Bài 9. Chương trình địa phương (phần Văn)

Ngữ văn Nghệ An.Tiết 136.
Văn bản:
Thăm Lúa
Trần Hữu Thung
1. Tác giả
I/ ĐỌC, HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
Nêu những hiểu biết của em về tác giả ?
?
Tên thật: Trần Hữu Thung ( 1923-1999 ), Nơi sinh: Diễn Châu, Nghệ An
+ Chuyên thể loại: thơ, ký
- Sống gắn bó với người nông dân , với quê hương Nghệ An nên :
+ Thơ ông chân chất, mộc mạc, đằm thắm, ân tình. => mang đậm hồn quê xứ Nghệ “ Nhà thơ chân quê xứ Nghệ”
- Có nhiều tác phẩm có giá trị. Dặn con (1955), Ngày thu ấy (1957), Gió nam (1962), Đường tháng tám (1965), Anh vẫn hành quân (1983), Ký ức đồng chiêm (1988).
2. Tác phẩm:
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC, HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
1. Tác giả
Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?
?
-> Bài thơ được viết năm 1950 khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang diễn ra ác liệt. Trên chiến trường quân ta đã có những bước phát triển, ở hậu phương lo tăng gia sản xuất thi đua với tiền phương... Ra đời trong hoàn cảnh ấy bài thơ mang dấu ấn, không khí của những năm cả nước kháng chiến - cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện.ngay từ khi mới ra đời bài thơ đã được quần chúng cả nước đón nhận và đi vào đời sống kháng chiến với một sức sống lâu bền .
- Đây là bài thơ tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật Trần Hữu Thung.
- Bài thơ thăm lúa đã được tặng thưởng tại Liên hoan Thanh niên thế giới tại Buycaret 1953.
2. Tác phẩm:
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC, HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
1. Tác giả
3. Đọc văn bản:
GV hướng dẫn đọc : giọng vừa giản dị tự nhiên, vừa thủ thỉ, tâm tình.
GV gọi 2 hs đọc và cho các hs nhận xét.
2. Tác phẩm:
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC, HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
1. Tác giả
3. Đọc văn bản:
4. Giải thích từ khó
GV hướng dẫn hs đọc và giải nghĩa một số từ khó, đặc biệt chú ý các từ ngữ địa phương
2. Tác phẩm:
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC, HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
1. Tác giả
3. Đọc văn bản:
4. Giải thích từ khó
5. Thể loại:
?
? Van b?n thu?c th? lo?i gỡ? Cú nh?ng phuong th?c bi?u d?t n�o?
- Trữ tình, thể thơ năm chữ,gần với hát dặm Nghệ Tĩnh.
- Phương thức biểu đạt : Trữ tình có kết hợp với các yếu tố tự sự, miêu tả và biểu cảm.
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC,HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
II/ ĐỌC, HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
?
-> người phụ nữ có chồng đi kháng chiến - tác giả nhập vai.
?
? C?m h?ng chớnh c?a b�i tho l� gỡ ? M?ch c?m xỳc trong b�i du?c tri?n khai nhu th? n�o ?
- Tình yêu đối với quê hương, con người xứ Nghệ.
- Mạch cảm xúc của bài thơ : Từ hiện tại hồi tưởng kỷ niệm quá khứ rồi trở về hiện tại.
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC,HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
II/ ĐỌC, HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
Hình ảnh người phụ nữ có chồng đi kháng chiến :
?
-> buổi sáng thăm đồng.
?
? Khung c?nh dú hi?n lờn qua nh?ng hỡnh ?nh tiờu bi?u n�o ?
- M?t tr?i c�ng lờn t?,
Bụng lỳa chớn thờm v�ng
Suong long lanh
Chi?n chi?n bay vỳt, hút thỏnh thút, vang v?ng, ...
D?ng ch?ng cu?c em trụng
Em th?y lũng kh?p kh?i.
?
