Bài 9. Hai cây phong

H. Nêu điểm giống và khác nhau giữa dàn ý của bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm và dàn ý của bài văn tự sự thông thường?
Đáp án :
- Giống đều theo bố cục 3 phần : MB TB, KB.
- Khác : trong từng phần cần đưa vào các nội dung miêu tả và biểu cảm.
TUẦN 9- BÀI 9 TIẾT 33, 34:
VĂN BẢN : HAI CÂY PHONG
(Trích: Người thầy đầu tiên
Ai - ma - tốp)
I. ĐỌC - CHÚ THÍCH
1. Đọc - tóm tắt văn bản:
* Đọc
* Tóm tắt văn bản
2. Chú thích :
a. Tác giả:
Ai-ma-tốp là nhà văn nước Cộng hoà Cư-rơ-gư-xtan, một nước cộng hoà ờ vùng Trung Á, thuộc Liên Xô trước đây. Hoạt động văn học của Ai-ma-tốp bắt đầu từ năm 1952, khi ông là sinh viên Trường Đại học Nông nghiệp Cư-rơ-gư- xtan.
2. Chú thích :
a. Tác giả:
- Tác giả Ai-ma-tốp (1928- 2008)là nhà văn Cư-rơ-gư-xtan, một nước cộng hoà vùng Trung Á, thuộc Liên Xô trước đây.
- Có nhiều tác phẩm nổi tiếng, trong đó có 3 truyện được nhận giải thưởng Lê-nin.
- Ông là nhà văn có nhiều tác phẩm quen thuộc với độc giả Việt Nam.
b. Tác phẩm:
Văn bản này là phần đầu truyện vừa Người thầy đầu tiên. Nhan đề Hai cây phong là do người biên soạn SGK đặt.
c. Giải thích từ khó:
- Lưu ý các chú thích 3, 5, 6, 7, 11, 14 và 15.
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN.
1. Tìm hiểu khái quát văn bản.
Kĩ thuật: nhóm bàn – 2 phút
H. Phương thức biểu đạt chính.
H. Căn cứ vào đại từ nhân xưng( tôi, chúng tôi) hãy cho biết có mấy mạch kể, hãy xác định hai mạch kể đó? Nhân vật người kể chuyện có vị trí như thế nào trong từng mạch kể ấy, mạch kể nào quan trọng hơn
- PTBĐ chính: Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm
- Bài Hai cây phong gồm hai mạch kể ít nhiều phân biệt & lồng vào nhau.
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN.
1. Tìm hiểu khái quát văn bản.
+ Trong mạch kể xưng tôi, tôi là người kể chuyện, người ấy tự giới thiệu mình là hoạ sĩ.
+ Trong mạch kể xưng chúng tôi, vẫn là người kể chuyện trên, nhưng lại kể nhân danh “cả bọn con trai” ngày trước, và ngày ấy người kể chuyện cũng là một đứa trẻ trong bọn.
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN.
1. Tìm hiểu khái quát văn bản.
 Mạch kể của người xưng tôi quan trọng hơn vì nó bao bọc mạch kể xưng chúng tôi, hơn nữa tôi lại có mặt ở cả hai mạch kể.
=> Tác dụng: mở rộng cảm xúc vừa riêng vừa chung. Cho thấy tình cảm với thiên nhiên, với làng quê là tình yêu sâu sắc rộng lớn của cả 1 thế hệ.
* Bố cục: 4 phần
+ Phần 1: Làng Ku-ku-rêu … phía tây: Giới thiệu chung vị trí của làng quê của nhân vật tôi.
+ Phần 2: Phía trên làng… chiếc gương thần xanh: Nhớ về hình ảnh hai cây phong ở đầu làng và cảm xúc tâm trạng của tôi khi mỗi lần về thăm làng, thăm cây.
+ Phần 3: Vào năm học cuối cùng… biêng biếc kia: Nhớ về cảm xúc và tâm trạng của nhân vật tôi hồi còn trẻ thơ với lũ bạn bè, khi chơi đùa, trèo lên hai cây phong nhìn ngắm làng quê.
+ Phần 4: Tôi lắng nghe tiếng hai cây phong… Trường Đuy-sen: Nhân vật tôi nhớ đến người trồng hai cây phong ấy gắn liền với trường Đuy-sen.
2. Tìm hiểu chi tiết.
2.1. Trong mạch kể chuyện xưng chúng tôi: * Hình ảnh hai cây phong và ý nghĩa của nó.
+ Hình ảnh hai cây phong trong kí ức tuổi thơ:
- Hai cây phong “khổng lồ” với các “mắt mấu”, các “cành cao ngất, cao đến ngang tầm cánh chim bay”, với “bóng râm mát rượi”, với động tác “nghiêng ngả đung đưa như muốn chào mời”. Lại thêm có “hàng đàn chim … chao đi chao lại” bên trên tô điểm cho bức phác hoạ ấy.
