Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

ngữ vĂn 9
Người thực hiện: NGUY?N THU H?NG
PHÒNG GD & ĐT THẠCH AN
SỞ GD & ĐT CAO BẰNG
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về Dự GIờ
TIẾT 40 - TẬP LÀM VĂN:

Miªu t¶ néi t©m
Trong
v¨n b¶n tù sù
(SGK- 117)
A. BÀI HỌC- TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Ví dụ:
Ví dụ 1: Đoạn trích “ Kiều ở Lầu Ngưng Bích”
(Sgk- 93)
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những ráy trông mai chờ
Bên trời góc biển chơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
( Trớch Truy?n Ki?u- Nguy?n Du)

A. BÀI HỌC- TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Ví dụ:
Ví dụ 1: Đoạn trích “ Kiều ở Lầu Ngưng Bích”
(Sgk- 93)
b) Ví dụ 2: (Sgk- 117)
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những nếp nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng mõm mém của lão mếu như con nít.
(Nam Cao, Lão Hạc)
A. BÀI HỌC- TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Ví dụ:
Ví dụ 1: Đoạn trích “ Kiều ở Lầu Ngưng Bích”
(Sgk- 93)
b) Ví dụ 2: (Sgk- 117)
2. Nhận xét:
a) Ví dụ 1
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những ráy trông mai chờ
Bên trời góc biển chơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
( Trớch Truy?n Ki?u- Nguy?n Du)

? Tìm những câu thơ chủ yếu tả cảnh trong đoạn trích?
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những ráy trông mai chờ
Bên trời góc biển chơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những ráy trông mai chờ
Bên trời góc biển chơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
? Dựa vào dấu hiệu nào em xác định như vậy?
a. *) Những câu thơ tả cảnh:
- Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
- Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
-> Đối tượng miêu tả là cảnh sắc thiên nhiên.
=>Miêu tả
Cảnh vật
(miêu tả
bên ngoài).
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những ráy trông mai chờ
Bên trời góc biển chơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
( Trớch Truy?n Ki?u- Nguy?n Du)

? Tìm những câu thơ miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn trích? Dấu hiệu nhận biết?
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những ráy trông mai chờ
Bên trời góc biển chơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những ráy trông mai chờ
Bên trời góc biển chơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những ráy trông mai chờ
Bên trời góc biển chơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
*) Những câu thơ tả tâm trạng:
Bên trời góc biển chơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
-> Đố tượng tả là những suy nghĩ của Kiều về thân phận, về cha mẹ.
=>Miêu tả nội tâm
(miêu tả bên trong)
? Những câu thơ tả cảnh có quan hệ với việc thể hiện nội tâm nhân vật Thúy Kiều không?
? Những câu thơ tả cảnh có mối quan hệ như thế nào với việc thể hiện nội tâm của Thúy Kiều?
-> Miêu tả nội tâm và miêu tả bên ngoài có mối quan hệ với nhau: Cảnh vật hoang vắng, mênh mông gợi hoàn cảnh cô đơn, tội nghiệp của Kiều.
? Miêu tả nội tâm có tác dụng gì đối với việc khắc họa nhân vật?
=> Miêu tả nội tâm là diễn tả, tái hiện tư tưởng, tình cảm của nhân vật.
-> Miêu tả nội tâm trực tiếp
Miêu tả bên ngoài gồm cảnh sắc
thiên nhiên và ngoại hình của con
người, sự vật...mà ta có thể
quan sát trực tiếp được
Miêu tả nội tâm(miêu tả bên trong):
miêu tả suy nghĩ, tình cảm, diễn biến tâm
trạng của nhân vật mà ta không thể
quan sát trực tiếp được.
A. BÀI HỌC- TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Ví dụ:
Ví dụ 1: Đoạn trích “ Kiều ở Lầu Ngưng Bích”
(Sgk- 93)
b) Ví dụ 2: (Sgk- 117)
2. Nhận xét:
a) Ví dụ 1
b) Ví dụ 2:
? Đây có phải là đoạn van miêu tả trực tiếp nội tâm nhân vật không?
- Đây là đoạn văn miêu tả ngoại hình của nhân vật.
? Qua đoạn văn ta hiểu gì về nội tâm nhân vật?
? Tâm trạng đau khổ, ân hận của Lão Hạc.
? Thông qua đó em rút ra nhận xét gì về cách miêu tả nội tâm nhân vật trong do?n van?
=> Miêu tả nội tâm gián tiếp.
? Thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?
? Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự có tác dụng gì?
? Có mấy cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?
A. BÀI HỌC- TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Ví dụ:
Ví dụ 1: Đoạn trích “ Kiều ở Lầu Ngưng Bích”
(Sgk- 93)
b) Ví dụ 2: (Sgk- 117)
2. Nhận xét:
a) Ví dụ 1
b) Ví dụ 2:
3. Ghi nhớ: SGK- 117
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.
Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục… của nhân vật.
B. LUYỆN TẬP:
1. Bài tập 1: Hãy tìm những câu thơ miêu tả bên ngoài (cảnh vật, ngôn ngữ, hình dáng….), và những câu thơ miêu tả nội tâm trong đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều”.

