Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

PHòNG GI�O D?C D�O T?O Huyện yên phong TRU?NG THCS hoà tiến .
NHI?T LI?T CH�O M?NG C�C TH?Y Cô GI�O

V? D? giờ thăm lớp .
Giáo viên : nguyễn thị đông - tổ : khoa học xã hội
Kiểm TRA bài cũ
Câu hỏi 1: Đối tượng của miêu tả trong văn bản tự sự.
Câu hỏi 2: Nêu vai trò tác dụng của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự.
Miêu tả
Tả cảnh
Tả người
Gợi ý:
Miêu tả ngoài
Miêu tả trong
Tiết: 39,40
Miêu tả nội tâm
trong
văn bản tự sự
Thứ tư ngày 21 tháng 10 năm 2009
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự:
1. Ví dụ: a. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích
b. Đoạn trích: Lão Hạc
VDa: Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai ,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
2. Nhận xét:
VD a
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
- Những câu thơ tả cảnh : Trước lầu..... dặm kia
-> Cảnh sắc thiên nhiên nơi lầu Ngưng Bích
- Những câu thơ tả tâm trạng: Tưởng .... ôm
Xác định đối tượng miêu tả của những câu thơ này?
Tìm trong đoạn trích những câu thơ chủ yếu miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều. Đó là tâm trạng gì ?
-> Là nội tâm của nhân vật
Tâm trạng là gì?
-> Là nỗi lòng của TK khi nghĩ về người yêu, cha mẹ già.
Những câu thơ tả cảnh có mối quan hệ như thế nào với việc thể hiện nội tâm nhân vật?
Để khắc hoạ tâm trạng cô đơn, bẽ bàng của Thuý Kiều
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai ,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
I. Tìm hiểu yếu tố nội tâm trong
văn bản Tự sự:
1. Ví dụ: a. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích
b. Đoạn trích: Lão Hạc
2. Nhận xét:
VDa:
Những câu thơ tả cảnh : Thiên nhiên nơi lầu Ngưng Bích
- Những câu thơ tả tâm trạng:
-> Là nội tâm của nhân vật
-> Là suy nghĩ về số phận của bản thân và cha mẹ già
-> Để khắc hoạ tâm trạng cô đơn, bẽ bàng của Thuý Kiều
VDb:
VDb: "... Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những nếp nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít ."
( Lão Hạc - Nam Cao - Ngữ văn 8, tập 1 )
Em cảm nhận được một nội tâm như thế nào qua trích đoạn trên ?
Miêu tả ngoại hình nhân vật
-> Để khắc họa tâm trạng của nhân vật.
Tác giả đã miêu tả nội tâm của nhân vật bằng cách nào ?
I. Tìm hiểu yếu tố nội tâm trong
văn bản Tự sự:
1. Ví dụ: a. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích
b. Đoạn trích: Lão Hạc
2. Nhận xét:
VDa:
Những câu thơ tả cảnh : Thiên nhiên nơi lầu Ngưng Bích
- Những câu thơ tả tâm trạng:
Miêu tả cảnh vật, nét mặt cử chỉ, trang phục để diễn tả nội tâm của nhân vật .
-> Để khắc hoạ tâm trạng cô đơn, bẽ bàng của Thuý Kiều
VDb:
Miêu tả ngoại hình nhân vật
-> Để khắc họa tâm trạng của nhân vật.
Qua phân tích tìm hiểu các ví dụ em hãy cho biết: Miêu tả nội tâm nhân vật trong văn bản tự sự là làm gì ? Tác dụng ?
* Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ , cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật .
Đó là biện pháp quan trọng để
xây dựng nhân vật.
Có mấy cách để miêu tả nội tâm của nhân vật trong văn bản tự sự ?
* Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật trong văn bản Tự sự :
Miêu tả nội tâm trực tiếp:


Miêu tả nội tâm gián tiếp :
Diễn tả những ý nghĩ , cảm xúc , tình
cảm của nhân vật .
3. Bài học: Ghi nhớ ( SGK/ 117 )
-> Là nỗi lòng của TK khi nghĩ về người yêu, cha mẹ già.
Cho các đối tượng miêu tả : cảnh vật , tâm trạng, hình dáng, lời nói, suy nghĩ, tình cảm,cử chỉ,cảm xúc. Em hãy sắp xếp các đối tượng miêu tả vào bảng phân loại sau:
cảnh vật, hình dáng, lời nói, cử chỉ
tâm trạng, suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc
Nhận xét về cách miêu tả nội tâm của nhân vật trong các đoạn văn bản sau:
1 " Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi man mác biết là về đâu
Buồn trông nội cỏ rầu rầu
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi."
( Truyện Kiều - Nguyễn Du)
2. " ... Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế kia ư? Tôi nhìn như thôi miên dòng chữ đề trên bức tranh : " Anh trai tôi ."
( Bức tranh của em gái tôi - Tạ Duy Anh
Miêu tả nội tâm của nhân vật gián tiếp thông qua miêu tả cảnh.
Miêu tả nội tâm của nhân vật trực tiếp bằng những từ ngữ biểu cảm, kết hợp với miêu tả gián tiếp thông qua nét mặt, cử chỉ..
* Miêu tả nội tâm của nhân vật là một bước phát triển của nghệ thuật xây dựng nhân vật.
* Miêu tả ngoại cảnh, ngoại hình nhân vật có mối quan hệ mật thiết với miêu tả nội tâm của nhân vật
I. Tìm hiểu yếu tố nội tâm trong
văn bản Tự sự:
1. Ví dụ: a. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích
b. Đoạn trích: Lão Hạc
2. Nhận xét:
VDa:
Những câu thơ tả cảnh : Thiên nhiên nơi lầu Ngưng Bích
- Những câu thơ tả tâm trạng:
-> Để khắc hoạ tâm trạng cô đơn, bẽ bàng của Thuý Kiều
VDb:
Miêu tả ngoại hình nhân vật
-> Để khắc họa tâm trạng của nhân vật.
3. Bài học: Ghi nhớ ( SGK/ 117 )
-> Là nỗi lòng của TK khi nghĩ về người yêu, cha mẹ già.
II. Luyện tập:
1. Thuật lại đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều, tr.97 bằng văn xuôi, chú ý miêu tả nội tâm của nầng Kiều.

Sau khi Kiều quyết định bán mình chuộc cha và em, có một mụ mối đã đánh hơi thấy món hời liền sốt sắng dẫn một gã đàn ông đến nhà Vương ông. Đó là một gã đàn ông khoảng ngoài bốn mươi tuổi, ăn mặc chải chuốt tới mức đỏm dáng, nhìn bề ngoài của hắn người ta cũng có thể đoán được đây là một kẻ vô công, rồi nghề hoặc thuộc loại ăn chơi đàng điếm. Vào đến nhà, gia chủ chưa kịp mời hắn đã nhảy tót lên nghế trên một cách xấc xược. Đến khi trò chuyện thì hắn bộc lộ rõ chân tướng của một kẻ vô học bằng những câu trả lời cộc lốc, trống không. Gã có vẻ đắc ý ngồi gật gù nhìn mụ mối giở trò vén tóc, bắt tay.. để " kiểm tra" nàng Kiều như một món hàng ngoài chợ. Rồi đích thân hắn " kiểm tra". Dáng chiều ưng ý, Mã Giám Sinh bắt đầu mặc cả đúng nòi con buôn ..Trong khi mụ mối và Mã Giám Sinh dường như đang " say "với cuộc mua bán " vô tiền khoáng hậu " thì nàng Kiều đáng thương chết lặng trong nỗi đau đớn, tủi nhục, ê chề. Mỗi bước chân nàng đi là mỗi hàng nước mắt tuôn rơi. ... Nàng đâu có thể ngờ rằng cuộc đời nàng lại ra nông nỗi này? ..Cuối cùng thì cuộc mặc cả, mua bán cũng đến hồi kết thúc. Chao ôi, một người con gái tài sắc, đoan trang, nết na như nàng Kiều cuối cùng cũng đã được định giá " vâng ngoài bốn trăm ". Thật đau đớn !


Kết luận
Miêu tả Nội tâm trong văn bản Tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật . Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật , làm cho nhân vật sinh động
* Các cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự :
+ Miêu tả nội tâm trực tiếp : Miêu tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm... của nhân vật.
+ Miêu tả nội tâm gián tiếp : Miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục... của nhân vật.
* Tác dụng :
+ Xây dựng nhân vật (khắc hoạ rõ hơn đặc điểm, tính cách nhân vật)
+ Tác động tới nhận thức, tình cảm của người đọc đối với nhân vật.
Về nhà
Học thuộc lòng ghi nhớ.
Soạn tiếp tiết 2: Xem trước 2 bài tập còn lại.
Xin chân thành cảm ơn
tất cả các em.