Bài 9. Hai cây phong

Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi 1: Trong văn bản "Hai cây phong" của Ai-ma-tôp, người kể chuyện xuất hiện ở những vai nào?
+ Người kể chuyện xuất hiện ở hai vai
Câu hỏi 2: Tác dụng của cách kể chuyện kết hợp cả hai vai này như thế nào?
+ Tác dụng:
- Mở rộng cảm xúc, vừa riêng, vừa chung.
- Cho thấy tình yêu thiên nhiên và làng quê là tình yêu sâu sắc và rộng lớn của cả một thế hệ.
tôi
chúng tôi
Tiết 34:
(Trích "Người thầy đầu tiên" của Ai-ma-tôp)
I. TiÕp xóc v¨n b¶n:
1. Hai cây phong và những kí ức tuổi thơ.
II. T×m hiÓu v¨n b¶n:
2. Hai cây phong trong cái nhìn và cảm nhận của "Tôi" - người họa sĩ.
Phía trên làng tôi, giữa một ngọn đồi, có hai cây phong lớn. Tôi biết chúng từ thủa biết mình. Dù ai đi từ phía nào đến làng Ku-ku-rêu chúng tôi cũng đều trông thấy hai cây phong đó trước tiên, chúng luôn hiện ra trước mắt hệt như những ngọn hải đăng đặt trên núi. Thậm chí tôi cũng không biết giải thích ra sao, - phải chăng người ta vẫn đặc biệt trân trọng nâng niu những ấn tượng thời thơ ấu, hay vì do có liên quan đến nghề họa sĩ của tôi, - nhưng cứ mỗi lần về quê, khi xuống xe lửa đi qua thảo nguyên về làng, tôi đều coi bổn phận đầu tiên là từ xa đưa mắt tìm hai cây phong thân thuộc ấy.

Hai cây phong:
+ Giữa một ngọn đồi.
+ Như những ngọn hải đăng đặt trên núi.
+ Gắn liền với ấn tượng thời thơ ấu.
+ Liên quan đến nghề họa sĩ.
=> So sánh -> Khẳng định giá trị dẫn đường về làng.
-> Là niềm tự hào của mỗi người dân Ku-ku-rêu.
Phía trên làng tôi, giữa một ngọn đồi, có hai cây phong lớn. Tôi biết chúng từ thuở biết mình. Dù ai đi từ phía nào đến làng Ku-ku-rêu chúng tôi cũng đều trông thấy hai cây phong đó trước tiên, chúng luôn hiện ra trước mắt hệt như những ngọn hải đăng đặt trên núi. Thậm chí tôi cũng không biết giải thích ra sao, - phải chăng người ta vẫn đặc biệt trân trọng nâng niu những ấn tượng thời thơ ấu, hay vì do có liên quan đến nghề họa sĩ của tôi, - nhưng cứ mỗi lần về quê, khi xuống xe lửa đi qua thảo nguyên về làng, tôi đều coi bổn phận đầu tiên là từ xa đưa mắt tìm hai cây phong thân thuộc ấy.