-Hai cây phong giúp mở ra trước mắt bức tranh thiên nhiên khi ngồi trên cành cao với “chân trời xa thẳm”, “thảo nguyên hoang vu”, “dòng sông lấp lánh”, “làn sương mờ đục” và lọt thỏm giữa không gian bao la ấy là “chuồng ngựa của nông trang” trông bé tí teo.
+ Bức tranh còn được tô màu: “nơi xa thẳm biêng biếc của thảo nguyên”, “chân trời xa thẳm biêng biếc”, “làn sương mờ đục”, “những dòng sông lấp lánh … như những sợi chỉ bạc” càng làm tăng thêm chất “bí ẩn đầy sức quyến rũ” của những miền đất lạ.
=> Trong mạch kể xen lẫn tả này, hai cây phong tuy chỉ được phác đôi ba nét, nhưng đúng là những nét phác thảo của một hoạ sĩ làm cho bức tranh thêm có hồn. Hai cây phong gắn bó sâu sắc với tuổi thơ của người kể.
2.2 Trong mạch kể của người kể chuyện xưng tôi
* Cảm xúc của  tôi về hai cây phong:
+ Hai cây phong nằm phía trên làng, giữa một ngọn đồi, hiện ra như những ngọn hải đăng-> Là hình ảnh nổi bật trong khung cảnh làng quê thanh bình yên ả và tươi đẹp.
+ Khi đi xa trở về, bổn phận đầu tiên là từ xa đưa mắt tìm hai cây phong.
+ Dù chưa nhìn thấy đã cảm biết được chúng. Luôn mong chóng được đến với hai cây phong
-> Luôn cảm thấy say sưa ngây ngất. gắn bó sâu sắc như đối với người bạn thân thiết. Tình cảm ấy gắn với tình yêu quê hương da diết của tôi.
2.3. Hai cây phong qua con mắt nhìn của tôi:
+ Hai cây phong có tiếng nói riêng, có tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm dịu:
+ Dù ngày hay đêm, chúng vẫn nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ngớt rì rào theo nhiều cung bậc khác nhau ( có khi như làn sóng thuỷ triều dâng lên vỗ vào bãi cát, như tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm, như tiếng thở dài thương tiếc người nào)
+ Khi mây đen và bão dông kéo tới: nghiêng ngả tấm thân dẻo dai và reo vù vù như một ngọn lửa bốc cháy.
=> Lời kể chuyện say sưa ngây ngất. Sự miêu tả khéo léo bằng trí tưởng tượng và bằng cả tâm hồn, sự rung động tinh tế của người nghệ sĩ. Người kể chuyện như nhập hồn vào hai cây phong để cảm nhận chúng, làm cho hai cây phong được nhân cách hoá cao độ trở thành gần gũi thân thiết với con người một cách lạ lùng.
Kĩ thuật: Chia sẻ cặp đôi – 2 phút
H:Trong mạch kể của người kể chuyện xưng “tôi” nguyên nhân nào khiến hai cây phong chiếm một vị trí trung tâm và gây xúc động sâu sắc cho người kể chuyện? Em có thể kể những sự việc gắn bó giữa thầy và hai cây phong?
- Hai cây phong chiếm vị trí trung tâm trong lòng nhân vật “ tôi” bởi vì:
+ Nó gắn với bao kỉ niệm của tuổi học trò như một người bạn có cảm xúc, có tâm hồn nhạy cảm Nó gắn với tuổi trẻ của “ tôi”: Tuổi trẻ của tôi đã để lại nơi ấy… gương thần xanh”.
+ Hai cây phong là nhân chứng xúc động về thầy Đuy- sen: chính thầy đã đem hai cây phong về trồng trên đồi và thầy đã gửi gắm ước mơ hi vọng những đứa trẻ nghèo thất học sau này sẽ được mở mang kiến thức và thành người có ích
* Kĩ thuật: thảo luận nhóm bàn – 3 phút
H. Hãy khái quát lại những nét nổi bật về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích truyện này? Qua đó em cảm nhận gì về tâm hồn của người kể chuyện? Tác giả muốn truyền cho bạn đọc tình cảm gì?
III. GHI NHỚ.
1. Nghệ thuật:
- Lựa chọn ngôi kể, người kể tạo nên hai mạch kể phân biệt, lồng ghép vào nhau.
- Kể chuyện xen lẫn miêu tả, biểu cảm. Miêu tả bằng trí tưởng tượng và ngòi bút đậm chất hội họa, truyền sự rung cảm đến người đọc.
2. Nội dung:
- Hình ảnh hai cây phong là biểu tượng của tình yêu quê hương sâu nặng gắn liền với những kỉ niệm đẹp đẽ của người họa sĩ làng Ku-ku- rêu.
3. ý nghĩa:
- Hai cây phong là biểu t­ượng của tình yêu quê hư­ơng sâu nặng gắn liền với những kỉ niệm tuổi thơ đẹp đẽ của người họa sĩ làng Ku-ku-rêu.
* GHI NHỚ (SGK TR 101).
IV. LUYỆN TẬP
* Bài tập :
Em hãy tuỳ chọn trong bài một đoạn khoảng mươi dòng liên quan đến hai cây phong để đọc diễn cảm.