Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Chào mừng các thầy, cô giáo đến dự giờ Ngữ văn lớp 9A1
Giáo viên thực hiện : Đặng Thị Hồng Vân
Kiểm tra bài cũ:

Đọc đoạn văn sau và chọn đáp án đúng:
" Cái ch�ng D? Cho?t, ngu?i g?y ào v� d�i lêu nghêu nhu m?t gã nghi?n thu?c phi?n. Dã thanh niên r?i m� cánh ch? ng?n c?n d?n gi?a lung, h? c? m?ng su?n nhu m?t ngu?i c?i tr?n mặc áo gi-lê. ĐôI cánh bè bè, n?ng n?, trông d?n x?u. Râu ria gì m� c?t có m?t m?u v� m?t mui lúc n�o cung ng?n ng?n, ngo ngo."
(D? Mèn phiiêu luu kí- Tô Ho�i)
1) Nhận định nào nói đúng nhất về phương thức biểu đạt của đoạn văn trên
A. T? s? k?t h?p v?i miêu t? ngo?i hình.
B. T? s? k?t h?p v?i l?p lu?n.
C. Thuy?t minh v� k?t h?p v?i miêu t?
2) Y?u t? miêu t? trong do?n van trên có tác d?ng gì?
A. L�m cho do?n truy?n h?p d?n hon.
B. L�m cho nhân v?t hi?n lên c? th? hon.
C. L�m cho hình ?nh nhân v?t D? Cho?t hi?n lên c? th?, sinh d?ng v� g?i c?m.
Kiểm tra bài cũ:

Câu 3: Hãy chỉ ra điều không phảI là đối tượng miêu tả bên ngoài?
A. Chân dung B. Hình dáng
C. Màu sắc D. Tâm trạng
Câu 4: Chương trình Ngữ văn lớp 8, miêu tả chủ yếu được đề cập đến ở dạng miêu tả bên ngoài đối với người là miêu tả ngoại hình. Vây miêu tả ngoại hình là miêu tả những gì ?
- Chân dung, hình dáng, hành động, ngôn ngữ ..
Ngữ văn 9

Bài 8-Tiết 40:

Miêu tả nội tâm trong
văn bản tự sự
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
Kiều ở lầu Ngưng Bích.
( Trích Truyện Kiều)
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tám lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.

Sân lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
( Nguyễn Du, Truyện Kiều)
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ.
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia .


.Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.

- Những câu thơ tả cảnh sắc thiên nhiên:
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
- Những câu thơ tả cảnh sắc thiên nhiên:
- Dấu hiệu nhận biết:
+ Miêu tả cảnh sắc thiên nhiên mà ta quan sát được : Cảnh thiên nhiên trước lầu Ngưng Bích: núi non, trăng , cồn cát , bụi hồng.
+ Diễn tả tâm tr?ng Ki?u: bu?n, cô don, xót xa cho c?nh ng? c?a mình
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
- Những câu thơ tả tâm trạng:
Sân lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.

Bên trời góc bể bơ vơ ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.

Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ.
- Dấu hiệu nhận biết:
+ Các từ ngữ tập trung miêu tả những suy nghĩ của nàng Kiều :nghĩ về thân phận cô đơn, bơ vơ nơi đất khách, nghĩ về cha mẹ chốn quê nhà ai chăm sóc, phụng dưỡng lúc tuổi già.

M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
Sân lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.

.
Bên trời góc bể bơ vơ ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.

Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ.
- Những câu thơ tả tâm trạng:
Kiều là một cô gái giàu lòng tự trọng, thuỷ chung, hiếu thảo, vị tha.

M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
- Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự : Là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật .
- Miêu tả nội tâm là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
Hợp tác nhóm
Có ý kiến cho rằng miêu tả nội tâm là một bước tiến của nghệ thuật tự sự ? Em có đồng ý với ý kiến đó không ? Vì sao?
Vì đã khắc hoạ được " chân dung tinh thần của nhân vật, táI hiện lại những trăn trở, dằn vặt, những rung động tinh vi trong tình cảm, tư tưởng của nhân vật
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
-Miêu tả nội tâm : Là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật .
- Miêu tả nội tâm nhân vật là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.

Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai ,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa ,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm..
- Những câu thơ tả tâm trạng:
Bài tập trắc nghiệm :

Chọn đáp án em cho là đúng nhất


A. Sö dông trùc tiÕp c¸c tõ ng÷ diÔn t¶ nh÷ng ý nghÜ, c¶m xóc, t×nh c¶m cña nh©n vËt.

B.Miªu t¶ gi¸n tiÕp th«ng qua miªu t¶ c¶nh vËt.

C. Miªu t¶ gi¸n tiÕp th«ng qua miªu t¶ ngo¹i h×nh.

D. C¶ A, B, C ®Òu ®óng.
A
Nhà thơ đã miêu tả nội tâm nhân vật bằng cách nào?
+ Hình ảnh "cánh buồm xa xa" gợi tâm trạng xót xa về cuộc đời cô đơn, lẻ loi giữa hành trình lưu lạc...


+ Hình ảnh "cánh hoa trôi man mác" gợi tâm trạng lo âu cho thân phận mỏng manh, nhỏ nhoi trôi dạt trên dòng đời vô định.



+ Hình ảnh "nội cỏ rầu rầu" nơi chân mây mặt đất gợi tâm trạng chua xót buồn tủi về tấm thân nhàu nát, về cuộc đời héo hon, tàn úa của nàng.




+ Hình ảnh "gió cuốn mặt duềnh" gợi tâm trạng lo âu, khiếp sợ, hãi hùng. Âm thanh ầm ầm dữ dội của tiếng sóng như dự báo, đe doạ phong ba bão táp của cuộc đời sẽ bủa vây, vùi dập , cuốn trôi nàng vào bể khổ trầm luân.
Các câu thơ miêu tả cảnh ở lầu Ngưng Bích.
" Buồn trông cửa bể chiều hôm, Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa ?
Buồn trông ngọn nước mới sa ,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu ,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh .
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh ,
Âm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi .
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
-Miêu tả nội tâm : Là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật .
- Miêu tả nội tâm nhân vật là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.
* Sử dụng trực tiếp các từ ngữ diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
* Miêu tả nội tâm nhân vật thông qua miêu tả cảnh vật .
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
-Miêu tả nội tâm : Là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật .
- Miêu tả nội tâm nhân vật là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.
*Sử dụng trực tiếp các từ ngữ diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
* Miêu tả nội tâm nhân vật thông qua miêu tả cảnh vật .
Quan sát kĩ đoạn văn sau:
``Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít�.``
(Lão Hạc- Nam Cao)
Một tâm hồn ân hận đau khổ đến cạn kiệt cả nước mắt, một hình hài thật đáng thương
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
-Miêu tả nội tâm : Là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật .
- Miêu tả nội tâm nhân vật là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.

* Sử dụng trực tiếp các từ ngữ diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
* Miêu tả nội tâm nhân vật thông
qua miêu tả cảnh vật .
*
Miêu tả nội tâm nhân vật thông qua miêu tả ngoại hình.
Kiều ở lầu Ngưng Bích
Tranh dân gian Mã Giám Sinh
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
-Miêu tả nội tâm : Là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật .
- Miêu tả nội tâm nhân vật là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.

Miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
Miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục, ... của nhân vật.
Ghi nhớ:
Miêu tả Nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ , cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.
Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc , tình cảm của nhân vật ; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt ,cử chỉ, trang phục,.của nhân vật.
Bài tập 3/78-VBT
Nhận định nào nói đúng nhất về các phương thức biểu đạt trong đoạn văn sau?
Đã bao lần tôi từ những chốn xa xôi trở về Ku-ku-rêu, và lần nào tôi cũng nghĩ thầm với một nỗi buồn da diết: “Ta sắp được thấy chúng chưa, hai cây phong sinh đôi ấy? Mong sao chóng về tới làng, chóng lên đồi mà đến với hai cây phong!Rồi sau đó cứ đứng dưới gốc cây để nghe mãi tiếng lá reo cho đến khi say sưa ngây ngất”.
(Theo Ngữ Văn 8-tập I)
Tự sự kết hợp với miêu tả ngoại hình.
Tự sự kết hợp với lập luận.
Lập luận kết hợp với miêu tả nội tâm.
Tự sự kết hợp với miêu tả nội tâm.
M«n: Ng÷ V¨n
Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
I - Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
II- Luyện tập:
Bài tập 1
Thuật lại đoạn trích bằng văn xuôi, em sẽ chọn ngôi kể thứ mấy�? Vì sao�em lựa chọn ngôi kể đó ?
Đoạn trích kể lại sự việc gì?
Tìm những câu thơ miêu tả nội tâm của Kiều�?
II- Luyện tập:
Bài tập 1/117: Thuật lại đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều bằng văn xuôi, chú ý miêu tả nội tâm của nàng Kiều.
Sau khi Kiều quyết định bán mình chuộc cha, có một mụ mối đã đánh hơi thấy món hời liền sốt sắng dẫn một gã đàn ông đến nhà Vương ông. Gã đàn ông ấy khoảng hơn 40 tuổi, ăn mặc chải chuốt tới mức đỏm dáng . Cứ nhìn cách ăn mặc cầu kì của gã, người ta cũng có thể đoán được đây là một gã đàn ông vô công rồi nghề hoặc thuộc loại ăn chơi đàng điếm. Khi vào nhà Vương ông, gia chủ chưa kịp mời thì gã đã ngồi tót lên ghế một cách ngạo mạn, xấc xược. Đến khi chủ nhà hỏi han trò chuyện thì gã bộc lộ rõ chân tướng một kẻ vô học bằng những câu trả lời cộc lốc, trống không. Gã có vẻ đắc chí ngồi gật gù ngắm nhìn mụ mối giở trò vén tóc , bắt tay.để "kiểm tra"nàng Kiều như một món hàng ngoài chợ. Rồi có vẻ ưng ý, gã bắt đầu một cuộc mặc cả đúng kiểu con buôn. Trong khi mụ mối và Mã Giám Sinh dường như đang "say đòn" với một cuộc mua bán thì nàng Kiều đáng thương chết lặng đi trong nỗi đau đớn, tủi nhục ê chề.Nàng đâu ngờ cuộc đời mình lại đến nông nỗi này. Nàng đành nhắm mắt đưa chân trong sự sượng sùng, xấu hổ, nước mắt ròng ròng. Cuối cùng thì cuộc mặc cả cũng đến hồi kết thúc. Chao ôi, một người con gái tài sắc, đoan trang, hiếu thảo như nàng mà cuối cùng chỉ là một món hàng được định giá " vâng ngoài bốn trăm" thôI ư ?.
II- Luyện tập:
Bài tập 2/117 : Hãy đóng vai nàng Kiều viết đoạn văn kể lại việc báo ân, báo oán, trong đó bộc lộ trực tiếp tâm trạng của Kiều lúc gặp lại Hoạn Thư