-> Cảnh bình dị, trong trẻo , ấm áp; không gian gợi nhớ, gợi thương...
-> Tâm trạng vui vẻ, phấn khởi, tin tưởng.
=> Không gian buổi thăm đồng hiện lên trong sự bừng tỉnh và lay động của cảnh vật, có sự kết hợp hài hoà giữa âm thanh và màu sắc của đồng quê sắp vào mùa, Đó là âm thanh vang vọng của chim chiền chiện gợi nỗi nhớ thương, đánh thức kỉ niệm. Đó là khung cảnh đẹp, thoáng đãng, gần gũi , quen thuộc với mỗi con người xứ Nghệ. Trong không gian ấy, người vợ thấy lòng mình ngập tràn niềm vui, hi vọng, tin tưởng và bao nhiêu kỷ niệm buổi chia tay đã ùa về. Vậy người vợ nhớ về những kỉ niệm gì , chúng ta hãy theo dõi tiếp …
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC,HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
II/ ĐỌC, HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
* Hồi ức buổi chia tay :
?
- tiếng chim chiền chiện, cánh đồng lúa chín vàng, khung cảnh buổi sớm mai,...
?
? Trong h?i ?c c?a ngu?i v? v? bu?i chia tay, cụ ?y nh? d?n nh?ng hỡnh ?nh n�o ?
Anh tình nguyện ra đi...em nách mo cơm nếp ; lúa níu anh trật dép...vội vàng ; xa xa...sắp đến chỗ người đông , anh bảo em ngoái lại.
-> hình ảnh quen thuộc, gần gũi, diễn tả tình cảm tinh tế.
?
=> Chia tay lưu luyến nhưng không bi luỵ.
Cảnh chia tay của đôi vợ chồng trẻ diễn ra lưu luyến nhưng cũng rất dứt khoát , mạnh mẽ. Trong lời trao gửi của anh thể hiện sự quan tâm lo lắng, sẻ chia. Người ở lại thì vời vợi nỗi nhớ thương nhưng cũng không phải vì thế mà làm nặng lòng người ra trận: có cái bịn rịn nhớ thương, quấn quýt, nhưng cũng có cái không khí rộn rã, náo nức và đầy niềm tin của cả một thời đại. Đặc biệt cách biểu hiện tình cảm rất tinh tế: mặn nồng tha thiết nhưng cách bộc lộ kín đáo, e ấp ấy là đặc trưng của những người phụ nữ xứ Nghệ. Trở lại với tâm trạng của người vợ trẻ, hồi ức về buổi chia tay của chị , ta đã cảm nhận được nỗi nhớ chị dành cho chồng . Và nó còn được thể hiện rõ ở đoạn tiếp theo .
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC,HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
II/ ĐỌC, HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
* Tâm trạng của người vợ :
?
? Hóy phỏt hi?n v� phõn tớch nh?ng nột d?c s?c trong cỏch di?n t? n?i nh? c?a ngu?i v? ?
- Nỗi nhớ chồng gắn liền với cảnh vật thiên nhiên : bưởi, cam , chuối,lúa, ruộng, vườn; người vợ đếm thời gian xa cách bằng những vụ mùa.
Bằng cách bấm đốt ngón tay rất dân dã
- Nỗi nhớ gắn với các giai đoạn chiến đấu trên chiến trường.
- Nhớ thương chồng người vợ càng hăng say lao động, giành thắng lợi trên mặt trận sản xuất.
?
? N?i nh? ?y cũn th? hi?n thỏi d? gỡ c?a ngu?i v? ?
=> Niềm tin chờ đợi ngày chiến thắng.
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC,HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
II/ ĐỌC, HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
* Tâm trạng của người vợ :
?
? D?c cỏc cõu tho :
- Ngu?i ta b?o khụng trụng
- Ai cung nh? d?ng mong
- Riờng em thỡ em nh?
Em nh? ru?ng nh? vu?n - Khụng nh? anh rang du?c.
