ mộc mạc giản dị đậm màu sắc Nam Bộ.
Hình ảnh thơ khoáng đạt giàu cảm xúc.
Kết cấu gần cổ tích tạo kết thúc có hậu.
? Nội dung:
Sự đối lập giữa cái thiện và cái ác, giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn.
Tình cảm trân trọng và niềm tin yêu của tác giả vào đạo đức nhân dân, niềm tin cái thiện sẽ chiến thắng cái ác.
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản

III. Tổng kết
Ghi nhớ: Đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn nói lên sự đối lập giữa thiện và ác, giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn đồng thời thể hiện thái độ quí trọng và niềm tin của tác giả đối với nhân dân lao động. Đây cũng là đoạn thơ giàu cảm xúc, khoáng đạt, ngôn ngữ bình dị, dân dã.
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
III. Tổng kết
IV. Luyện tập và củng cố
Bài tập 1: Truyện kể rằng: Trịnh Hâm hãm hại Vân Tiên trên dòng sông này và đến kết thúc tác phẩm họ Trịnh gian ác cũng phảI trả giá đắt trên chính dòng sông đó. Từ kết thúc này em có nhận xét gì về cốt truyện Lục Vân Tiên ?
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
III. Tổng kết
IV. Luyện tập và củng cố
Bài tập 2: Nhận định nào không phù hợp với ý nghĩa của đoạn trích:
Nói lên sự đối lập giữa cái thiện và cái ác.
Ba ngợi những con người tài ba dũng cảm trọng nghĩa kinh tài.
C. Nói lên sự đối lập giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn.
D. Thể hiện thái độ quí trọng và niềm tin của nhà thơ vào nhân dân lao động
Bài tập 1:
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
III. Tổng kết
IV. Luyện tập và củng cố
Bài tập 3: Dòng nào sau đây là thành ngữ
A. Dốc lòng nhân nghĩa.
B. Rày doi mai vịnh.
C. Tắm mưa chải gió.
D.Thong thả làm ăn.
Bài tập 1:
Bài tập 2
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
III. Tổng kết
IV. Luyện tập và củng cố
Bài tập 4: Điều nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu muốn gửi gắm qua tác phẩm Lục Vân Tiên là gì?
Coi trọng tình nghĩa giữa con người với con người trong xã hội.
Đề cao tinh thần nghĩa hiệp sẵn sàng cứu khốn phò nguy.
Thể hiện khát vọng của nhân dân hướng tới lẽ công bằng và những điều tốt đẹp trong cuộc đời: thiện thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà.
Cả A, B và C
Bài tập 1:
Bài tập 2
Bài tập 3
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
III. Tổng kết
IV. Luyện tập và củng cố
"Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường. Con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy và càng nhìn thì càng thấy sáng. Văn thơ Nguyễn Đình Chiểu là như vậy"
(Lời: Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng)
Bài tập 4: Điều nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu muốn gửi gắm qua tác phẩm Lục Vân Tiên là gì?
Coi trọng tình nghĩa giữa con người với con người trong xã hội.
Đề cao tinh thần nghĩa hiệp sẵn sàng cứu khốn phò nguy.
Thể hiện khát vọng của nhân dân hướng tới lẽ công bằng và những điều tốt đẹp trong cuộc đời: thiện thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà.
Cả A, B và C
Tiết 41
Văn bản: Lục vân Tiên gặp nạn
(Trích: truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
III. Tổng kết
IV. Luyện tập và củng cố
"Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường. Con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy và càng nhìn thì càng thấy sáng. Văn thơ Nguyễn Đình Chiểu là như vậy"
(Lời: Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng)
V. Bài tập về nhà:
Học thuộc đoạn trích
Cảm nhận cuả em về nhân vật ông Ngư? Qua nhân vật này nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu muốn gửi gắm điều gì?
Chuẩn bị: phần văn học hiện đại, bài "Đồng chí"