Người đầu tiên mà tôi cho mời đến để báo ân lại chính là chàng Thúc Sinh. Tôi nói với chàng Thúc rằng: "Khi tôi gặp hoạn nạn ở lầu xanh, chàng là người có tấm lòng hào hiệp đã ra tay cứu giúp, nghĩa ấy làm sao tôi quên được. Dù chúng ta đã chẳng nên vợ nên chồng như chàng đã từng mong ước, nhưng mà suốt đời tôi vẫn nhớ ơn chàng, nay có món quà nhỏ gửi chàng để tỏ chút lòng thành. Còn vợ chàng thì tai quái quá phen này phải trả giá thôi.
Khi lính áp giải Hoạn Thư tới, tôi cố lấy giọng ngọt ngào hỏi: "ơ kìa, sao tiểu thư lại ra nông nỗi này? Phải công nhận rằng từ xưa đến nay đàn bà ở đời mà sâu sắc như tiểu thư là hiếm lắm! Gieo gió ắt phải gặt bão, thưa tiểu thư".
Thoạt đầu, thấy tôi không đập bàn thét lác gì mà tỏ ra mềm mỏng, ngọt nhạt Hoạn Thư cũng giật mình sợ hãi bởi Hoạn Thư thừa biết những người đàn bà "tình cảm" như thế mới thật "đáng sợ" ! Nhưng Hoạn Thư nhanh chóng trấn tĩnh và thưa gửi rành rọt, có lý, có tình. Trước thái độ của Hoạn Thư, tôi thấy bối rối và bỗng thấy băn khoăn khó xử.
II- Luyện tập:
Bài tập 2/117 : Hãy đóng vai nàng Kiều viết đoạn văn kể lại việc báo ân, báo oán, trong đó bộc lộ trực tiếp tâm trạng của Kiều lúc gặp lại Hoạn Thư


Lúc đầu, tôi có ý định trừng phạt Hoạn Thư thật nặng, vì thế tôi mới dựng nên cảnh:
"Dưới cờ gươm tuốt nắp ra
Chính danh thủ phạm tên là Hoạn Thư
Nhưng bây giờ biết xử ra sao đây? Nếu ta cứ cố tình giết Hoạn Thư thì hoá ra ta chỉ là một mụ đàn bà nhỏ nhen! Còn nếu ta tha HoạnThư thì sao nhỉ? Có lẽ sẽ chẳng bao giờ ta còn cơ hội trả thù nữa? Nhưng người đời đã dạy: "Lấy oán trả oán thì đời đời thù oán, lấy ân trả oán thì cởi bỏ oán thù đó sao?" Ngẫm nghĩ hồi lâu, tôi quyết định hành xử theo lời dạy trên và bèn nói với Hoạn Thư: "Người tự biết mình có lỗi, có nghĩa là người không có lỗi! Vì vậy ta quyết định tha bổng cho tiểu thư". Dứt lời tôi ra lệnh : "lính đâu! Hãy đưa tiễn tiểu thư về tận nhà cho ta!". HoạnThư cúi đầu chào từ biệt, nghẹn ngào xúc động nói nhỏ với tôi : " Mong nàng hãy bảo trọng ...". Tôi khẽ gật đầu và cũng nói nhỏ với Hoạn Thư " Chúc tiểu thư bình an ..."
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc ghi nhớ
- Hoàn thành bài tập luyện tập
- Chuẩn bị bài�: Lục Vân Tiên gặp nạn�
+ Nêu vị trí đoạn trích
+ Tóm tắt ngắn gọn
+ Trả lời câu hỏi�: Đọc - hiểu văn bản sgk - 121.
xin chân thành cảm ơn
các thầy cô giáo và
các em học sinh!
Vớ d? a:
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa t?m trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
*Miêu tả cảnh :
Du?ng nột, m�u s?c , kớch thu?c .
*Miêu tả người :
Hỡnh dỏng , ngụn ng?, c? ch?, h�nh d?ng .
=> Miêu tả bên ngoài là:
Miờu t? c?nh v?t v� con ngu?i v?i m�u s?c, du?ng nột, kớch thu?c, hỡnh dỏng, ngụn ng?, c? ch?, h�nh d?ng .
Vớ d? b:
Võn xem trang tr?ng khỏc v?i
Khuụn trang d?y d?n, nột ng�i n? nang
Hoa cu?i ng?c th?t doan trang
Mõy thua nu?c túc, tuy?t nhu?ng m�u da
=> Miờu t? nh?ng di?u ta cú th? quan sỏt tr?c ti?p du?c b?ng cỏc giỏc quan