Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ ngữ văn lớp 9D
Kiểm tra bài cũ
- Nêu vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự?
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Ti?t 40:
Thứ 3, ngày 23 tháng 10 năm 2007
Thứ 3, ngày 23 tháng 10 năm 2007
Ti?t 40:
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Đoạn trích: "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Nguyễn Du - "Truyện Kiều")
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
H: Tìm những câu thơ tả cảnh và những câu thơ miêu tả tâm trạng của Thuý Kiều?

Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
H: Hãy quan sát đoạn tả tâm trạng, cho biết tâm trạng của Thuý Kiều được thể hiện qua những từ ngữ nào? Qua đó em hiểu tâm trạng của Thuý Kiều như thế nào?
Đoạn trích: "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
Trước Lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Nguyễn Du - "Truyện Kiều")
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

Đoạn trích: "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
Trước Lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Nguyễn Du - "Truyện Kiều")
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

H: Những câu thơ tả cảnh có mối quan hệ như thế nào với việc thể hiện nội tâm nhân vật?
(Gợi ý: Xác định cảnh được miêu tả; từ cảnh vật em liên tưởng đến tâm trạng của Thuý Kiều)
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

H: Qua đó em hiểu thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự ?
Đoạn trích: "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
Trước Lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Nguyễn Du - "Truyện Kiều")
* Khái niệm: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

Đoạn trích: "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
Trước Lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Nguyễn Du - "Truyện Kiều")
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

* Khái niệm: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.

H: Qua đoạn trích vừa phân tích em thấy tâm trạng nhân vật Thuý Kiều hiện lên như thế nào?
(Buồn, cô đơn, nỗi buồn tha hương, lòng thương nhớ người yêu, cha mẹ và cả sự bàng hoàng lo sợ)
Đoạn trích: "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
Trước Lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Nguyễn Du - "Truyện Kiều")
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

* Khái niệm: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.

H: Vậy yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự có vai trò như thế nào?
Đoạn trích: "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
Trước Lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Nguyễn Du - "Truyện Kiều")
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

* Khái niệm: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.

* Vai trò: là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật làm cho nhân vật sinh động.
H: So sánh hai đoạn trích miêu tả tâm trạng Thuý Kiều và tả cảnh, cho biết cách miêu tả nội tâm của hai đoạn có gì khác nhau?
Đoạn trích: "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
Trước Lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Nguyễn Du - "Truyện Kiều")
Ví dụ 2:
+ Ví dụ 2
Đoạn văn:
" Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít."
("Lão Hạc"- Nam Cao)
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

* Khái niệm: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.

* Vai trò: là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật làm cho nhân vật sinh động.
+ Ví dụ 1
Đoạn trích: "Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

Yêu cầu: Đọc đoạn văn và nhận xét cách miêu tả nội tâm nhân vật của tác giả?

H: Qua việc phân tích 2 ví dụ trên, hãy cho biết có mấy cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?
Thứ 3, ngày 23 tháng 10 năm 2007
Ti?t 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

+ Ví dụ 1 Đoạn trích:

"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

+ Ví dụ 2
Đoạn văn:
" Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít."
("Lão Hạc" - Nam Cao)
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Ví dụ 1: Đoạn trích
"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"
* Khái niệm: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.
* Vai trò: là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật làm cho nhân vật sinh động.
Ví dụ 2:
* Cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự:
+ Miêu tả trực tiếp
+ Miêu tả gián tiếp
Qua tả cảnh vật
Qua tả nét mặt cử chỉ
H: Hãy khái quát những nội dung cần ghi nhớ?
Thứ 3, ngày 23 tháng 10 năm 2007
Ti?t 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
* Khái niệm: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.
* Vai trò: là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật làm cho nhân vật sinh động.
* Cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự:
+ Miêu tả trực tiếp
+ Miêu tả gián tiếp

+ Ví dụ 1 Đoạn trích:

"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

+ Ví dụ 2
Đoạn văn:
" Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít."
("Lão Hạc" - Nam Cao)
Qua tả cảnh vật
Qua tả nét mặt cử chỉ
Thứ 3, ngày 23 tháng 10 năm 2007
Ti?t 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
* Khái niệm: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.
* Vai trò: là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật làm cho nhân vật sinh động.
* Cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự:
+ Miêu tả trực tiếp
+ Miêu tả gián tiếp

Qua tả cảnh vật
Qua tả nét mặt cử chỉ
+ Ví dụ 1 Đoạn trích:

"Kiều ở Lầu Ngưng Bích"

+ Ví dụ 2
Đoạn văn:
" Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít."
("Lão Hạc" - Nam Cao)
* Ghi nhớ: SGK
Bài tập 1: Thuật lại đoạn trích "Mã Giám Sinh mua Kiều" bằng văn xuôi, chú ý miêu tả nội tâm của nàng Kiều.
II/ Luyện tập
Bài tập 1:
Bài tập 2: Hãy đóng vai nàng Kiều viết đoạn văn kể lại việc báo ân báo oán, trong đó bộc lộ trực tiếp tâm trạng của Kiều lúc gặp lại Hoạn Thư.
Bài tập 3: Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi đối với bạn.
Bài tập 3:
Bài tập 2:
Thứ 3, ngày 23 tháng 10 năm 2007
Ti?t 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Học thuộc phần ghi nhớ.
2. Tập viết đoạn văn kể lại một sự việc xảy ra ở lớp
(Chú ý sử dụng yếu tố miêu tả nội tâm)
3. Soạn bài tiết 41:
"Lục vân Tiên gặp nạn"
Hướng dẫn về nhà