Nhóm 1 tìm đoạn
văn miêu tả
bên ngoài
Nhóm 2 tìm
đoạn văn
miêu tả
nội tâm
Gần miền có một mụ nào
Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh.
Hỏi tên ,rằng :"Mã Giám Sinh",
Hỏi quê, rằng:"Huyện Lâm Thanh cũng gần"
Quá niên trạc ngoại tứ tuần,
Mày râu nhẵn nhụi áo quân bảnh bao.
Trước thầy sau tớ lao xao,
Nhà băng đưa mối rước vào lầu trang
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng,
Buồng trong mối đã giục nàng kíp ra.
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!
Ngại ngùng dợn gió e sương,
Ngừng hoa bóng thẹn tông gương mặt dày

Mối càng vén tóc bắt tay,
Nét buồn như cúc điệu gầy như mai.
Đắn đo cân sắc cân tài,
ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ.
Mặn nồng một vẻ một ưa,
Bằng lòng khách mới tuỳ cơ dặt dìu.
Rằng : Mua ngọc đến Lam Kiều ,
Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?"
Mối rằng : Giá đáng nghìn vàng,
Dớp nhà nhờ lượng người thương dám nài
Cò kè bớt một thêm hai,
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm.

Gần miền có một mụ nào
Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh.
Hỏi tên ,rằng :"Mã Giám Sinh",
Hỏi quê, rằng:"Huyện Lâm Thanh cũng gần"
Quá niên trạc ngoại tứ tuần,
Mày râu nhẵn nhụi áo quân bảnh bao.
Trước thầy sau tớ lao xao,
Nhà băng đưa mối rước vào lầu trang
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng,
Buồng trong mối đã giục nàng kíp ra.
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!
Ngại ngùng dợn gió e sương,
Ngừng hoa bóng thẹn tông gương mặt dày

Gần miền có một mụ nào
Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh.
Hỏi tên ,rằng :"Mã Giám Sinh",
Hỏi quê, rằng:"Huyện Lâm Thanh cũng gần"
Quá niên trạc ngoại tứ tuần,
Mày râu nhẵn nhụi áo quân bảnh bao.
Trước thầy sau tớ lao xao,
Nhà băng đưa mối rước vào lầu trang
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng,
Buồng trong mối đã giục nàng kíp ra.
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!
Ngại ngùng dợn gió e sương,
Ngừng hoa bóng thẹn tông gương mặt dày

Mối càng vén tóc bắt tay,
Nét buồn như cúc điệu gầy như mai.
Đắn đo cân sắc cân tài,
ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ.
Mặn nồng một vẻ một ưa,
Bằng lòng khách mới tuỳ cơ dặt dìu.
Rằng : Mua ngọc đến Lam Kiều ,
Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?"
Mối rằng : Giá đáng nghìn vàng,
Dớp nhà nhờ lượng người thương dám nài
Cò kè bớt một thêm hai,
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm.

Mối càng vén tóc bắt tay,
Nét buồn như cúc điệu gầy như mai.
Đắn đo cân sắc cân tài,
ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ.
Mặn nồng một vẻ một ưa,
Bằng lòng khách mới tuỳ cơ dặt dìu.
Rằng : Mua ngọc đến Lam Kiều ,
Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?"
Mối rằng : Giá đáng nghìn vàng,
Dớp nhà nhờ lượng người thương dám nài
Cò kè bớt một thêm hai,
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm.

2. Bài 2: Hãy viết một đoạn văn ngắn (3- 5 câu) miêu tả lại nội tâm của Thúy Kiều trong đoạn trích “ Mã Giám Sinh Mua Kiều”.
1. Điều nào không phải là đối tượng của miêu tả bên ngoài ?
A- Chân dung B- Hình dáng

C- Ngôn ngữ D-Tâm trạng
khoanh tròn vào đáp án đúng nhất
khoanh tròn vào đáp án đúng nhất
2. Điều nào không phải là đối tượng miêu tả trực tiếp nội tâm?
A - Suy nghĩ B - Tình cảm

C - Ngôn ngữ D - Tâm lí
Hướng dẫn
Học bài ở nhà
- Học ghi nhớ
- Làm bài tập 3
-Chu?n b? b�i " chuong trỡnh d?a phuong ph?n van"
Kính chúc các thầy cô mạnh khỏe hạnh phúc
Chúc các em học sinh chăm ngoan học giỏi