Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Kiểm tra bài cũ
1. Thế nào là miêu tả? (2đ)
2. Yếu tố miêu tả có vai trò như thế nào trong văn tự sự? Giới thiệu vẻ đẹp của Thuý Vân bằng lời văn của em? (8đ)
Đáp án
Miêu tả là tái hiện lại trạng thái sự vật con người giúp người đọc, người nghe hình dung sự vật con người.
Trong văn tự sự yếu tố miêu tả có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động
Tiết 40
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
Ví dụ 1: Đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”
Những câu thơ tả cảnh:
Trứơc lầu Ngưng Bích khoá xuân,
Vẻ non xa, tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
Buồn trông của bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.
Buồn trong ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trong gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi
Đối tượng miêu tả: cảnh thiên nhiên (không gian, thời gian, màu sắc, cảnh vật)

* Những câu thơ miêu tả tâm trạng:
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa của hôm mai,
Quát nồng ấp lạnh, những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.

->Đối tượng miêu tả: nỗi xót xa về cảnh ngộ bơ vơ, nỗi dày vò, day dứt vì tình yêu không giữ được trọn vẹn, nỗi lo lắng nhớ thương cha mẹ… diễn ra trong nội tâm Thuý Kiều
Đoạn 1. Cáí chàng dế choắt người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo ghi- lê. Đôi càng bè bè trông đến xấu.
-> Miêu tả bên ngoài
Đoạn 2: Ngẫm ra thì tôi chỉ nói lấy sướng miệng tôi. Còn dế choắt than thở thế nào tôi cũng không để tai. Hồi ấy, tôi có tinh` tự đắc cứ miệng mình nói, tai mình nghe chứ không biết nghe ai, Thậm chí cũng chẳng để ý có ai nghe mình không.
-> Miêu tả nội tâm
Ví dụ 2
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miếng mõm mẽm của lão mếu như con nít
-> Miêu tả ngoại hình lão Hạc để bộc lộ nội tâm đau khổ của lão(miêu tả nội tâm gián tiếp)
Bảng so sánh
II. Luyện tập
1. Chỉ ra một số câu miêu tả ngoại hình của Mã Giám Sinh và nội tâm của nhân vật Thuý Kiều trong đoạn trích “ Mã Giám Sinh mua Kiều”
Đáp án
Miêu tả ngoại hình Mã Giám Sinh:
Quá niên trạc ngoại tứ tuần
Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao
Miêu tả nội tâm Thuý Kiều
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!
Ngại ngùng dợn gió e sương,
Ngừng hoa bóng thẹn trông gương mặt dày
2. Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra chuyện có lỗi với thầy (cô) hoặc với bạn bè?
Hướng dẫn học tập
Đối với bài học này:
+ Xem lại bài học thuộc phần ghi nhớ
+ Hoàn thành các bài tập ở SGK.
+Tìm một số câu thơ đoạn văn sử dụng miêu tả nội tâm.
Đối với bài học tiếp theo: Ôn tập văn học trung đại (thay thế cho Lục Vân Tiên gặp nạn)
+ Ôn lại các văn bản đã học bắt đầu từ “ Chuyện người con gái Nam Xương”
+ Tóm tắt các truyện, đọc thuộc một số đoạn trích trong truyện Kiều, nắm nội dung và nghệ thuật chính.
+ Nêu cảm nhận về một số nhân vật trong các tác phẩm đã học.