- Nhân vật "Tôi":
+ Biết chúng từ thuở biết mình.
+ Về quê, coi bổn phận đầu tiên là tìm hai cây phong.
+ Cảm nhận được chúng -> chóng về làng.
+ Nghe thấy tiếng lá mãi reo đến say sưa ngây ngất.
-> Tình yêu mãnh liệt sâu sắc.
-> Tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước.
=> Biểu tượng của làng Ku-ku-rêu.
Trong làng tôi không thiếu gì các loại cây, nhưng hai cây phong này khác hẳn - chúng có tiếng nói riêng và hẳn phải có tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm dịu. Dù ta tới đây vào lúc nào, ban ngày hay ban đêm, chúng cũng vẫn nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ngớt tiếng rì rào theo nhiều cung bậc khác nhau. Có khi tưởng chừng như một làn sóng thuỷ triều dâng lên vỗ vào bãi cát, có khi lại nghe như một tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm truyền qua lá cành như một đốm lửa vô hình, có khi hai cây phong bỗng im bặt một thoáng, rồi khắp lá cành lại cất tiếng thở dài một lượt như thương tiếc người nào. Và khi mây đen kéo đến cùng với bão dông, xô gãy cành, tỉa trụi lá, hai cây phong nghiêng ngả tấm thân dẻo dai và reo vù vù như một ngọn lửa bốc cháy rừng rực.
Hai cây phong:
+ Có tiếng nói riêng, tâm hồn riêng.
+ Nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành.
+ Như một làn sóng thuỷ triều.
+ Như tiếng thì thầm thiết tha.
+ Như đốm lửa vô hình.
+ Như tiếng thở dài.
+ Reo vù vù như ngọn lửa bốc cháy.
=> Tự sự + miêu tả + biểu cảm, quan sát tinh tế, liên tưởng phong phú, so sánh, ẩn dụ, nhân hoá.
=> Cảm nhận được sự sống của hai cây phong.
=> Hai cây phong - Con người: Sức sống dẻo dai, dũng mãnh, tâm hồn phong phú, có cuộc sống riêng.
=> Tình yêu dân làng Ku-ku-rêu.
Tôi lắng nghe tiếng hai cây phong rì rào, tim đập rộn ràng vì thảng thốt và vui sướng, rồi trong tiếng xào xạc không ngớt ấy, tôi cố hình dung ra những miền xa lạ kia. Thủơ ấy chỉ có một điều tôi chưa hề nghĩ đến: ai là người trồng hai cây phong trên đồi này? Người vô danh ấy đã ước mơ gì, đã nói những gì khi vùi hai gốc cây xuống đất, người ấy đã ấp ủ những niềm hi vọng gì khi vun xới chúng nơi đây, trên đỉnh đồi cao này?
Quả đồi này có hai cây phong ấy, không biết vì sao ở làng tôi gọi là "Trường Đuy-sen".
Hai cây phong:
+ Gắn với tên tuổi thầy Đuy-sen.
+ Nơi gửi gắm ước mơ, hi vọng.
Là nhân chứng lịch sử về ngôi trường Đuy-sen.
Tâm niệm của nhân vật "Tôi" - người hoạ sĩ
+ Gặp lại hai cây phong.
+ Sống lại kí ức tuổi thơ.
+ Nhớ, biết ơn lớp người đi trước.
=> Đạo lý "Uống nước nhớ nguồn".
III. Tổng kết- Ghi nhớ:
Tổng kết:
Nghệ thuật:
Mạch kể chuyện đan xen Tôi - Chúng tôi.
Kết hợp miêu tả, biểu cảm, tự sự.
Các biện pháp nghệ thuật: nhân hoá, so sánh, ẩn dụ.
b. Nội dung:
Qua hình ảnh hai cây phong gắn với câu chuyện về thầy Đuy-sen tác giả đã nói lên tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước và gửi gắm những hi vọng, ước mơ về thế hệ trẻ.
2. Ghi nhớ: (SGK-101).
IV. Luyện tập:
Bài 1: Khoanh tròn vào phương án đúng cho những câu hỏi sau:
Câu1: Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nào trong đoạn văn sau:
"Cứ mỗi lần chúng tôi reo hò, huýt còi ầm ĩ chạy lên đồi là hai cây phong khổng lồ lại nghiêng ngả đung đưa như muốn chào mời chúng tôi đến với bóng râm mát rượi và tiếng lá xào xạc dịu hiền".
A. So sánh
B. ẩn dụ
C. Nhân hoá
D. Cả B và C
Câu2: Hai cây phong chiếm vị trí quan trọng và gây xúc động cho người kể chuyện vì:
A. Chúng gắn bó với những kỉ niệm xa xưa của tuổi học trò của người kể chuyện.
B. Chúng là nhân chứng của câu chuyện xúc động về thầy Đuy-sen và cô bé An-tư-nai gần 40 năm về trước.
C. Chúng còn gắn với tình yêu quê hương của tác giả.
D. Cả A, B, C.
IV. Luyện tập:
Bài 1: Khoanh tròn vào phương án đúng cho những câu hỏi sau:
A. Hai người khổng lồ.
Câu3: Hình ảnh hai cây phong lúc hiện ra trước mắt mọi người được tác giả so sánh với hình ảnh nào?
B. Những ngọn hải đăng đặt trên núi.
C. Những đốm lửa vô hình.
D. Làn sóng thủy triều vỗ vào bãi cát.
Câu 4: Điều gì khiến người kể chuyện cùng bọn trẻ phải ngây ngất?
A. Được lên đồi - nơi có hai cây phong để phá tổ chim.
B. Được công kênh nhau bám vào các mắt mấu và cành của hai cây phong.
C. Được thấy cái thế giới đẹp đẽ vô ngần của không gian bao la và ánh sáng.
D. Được nghe tiếng lá xào xạc, dịu hiền của hai cây phong.
IV. Luyện tập:
Bài 1: Khoanh tròn vào phương án đúng cho những câu hỏi sau:
A. Ngôi thứ nhất.
Câu5: Văn bản "Hai cây phong" được kể theo:
B. Ngôi thứ ba.
C. Cả A và B kết hợp.
Câu 6: Nội dung của v ăn bản "Hai cây phong":
A. Tác giả hồi tưởng lại những kỉ niệm êm đềm, đẹp đẽ về hai cây phong ở chốn quê nhà..
B. Tình yêu quê hương đằm thắm, da diết của người viết.
C. Tình cảm và lòng biết ơn người thầy đầu tiên đã vun trồng ước mơ, hy vọng cho những học trò nhỏ của mình.
D. Cả A, B, C.
Bài 2: Điền từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thành câu văn sau:
Với sự kết hợp . , . , . và ngòi bút đậm chất . , trích đoạn "Hai cây phong" đã thể hiện một cách đằm thắm, thiết tha ... , . và biểu lộ ... người thầy đầu tiên đã trồng cây và trồng người nơi thảo nguyên hoang vu mênh mông.

tự sự
hội hoạ
lòng biết ơn
tình yêu quê hương
miêu tả
biểu cảm
đất nước
Hướng dẫn về nhà
1. Bài tập: Viết 1 đoạn văn nêu cảm nhận của em về hình ảnh hai cây phong.
2. Chuẩn bị bài: "Thông tin về ngày trái đất năm 2000".