Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

GV: Phạm Thị Hiền.
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ Ngữ văn 9
PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO HUYỆN THÁI THỤY TRƯỜNG THCS THÁI DƯƠNG.
Kiểm tra bài cũ:
1. Kiểu bài tập làm văn:
2. Tự sự là :
3. Có ý kiến cho rằng:
Trong văn bản tự sự chỉ sử dụng duy nhất
một phương thức biểu đạt là tự sự.
4. Vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự?
- Trong văn bản tự sự, miêu tả cụ thể chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc giúp cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động.
Tự sự (kể chuyện)
kể người, kể việc
Đúng
B. Sai
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Xét ví dụ
a. Đọc đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du)
- Những câu thơ miêu tả cảnh thiên nhiên:
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Xét ví dụ
a. Đọc đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du)
- Những câu thơ miêu tả cảnh thiên nhiên:
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân, Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung. Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
-> Bức tranh có không gian, thời gian, màu sắc, cảnh vật. Cảnh thiên nhiên mênh mông, hoang vắng, rợn ngợp, xa vắng lúc hoàng hôn.
+ Tâm trạng buồn, cô đơn
->Bức tranh thiên nhiên nhuốm màu tâm trạng
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Xét ví dụ
a. Đọc đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du)
- Những câu thơ miêu tả cảnh thiên nhiên:
Buồn trông cửa bể chiều hôm, Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu? Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
+ Tâm trạng buồn, cô đơn
-> Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.
+ Kiều buồn cho cảnh ngộ của mình; lo sợ, hãi hùng giông tố cuộc đời ập xuống đầu nàng.
Tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc của nhân vật Thuý Kiều
Buồn trông
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Xét ví dụ
a. Đọc đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du)
- Những câu thơ miêu tả cảnh thiên nhiên:
+ Tâm trạng buồn, cô đơn
+ Kiều buồn cho cảnh ngộ của mình; lo sợ, hãi hùng giông tố cuộc đời ập xuống đầu nàng.
Tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc của nhân vật Thuý Kiều
- Những câu thơ miêu tả tâm trạng Kiều
người tựa cửa hôm mai, Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ? Sân Lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Xót
Xót
người dưới nguyệt chén đồng. Tin sương luống những rày trông mai chờ. Bên trời góc bể bơ vơ, Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Tưởng
Tưởng
-> nỗi nhớ chàng Kim, xót thương cha mẹ (bộc lộ một cách trực tiếp).
Kiều là người con gái thuỷ chung, hiếu thảo, giàu đức hi sinh, vị tha…
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Xét ví dụ
a. Nguyễn Du tái hiện ý nghĩ, cảm xúc buồn, nhớ thương…của nàng Kiều.
b. Đoạn văn tả nội tâm lão Hạc
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại, ép cho những dòng nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của Lão mếu như con nít.
(Nam Cao, “Lão Hạc”)
- Tả ngoại hình: nét mặt, cử chỉ…
-> Tác giả tái hiện diễn biến tâm trạng lão Hạc sau khi bán cậu Vàng: dằn vặt, ân hận, đau khổ, day dứt…
Qua hai ví dụ, em hiểu thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?
2. Ghi nhớ
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.
Tác dụng: khắc họa đặc điểm tính cách nhân vật; làm cho nhân vật trở nên sinh động.
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Xét ví dụ
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại, ép cho những dòng nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của Lão mếu như con nít.
(Nam Cao, “Lão Hạc”)
- Miêu tả nội tâm lão Hạc: tả ngoại hình (nét mặt, cử chỉ)…
Có mấy cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?
2. Ghi nhớ
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là táin hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng Tin sương luống những rày trông mai chờ Bên trời góc bể bơ vơ Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
(…)
- Miêu tả nội tâm Kiều: qua từ ngữ bộc lộ tình cảm, cảm xúc
Miêu tả nội tâm trực tiếp.
Miêu tả nội tâm gián tiếp.
- Có hai cách miêu tả nội tâm:
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ
- Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.
- Có hai cách miêu tả nội tâm:
+ Miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
+ Miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,…của nhân vật.
II. Luyện tập
Bài tập: Xác định các chi tiết miêu tả ý nghĩ, tâm trạng, thái độ, cảm xúc của nhân vật trong đoạn trích sau và cho biết đó là các chi tiết miêu tả trực tiếp hay gián tiếp nội tâm nhân vật ?
“Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế tôi hốt hoảng quỳ xuống, nâng đầu Choắt lên mà than rằng:
- Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này ! Tôi hối lắm ! Tôi hối hận lắm ! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
Tôi không ngờ Dế Choắt lại nói với tôi một câu như thế này:
-Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh : ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy!
Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì. Cả tôi nữa, nếu không nhanh chân chạy vào hang thì tôi cũng chết toi rồi.”
(Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài)
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
II. Luyện tập
- Chi tiết miêu tả ý nghĩ, tâm trạng, thái độ, cảm xúc của Dế Mèn?
- Miêu tả nội tâm bằng cách nào?
“Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế tôi hốt hoảng quỳ xuống, nâng đầu Choắt lên mà than rằng:
- Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này ! Tôi hối lắm ! Tôi hối hận lắm ! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
Tôi không ngờ Dế Choắt lại nói với tôi một câu như thế này:
-Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy!
Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì. Cả tôi nữa, nếu không nhanh chân chạy vào hang thì tôi cũng chết toi rồi.”
(Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài)
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
II. Luyện tập
- Chi tiết miêu tả ý nghĩ, tâm trạng, thái độ, cảm xúc của Dế Mèn:
- Miêu tả nội tâm bằng cách:
trực tiếp
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Vẽ bản đồ tư duy
khái quát kiến thức bài học:
Tiết 40. Tập làm văn:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ
- Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật.
- Có hai cách miêu tả nội tâm:
+ Miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
+ Miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,…của nhân vật.
II. Luyện tập
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
1.Vận dụng - Viết đoạn văn ngắn cho tình huống: Em đánh vỡ chiếc bình hoa của một người thân.
2. Chuẩn bị: Hệ thống hoá kiến thức về Nguyễn Đình Chiểu và Truyện Lục Vân Tiên./.