Em cú c?m xỳc nhu th? n�o ?
- Chất Nghệ: thẳng thắn, cứng cỏi.
=> Biểu cảm trực tiếp , khẳng định nỗi nhớ rất mãnh liệt, không điều gì có thể làm nguôi ngoai, cũng rất chân chất, mộc mạc, rất thuỷ chung , son sắt và nồng nàn.
?
? Cỏch th? hi?n ?y b?c l? n?i nh? thuong c?a ngu?i v? nhu th? n�o ?
-> nhớ cụ thể, tỉ mỉ.
Cam ba lần có trái - bưởi ba lần ra hoa...., Bưởi, cam , chuối, lúa, ruộng vườn ở đây có vẻ như cũng nhuốm màu nhớ thương của người vợ trẻ xa chồng. Dường như trong mọi suy nghĩ, mọi hành động, mọi việc làm của chị anh đều có mặt. Thời chiến tranh, biết bao người phụ nữ trẻ phải chịu thiệt thòi như thế? Thế nhưng càng nhớ chồng chị càng hăng say lao động, đó thực sự là một nỗi nhớ thương rất khoẻ khắn và mạnh mẽ. Đó cũng là một phần của con người nơi đây: sự mạnh mẽ vượt lên tất cả, cho dù cuộc sống đầy gian nan, thử thách nhưng con người Nghệ vẫn vượt lên, sống kiên cường, dũng cảm trong mọi hoàn cảnh mà người vợ ở đây là một biểu hiện. Đó thực sự là một bản lĩnh vững vàng, cứng cỏi của con người xứ Nghệ. ở chị hiện lên cái vẻ đẹp mộc mạc, giản dị, chân chất, khoẻ khoắn mà vẫn toát lên vẻ đẹp e ấp, dịu dàng đằm thắm của cô gái xứ Nghệ. Điều mới mẻ, đáng quý của người vợ trẻ ấy là đã đặt tình cảm lứa đôi song song cùng tình yêu quê hương đất nước, tinh thần hăng say lao động cống hiến cho tổ quốc đang trong hoàn cảnh chiến tranh. Đó quả thực là một hậu phương vững chắc để những người lính yên tâm đánh giặc, giành thắng lợi nơi tiền tuyến.
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC,HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
II/ ĐỌC, HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
* Chất Nghệ :
- Thể thơ năm chữ gần với hát dặm Nghệ Tĩnh.
- Dùng từ ngữ địa phương Nghệ Tĩnh.
- Cảnh vật, tâm hồn con người mang đặc trưng xứ Nghệ.
III/ TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật:
?
Theo em nghệ thuật đặc sắc của bài thơ là gì?

2. Nội dung:
?
? Tỏc d?ng c?a cỏc y?u t? Ngh? dú l� gỡ ?
=> Diễn tả cảnh sắc quê hương , con người xứ Nghệ ; Tình yêu , sự gắn bó với quê hương đất nước
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC,HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
II/ ĐỌC, HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
III/ TỔNG KẾT
IV/ LUYỆN TẬP
?
? Theo em, vỡ sao tỏc gi? d?t tờn b�i tho l� "Tham lỳa" ?
- Mượn hoàn cảnh , không gian thăm lúa để gợi tâm trạng, nỗi nhớ.
- Phản ánh cuộc sống lao động của người dân trên mặt trận sản xuất trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
- Tình cảm gia đình gắn với tình cảm quê hương đất nước .
Tiết 136: Thăm lúa
Trần Hữu Thung
I/ ĐỌC,HIỂU SƠ LƯỢC VĂN BẢN
II/ ĐỌC, HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
III/ TỔNG KẾT
IV/ LUYỆN TẬP
-Ôn lại các kiến thức đã học trong bài.
-Làm các bài tập trong sách
- Chuẩn bị bài mới tiết 137:Nghệ An trong lòng Tổ quốc Việt Nam
V/ HƯỚNG DẪN HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP