Bài 9. Cấu tạo và tính chất của cơ

THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Tiết 9 - Bài 9:
Cấu tạo và tính chất của cơ
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Nêu cấu tạo và chức năng của xương dài? Vì sao ở người già xương dễ gãy và hồi phục chậm?
Câu 2: Nêu thành phần hóa học của xương? Thành phần hóa học đó có ý nghĩa gì đối với chức năng của xương?
- Bảng 8 - 1/29 SGK.
- ở người già xương dễ gãy và hồi phục chậm là vì:
+ Xương bị phân hủy nhanh hơn sự tạo thành.
+ Tỉ lệ chất cốt giao giảm.
Nên xương xốp, giòn, dễ gãy, sự phục hồi chậm và không chắc chắn.
Thành phần hóa học của xương:
+ Chất hữu cơ: gọi là chất cốt giao.
+ Chất vô cơ: chủ yếu là canxi.
Thành phần hóa học đó có ý nghĩa gì đối với chức năng của xương là:
+ Chất hữu cơ: là chất kết dính và đảm bảo tính đàn hồi của xương.
+ Chất vô cơ: canxi và phôtpho làm tăng độ cứng rắn của xương.
Nhờ vậy xương vững chắc và là cột trụ của cơ thể.
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Tiết 9 - Bài 9:
Cấu tạo và tính chất của cơ
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Cơ bám vào xương, cơ co làm xương cử động vì vậy gọi là cơ xương. Cơ thể người có khoảng 600 cơ tạo thành hệ cơ. Tùy vị trí trên cơ thể và tùy chức năng mà cơ có hình dạng khác nhau, điển hình là bắp cơ có hình thoi dài.
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
I. Cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ.
Cá nhân nghiên cứu ? sgk/32,
Quan sát H.9-1, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi sau ra giấy:
+ Cơ có cấu tạo như thế nào?
(cấu tạo ngoài, cấu tạo trong)
+ Tế bào cơ có cấu tạo như thế nào?

TIẾT 9 - BÀI 9: CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA CƠ
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
* Cấu tạo ngoài của bắp cơ
Bắp cơ
Hai đầu cơ: có gân bám vào xương qua khớp
Bụng cơ
Bắp cơ
* Cấu tạo trong của bắp cơ
Gồm nhiều bó cơ.
Mỗi bó cơ gồm nhiều sợi cơ (tế bào cơ).
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
* Tế bào cơ có cấu tạo:
- Màng liên kết bọc ngoài.
- Nhiều tơ cơ :
+ tơ cơ mảnh thì trơn
+ tơ cơ dày có mấu sinh chất
xen kẽ nhau -> vân tối và
vân sáng, tạo thành từng đoạn gọi là tiết cơ.
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
II. Tính chất của cơ
Cá nhân nghiên cứu ? phần II sgk và quan sát hình 9-2, cho biết kết quả của thí nghiệm.
Kết quả:
Khi có kích thích vào dây thần kinh đi tới cơ cẳng chân ếch -> cơ co (làm cần ghi kéo lên), sau đó cơ dãn (làm cần ghi hạ xuống), đầu kim vẽ ra đồ thị một nhịp co cơ.
Đặc điểm cấu tạo nào của tế bào cơ phù hợp với chức năng co cơ?
Cơ có tính chất gì?
Khi cơ co tơ cơ mảnh xuyên sâu vào vùng phân bố tơ cơ dày làm cho đĩa sáng ngắn lại đĩa tối dày lên, làm cho tế bào cơ ngắn lại và to ra về bề ngang.
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Cá nhân quan sát hình 9-3, mô tả cơ chế phản xạ đầu gối?
Cơ chế:
Khi kích thích vào cơ quan thụ cảm sẽ làm xuất hiện xung thần kinh theo nơron hướng tâm về TW thần kinh. TW thần kinh phát lệnh dưới dạng xung thần kinh theo nơron li tâm tới cơ làm cơ co cẳng chân hất về phía trước.
Ngồi trên ghế để thõng chân xuống, lấy búa cao su gõ nhẹ vào gân xương bánh chè, thấy có hiện tượng gì xảy ra?
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Gập cẳng tay vào sát với cánh tay, em thấy bắp cơ ở trước cánh tay thay đổi như thế nào? Vì sao có sự thay đổi đó?
Giải thích cơ chế phản xạ của sự co cơ?
Gập cẳng tay vào sát với cánh tay, em thấy bắp cơ ở trước cánh tay to ra. Vì cơ co.
Cơ có tính chất gì?
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Quan sát H.9-4 sgk, em thấy bắp cơ trước cánh tay thay đổi như thế nào? vì sao?
Trả lời
Bắp cơ trước cánh tay to lên vì cơ đã co.
Qua những thí nghiệm trên hãy cho biết tính chất của cơ là gì?
 TÝnh chÊt cña c¬ lµ co vµ d·n.

