Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Ngữ văn 9
Kiểm tra bài cũ
? Thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?
? Lấy một ví dụ cụ thể về miêu tả nội tâm nhân vật.

Hãy chọn phương án đúng nhất cho câu hỏi sau
Đối tượng miêu tả trong văn bản tự sự là gì ?
A/ Miêu tả nhân vật
B/ Miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn
C/ Miªu t¶ c¶nh sinh ho¹t
D/ Gồm cả A, B, C
Nhân vật Lục Vân Tiên trong tác phẩm cùng tên của Nguyễn Đình Chiểu được xây dựng thông qua việc miêu tả thế giới nội tâm:
A/ §óng
B/ Sai

Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1/ Thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?
2/ Cách miêu tả nội tâm nhân vật

Ví dụ:
Ví dụ 1. Cho đoạn thơ:
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
(Truyện Kiều- Nguyễn Du)
? Đoạn thơ trên diễn tả điều gì?
Đoạn thơ tập trung diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tâm trạng của nàng Kiều:
nghĩ về thân phận cô đơn, bơ vơ nơi đất khách, bộc lộ lòng thủy chung với Kim Trọng, nghĩ về cha mẹ chốn quê nhà ai chăm sóc phụng dưỡng lúc tuổi già....

- những suy nghĩ, cảm xúc, tâm trạng đó được diễn tả một cách trực tiếp
cách 1:
Miêu tả nội tâm trực tiếp: diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc tình cảm của nhân vật.
Ví dụ 2:
.Đoạn văn miêu tả Lão Hạc
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít.
(Lão Hạc - Nam Cao)


Ví dụ 2:
.Đoạn văn miêu tả Lão Hạc
- T©m tr¹ng ®au ®ín, xãt xa, ©n hËn ph¶i b¸n ®i con chã Vµng- mét ng­êi b¹n, mét kØ vËt thiªng liªng.
§o¹n v¨n miªu t¶ t©m tr¹ng L·o H¹c th«ng qua nÐt mÆt, cö chØ ....
®©y lµ miªu t¶ néi t©m gi¸n tiÕp
Một số ví dụ khác:
Đoạn thơ Buồn trông...
Những câu thơ tả trang phục của Kim Trọng:
Tuyết in sắc ngựa câu giòn
Cỏ pha màu áo nhuộm non da trời
....
Hài văn lần bước dặm xanh
Một vùng như thể cây quỳnh cành dao.
Cách 2
Miêu tả nội tâm gián tiếp :
thông qua việc miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục.... của nhân vật
b. Bài học :
- Cã hai c¸ch miªu t¶ néi t©m:
1: Miªu t¶ néi t©m trùc tiÕp b»ng c¸ch diÔn t¶ nh÷ng ý nghÜ, c¶m xóc, t×nh c¶m cña nh©n vËt.
2: Miªu t¶ néi t©m gi¸n tiÕp b»ng c¸ch miªu t¶ c¶nh vËt, nÐt mÆt, cö chØ, trang phôc,... cña nh©n vËt.
* Ghi nhí: ( SGK)
- Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật . Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động
- Có hai cách miêu tả nội tâm:
+ Cách 1: Miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
+ Cách 2: Miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,... của nhân vật.

Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I/ Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1/ Thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?
2/ Cách miêu tả nội tâm nhân vật

II/ Luyện tập:
Bài tập1,
Thuật lại đoạn trích " Mã Giám Sinh mua Kiều" bằng văn xuôi, chú ý miêu tả nội tâm của Kiều .
Những câu miêu tả nội tâm của Thúy Kiều, chẳng hạn:
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!
Ngại ngùng dợn gió e sương,
Ngừng hoa bóng thẹn trông gương mặt dày


Tham khảo
Sau khi Kiều quyết định bán mình chuộc cha, có 1 mụ mối đã đánh hơi thấy món hời liền sốt sắng dẫn 1 gã đàn ông đến nhà Vương ông.Gã đàn ông ấy là Mã Giám Sinh, khoảng hơn 40 tuổi , ăn mặc chải chuốt tới mức đỏm dáng . Cứ nhìn cách ăn mặc cầu kỳ của gã , người ta cũng có thể đoán được đây là một người đàn ông vô công rồi nghề hoặc thuộc loại ăn chơi đàng điếm . Khi vào nhà Vương ông , gia chủ chưa kịp mời thì gã đã ngồi tót lên ghế một cách thật ngạo mạn , xấc xược.Đến khi chủ nhà hỏi han trò chuyện thì gã bộc lộ rõ ràng chân tướng của một kẻ vô học . Gã có vẻ đắc chí ngồi gật gù , nhìn mụ mối giở trò vén tóc , bắt tay ....để kiểm tra nàng Kiều như một món hàng ngoài chợ . Rồi có vẻ ưng ý , gã bắt đầu mặc cả đúng nòi con buôn ... Trong khi mụ mối và Mã Giám Sinh đang "say sưa" với cuộc mua bán thì nàng Kiều đáng thương chết lặng đi trong nỗi đau đớn , tủi nhục , ê chề . Nàng chỉ biết thụ động như một cái máy. Nàng đâu ngờ cuộc đời mình lại đến nông nỗi này?..Cuối cùng thì cuộc mặc cả cũng đến hồi kết thúc. Chao ôi, một người con gái tài sắc đoan trang hiếu thảo như nàng mà chỉ là một món hàng được định giá "Vâng ngoài bốn trăm " thôi ư?
Bài 2:
Hãy đóng vai nàng Kiều để viết đoạn văn kể lại buổi đi chơi của chị em Thúy Kiều trong ngày thanh minh, trong đó bộc lộ trực tiếp tâm trạng của Kiều
Bài 3:
Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi đối với bạn
Lưu ý: kể lại việc không hay mà mình gây ra cho bạn là việc gì, diễn ra như thế nào, tâm trạng sau khi gây ra việc không hay đó.
Bài tập trắc nghiệm:
Khoanh tròn vào chữ cái trước những nhận xét em cho là đúng:
A. Trong văn bản tự sự, người viết không chỉ miêu tả ngoại hình nhân vật mà còn miêu tả nội tâm nhân vật.

B. Đối tượng của miêu tả nội tâm là những gì có thể quan sát trực tiếp được như hành động, cử chỉ điệu bộ.

C. Đối tượng của miêu tả ngoại hình là những gì có thể quan sát trực tiếp được như hành động, cử chỉ, điệu bộ.

D. Miêu tả ngoại hình có thể làm toát lên nội tâm nhân vật, ngược lại, qua nội tâm nhân vật người đọc có thể hình dung ngoại hình nhân vật