Bài 9. Hai cây phong

TIẾT 34: HAI CÂY PHONG
(Trích : “Người thầy đầu tiên” Ai – ma – tốp)
Qua van b?n đã học, em thấy hai cây phong có ý nghĩa như thế nào với nhân vật "tôi"?
- Là nhân chứng câu chuyện xúc động về Đuy-sen - Người thầy đầu tiên.
- Hai cây phong là biểu tượng làng quê, gắn với tình yêu quê hương tha thiết.
- Hai cây phong gắn với kỉ niệm tuổi thơ, là nơi hội tụ niềm vui, mở rộng chân trời hiểu biết.
Tiết 33, 34
HAI CÂY PHONG
( Trích Người thầy đầu tiên )
-Ai-ma-tèp-
Tr. Ai-ma-t?p sinh ngày 12 -12 -1928, tại bản Sêke, vùng thung lũng sông Talax thuộc nu?c Cộng hoà Cuư-rơ-guư-xtan .
Ông bắt đầu viết truyện ngắn khi học nam cuối đại học (1952) và thực sự bu?c vào làng van tru?c sự trầm trồ của mọi ngu?i vào nam 1958 với hai tác phẩm xuất sắc là : Mặt giáp mặt và Giamilia .
Tác phẩm của Tr. Ai-ma-t?p đậm đà chất suy tu?ng triết lý và thu?ng cho thấy vẻ đẹp cao thu?ng của con ngu?i trong quá trỡnh vuon lên làm chủ đời mỡnh, vu?t qua mọi hủ tục và thói tị hiềm ích kỷ, độc ác .
Ngoài hai tác phẩm trên, ông còn viết một số cuốn khác cũng du?c chú ý tỡm đọc nhuư : Cây phong non trùm khan đỏ (1961), Ngu?i thầy đầu tiên (1962), Cánh đồng mẹ (1963) , Vĩnh biệt Gunxarư (1966 - gi?i thu?ng quốc gia Nga), Con tàu trắng (1969), Sếu đầu mùa (1975) , Con chó khoang chạy ven bờ biển (1977), Một ngày dài hơn thế kỷ (1980) .
Thảo nguyên
CÂY PHONG
THẢO NGUYÊN
CAO NGUYÊN
Hải Đăng
* Mạch kể
Tôi
Chúng tôi
Những cảm xúc riêng của Tôi về hai cây phong
Những cảm xúc tập thể về hai cây phong và thảo nguyên
Hai mạch kể lồng ghép
Cho thấy tình yêu thiên nhiên và làng quê sâu sắc, rộng lớn của cả một thế hệ.
Mở rộng cảm xúc vừa riêng vừa chung
1. Hình ảnh hai cây phong trong cảm nhận của nhân vật tôi.
a/ Giới thiệu làng Ku-ku-rêu.
=> Một vùng quê có phong cảnh hùng vĩ, bao la và nên thơ
-> nghệ thuật liệt kê, từ ngữ hình ảnh chọn lọc.
=> Tình cảm yêu mến tự hào của nhà văn về quê hương mình
Nằm ven chân núi
Trên một cao nguyên rộng, có những khe nước ào ào…đổ xuống.
Phía dưới là thung lũng Đất vàng, là cánh thảo nguyên Ca-dắc-xtan mênh mông..Con đường sắt làm thành một dải…chân trời phía tây.
1. Hình ảnh hai cây phong trong cảm nhận
của nhân vật tôi.
a/ Giới thiệu làng Ku-ku-rêu.
b/ Hình ảnh hai cây phong
- Vị trí:
+ Phía trên làng, giữa một ngọn đồi, hai cây phong hiện ra hệt như ngọn hải đăng đặt trên núi.
-> nghệ thuật so sánh
=> Hình ảnh hai cây phong như tín hiệu dẫn về làng Ku-ku –rêu.
Đoạn văn:
Trong làng tôi không thiếu gì các loại cây, nhưng hai cây phong này khác hẳn- chúng có tiếng nói riêng, và hẳn phải có một tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm dịu. Dù ta tới đây vào lúc nào, ban ngày hai ban đêm, chúng vẫn cứ nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ngớt tiếng rì rào theo nhiều cung bậc khác nhau. Có khi tưởng chừng như làn sóng thủy triều dâng lên vỗ vào bờ cát, có khi lại nghe như một tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm truyền qua lá cành như một đốm lửa vô hình, có khi hai cây phong bỗng im bặt một thoáng rồi khắp lá cành lại cất tiếng thở dài một lượt như thương tiếc người nào. Và khi mây đen kéo đến cùng với bão dông, xô gãy cành, tỉa trụi lá, hai cây phong nghiêng ngả tấm thân dẻo dai và reo vù vù như một ngọn lửa bốc cháy rừng rực.
Đoạn văn:
Trong làng tôi không thiếu gì các loại cây, nhưng hai cây phong này khác hẳn- chúng có tiếng nói riêng, và hẳn phải có một tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm dịu. Dù ta tới đây vào lúc nào, ban ngày hai ban đêm, chúng vẫn cứ nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ngớt tiếng rì rào theo nhiều cung bậc khác nhau. Có khi tưởng chừng như làn sóng thủy triều dâng lên vỗ vào bờ cát, có khi lại nghe như một tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm truyền qua lá cành như một đốm lửa vô hình, có khi hai cây phong bỗng im bặt một thoáng rồi khắp lá cành lại cất tiếng thở dài một lượt như thương tiếc người nào. Và khi mây đen kéo đến cùng với bão dông, xô gãy cành, tỉa trụi lá, hai cây phong nghiêng ngả tấm thân dẻo dai và reo vù vù như một ngọn lửa bốc cháy rừng rực.
- Đặc điểm:
CÓ
tiếng nói riêng
tâm hồn riêng
những lời ca êm dịu
Với nhiều cung bậc khác nhau
NHƯ
một làn sóng thuỷ triều vỗ vào bãi cát.
một tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm.
cất tiếng thở dài - thương tiếc người nào.
một ngọn lửa bốc cháy rừng rực.
-> nghệ thuật: nhân hóa, so sánh, liệt kê
Hai cây phong có đời sống tâm hồn phong phú, sức sống dẻo dai mãnh liệt.
-Ý nghĩa
Biểu tượng cho phẩm chất tốt đẹp của người dân làng Ku –ku –rêu: tinh thần vượt khó, lạc quan, tình nghĩa thủy chung
Nhắc nhở bổn phận tìm về quê hương, hai cây phong trở thành một phần tâm hồn không thể thiếu của người dân làng Ku-ku-rêu.
1. Hình ảnh hai cây phong trong cảm nhận
của nhân vật tôi.
a/ Giới thiệu làng Ku-ku-rêu.
b/ Hình ảnh hai cây phong
=> Nhà văn có tình yêu tha thiết , sâu nặng đối với hai cây phong cũng như đối với vẻ đẹp của làng quê mình
2. Hai cây phong và kí ức tuổi thơ
a. Kỉ niệm tuổi thơ cùng các bạn
“Vào năm học cuối cùng, trước khi bắt đầu nghỉ hè, bọn con trai chúng tôi chạy ào lên đấy phá tổ chim. Cứ mỗi lần chúng tôi reo hò, huýt còi ầm ĩ chạy lên đồi là hai cây phong khổng lồ lại nghiêng ngả đung đưa như muốn chào mời chúng tôi đến với bóng râm mát rượi và tiếng lá xào xạc dịu hiền. Và chúng tôi, lũ nhóc con đi chân đất, công kênh nhau bám vào các mắt mấu và cành cây trèo lên cao làm chấn động cả vương quốc loài chim. Hàng đàn chim hoảng hốt kêu lên, chao đi chao lại trên đầu. Nhưng chúng tôi vẫn chưa coi vào đâu, đến đây đã thấm gì! Chúng tôi cứ leo lên cao nữa, cao nữa – nào xem ai can đảm và khéo léo hơn ai! –và từ trên những cành cao ngất, cao đến ngang tầm cánh chim bay, bỗng như có một phép thần thông nào vụt mở ra trước mắt chúng tôi cả một thế giới đẹp đẽ vô ngần của không gian bao la và ánh sáng”.
* Hai cây phong
- khổng lồ, nghiêng ngả, đung đưa như muốn chào mời
- Búng rõm mỏt ru?i,ti?ng lỏ x�o x?c, d?u hi?n.
- Cỏc m?u, m?t c�nh...
- D�n chim.
-> Kể, tả: so sánh, nhân hóa
-> Như người bạn thân thiết, gắn bó. Nơi hội tụ niềm vui tuổi thơ
* B?n tr?
- Reo hò, huýt còi ầm ĩ, chạy lên đồi…
- Trèo lên cao …
-> Kỉ niệm tuổi thơ hồn nhiên.
- Bỗng như có một phép thần thông ...
-> Trí tưởng tượng kì diệu.
-> Bất ngờ, lạ lùng trước cảnh
quê hương.
Đất rộng bao la làm chúng tôi sửng sốt. Mỗi đứa chúng tôi đều nín thở ngồi lặng đi trên một cành cây và quên mất cả chim lẫn tổ chim. Chuồng ngựa của nông trang mà chúng tôi vẫn coi là tòa nhà rộng lớn nhất trên thế gian, ngồi đây chúng tôi thấy chỉ như một căn nhà xép bình thường. Phía sau làng là dải thảo nguyên hoang vu mất hút trong làn sương mờ đục. Chúng tôi cố giương hết tầm mắt nhìn vào nơi xa thẳm biêng biếc của thảo nguyên và nhìn thấy không biết bao nhiêu, bao nhiêu là vùng đất mà trước đây chúng tôi chưa từng biết đến, thấy những con sông mà trước đây chúng tôi chưa từng nghe nói. Những dòng sông lấp lánh tận chân trời như những sợi chỉ bạc mỏng manh. Chúng tôi nép mình ngồi trên các cành cây suy nghĩ : đã phải đấy là nơi tận cùng thế giới chưa, hay phía sau vẫn còn có bầu trời như thế này, những đám mây, những đồng cỏ và sông ngòi như thế này ?
* Hình ảnh làng quê
- Đất rộng bao la…chuồng ngựa như một căn nhà xép...
- Thảo nguyên…làn sương mờ đục...bao vùng đất mới...
- Dòng sông lấp lánh ...như những sợi chỉ bạc mỏng manh…
- NT: So sánh, nhân hóa, liệt kê
-> Miêu tả đậm chất hội họa
-> Bức tranh quê khoáng đạt, thơ mộng, đầy màu sắc, âm thanh,
ánh sáng...
- Chúng tôi sửng sốt, nín thở ngồi lặng đi...
- Ngồi nép trên các cành cây, lắng nghe tiếng gió
-> Gợi tả tâm trạng
-> Ngạc nhiên, xúc động, ngây ngất.
-> Khao khát chinh phục, khám phá thế giới.
* Đoạn cuối
-Tôi lắng nghe tim đập rộn ràng...
-> Cảm xúc lắng sâu về quê hương
* Đoạn cuối
- Hai cây phong gắn với kỉ niệm về thầy giáo Đuy-sen
NT: Tự sự + miêu tả + biểu cảm
Thay đổi ngôi kể, đan xen hồi ức và hiện tại
-> Ca ngợi tình thầy trò cao đẹp. Nhớ và biết ơn lớp người đi trước.
- Tình yêu quê hương nồng nàn, tha thiết.
- Tâm hồn trong sáng, giàu cảm xúc.
Tổng kết
Nghệ thuật
- Lựa chọn ngôi kể, người kể tạo nên mạch kể lồng ghép.
- Miêu tả bằng ngòi bút đậm chất hội họa.
- Các biện pháp so sánh, nhân hóa với nhiều liên tưởng, tưởng tượng phong phú.
Nội dung
Hai cây phong biểu tượng của tình yêu quê hương sâu nặng gắn liền với những kỉ niệm tuổi thơ đẹp đẽ của người hoạ sĩ làng Ku- ku-rêu
Ghi nhớ SGK/101
Luyện tập:
Em hãy kể tên một tác phẩm văn học Việt Nam mà em biết có cách thể hiện tình yêu quê hương – đất nước thông qua một loài cây, một cảnh sắc thiên nhiên ?
Đáp án : Cây tre Việt Nam ( Thép Mới ).
Tre Việt Nam ( Nguyễn Duy ).
Nhớ con sông quê hương ( Giang Nam ).
Bên kia sông Đuống ( Hoàng Cầm ).

Bài tập 1
Tiết 34: Hai cây phong
Trích: "Người thầy đầu tiên" - Ai-ma-tốp
Câu 1: Hình ảnh hai cây phong (Trong văn bản “Hai cây phong”) lúc hiện ra trước mắt mọi người được tác giả so sánh với hình ảnh nào?
A. Hai người khổng lồ B. Những ngọn hải đăng đặt trên núi
B. Những đốm lửa vô hình D. Làn sóng thuỷ triều vỗ vào bãi cát.
Tiết 34: Hai cây phong
Trích: "Người thầy đầu tiên" - Ai-ma-tốp
Bài tập TNKQ
Câu 2: Văn bản “Hai cây phong” được kể theo:
A. Ngôi thứ nhất B. Ngôi thứ ba C. Cả A và B kết hợp
Câu 3: Người kể chuyện trong văn bản “Hai cây phong” là:
A. Thầy giáo B. Nhà văn
C. Hoạ sĩ D. Nhạc sĩ
 
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
1.Bài vừa học:
Hiểu được vẻ đẹp và ý nghĩa của hai cây phong trong đoạn trích;
Ghi nhớ giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản
2. Bài mới: Chuẩn bị viết bài làm văn số 2: văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm


TIẾT 34: HAI CÂY PHONG
(Trích : “Người thầy đầu tiên” Ai – ma – tốp)
Qua van b?n đã học, em thấy hai cây phong có ý nghĩa như thế nào với nhân vật "tôi"?
- Là nhân chứng câu chuyện xúc động về Đuy-sen - Người thầy đầu tiên.
- Hai cây phong là biểu tượng làng quê, gắn với tình yêu quê hương tha thiết.
- Hai cây phong gắn với kỉ niệm tuổi thơ, là nơi hội tụ niềm vui, mở rộng chân trời hiểu biết.