Cơ co khi nào và chịu sự điều khiển của hệ cơ quan nào?
? Cơ co khi có kích thích từ môi trường và chịu ảnh hưởng của hệ thần kinh.
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
III. ý nghĩa của hoạt động co cơ.
Quan sát hình 9 - 4 em hãy cho biết co cơ có tác dụng gì?
? Cơ thường bám vào 2 xương qua khớp nên khi cơ co, xương cử động -> sự vận động của cơ thể.
Thử phân tích sự phối hợp hoạt động co, dãn giữa cơ hai đầu (cơ gấp) và cơ ba đầu (cơ duỗi)?
Cơ hai đầu (cơ gấp) co nâng cẳng tay về phía trước.
Cơ ba đầu (cơ duỗi) co thì duỗi cẳng tay ra.
=> Sự sắp xếp cơ trên cơ thể thường tạo thành từng cặp đối kháng, cơ này kéo xương về một phía thì cơ khia kéo về phía ngược lại
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Khi đứng cả cơ gấp và cơ duỗi cùng co, nhưng không co tối đa. Để tạo ra thế cân bằng giữ cho hệ thống xương chân thẳng, để trọng tâm cơ thể rơi vào chân.
Khi các em đi hoặc đứng, hãy để ý tìm hiểu xem có lúc nào cả cơ gấp và cơ duỗi cùng co? Giải thích hiện tượng đó?
- Không khi nào cả cơ gấp và cơ duỗi của một bộ phận cơ thể cùng co tối đa.
- Cơ gấp và cơ duỗi của một bộ phận cơ thể cùng co tối đa khi các cơ này mất khả năng tiếp nhận kích thích do đó mất trương lực cơ ( trường hợp người bị liệt).
Có khi nào cả cơ gấp và cơ duỗi một bộ phận cơ thể cùng co tối đa hoặc cùng duỗi tối đa? Vì sao?
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Kết luận chung.
Tính chất của cơ là co và dãn. Cơ thường bám vào hai
xương qua khớp nên khi cơ co làm xương của động dẫn tới
sự vận động của cơ thể. Mỗi bắp cơ gồm nhiều bó cơ, mỗi
bó cơ gồm nhiều tế bào cơ. Tế bào cơ được cấu tạo từ các
tơ cơ gồm các tơ cơ mảnh và tơ dày. khi tơ cơ mảnh xuyên
vào vùng phân bố của tơ cơ dày làm tế bào cơ ngắn lại, đó
là sự co cơ.
Cơ co khi có kính thích từ môi trường và chiu ảnh hưởng
của hệ thần kinh.
TIẾT 9 - BÀI 9: CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA CƠ
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
TIẾT 9 - BÀI 9: CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA CƠ
* Kiểm tra đánh giá
Bắp cơ .(1).. .(2). tơ cơ tơ cơ dày
..(3).
Bài tập 1: Chọn các cụm từ; Tơ cơ mảnh, bó cơ, tế bào cơ thay cho các số 1, 2, 3 sao cho phù hợp.
Đáp án
Bó cơ
TB cơ
tơ cơ mảnh
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Bài tập 2: Hãy khoanh tròn vào câu trả lời đúng trong các bài tập sau:
1- Bắp cơ điển hình có cấu tạo là:
a) Sợi cơ có vân sáng, vân tối.
b) Bó cơ và sợi cơ.
c) Có màng liên kết bao bọc, hai đầu nhỏ giữa phình to.
d) Gồm nhiều sợi cơ tập trung thành bó cơ.
e) Cả a, b, c, d.
g) Chỉ c và d.
2- Khi cơ co ? bắp cơ ngắn lại và to bề ngang là do:
a) Vân tối dày lên
b) Một đầu cơ co và 1 đầu cơ cố định.
c) Các tơ mảnh xuyên sâu vào vùng tơ dày ? vân tối ngắn lại.
d) Cả a, b, c.
e) Chỉ a và c.
TIẾT 9 - BÀI 9: CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA CƠ
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
* Hướng dẫn về nhà
- Học bài theo câu hỏi SGK.
- Ôn lại một số kiến thức về lực, công cơ học.
THCS Chu Van An - NQ - HP - DO
Tiết học đến đây kết thúc
chúc thầy cô và các em mạnh khoẻ hạnh phúc