Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy, cô giáo
về dự giờ thăm lớp
Giáo viên: Trần Thị Mai
X¸c ®Þnh yÕu tè miªu t¶ trong ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ng­ng BÝch? 

NhËn xÐt c¸ch miªu t¶
vµ nªu t¸c dông cña c¸c yÕu tè miªu t¶ ®ã?
Kiều ở lầu Ngưng Bích
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ.
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Tiết 38: Tập làm văn
MIÊU TẢ NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Tiết 38 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự:
1. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích
của Nguyễn Du :
*Những câu thơ tả cảnh :

*Những câu thơ tả nội tâm(tâm trạng):
Kiều ở lầu Ngưng Bích
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ.
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Miêu tả những suy nghĩ của Kiều về nỗi nhớ cha mẹ, về Kim Trọng, về thân phận buồn tủi của chính mình.
=>Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích : núi, trăng, con thuyền, cánh hoa, đồng cỏ,… Những cảnh ấy có thể quan sát được trực tiếp qua các giác quan.
Tìm những câu thơ tả cảnh và những câu thơ miêu tả tâm trạng của nhân vật ?
Dựa vào dấu hiệu nào để xác định những câu thơ đó là câu thơ tả cảnh hoặc tả nội tâm ?
Tiết 38 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1.Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích – Nguyễn Du :
* Những câu thơ tả ngoại cảnh :
*Những câu thơ tả nội tâm(tâm trạng):
Kiều ở lầu Ngưng Bích
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.

Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Miêu tả những suy nghĩ của Kiều về nỗi nhớ cha mẹ, về Kim Trọng, về thân phận buồn tủi của chính mình
Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích : núi trăng, con thuyền, cánh hoa, đồng cỏ,… Những cảnh ấy có thể quan sát được trực tiếp qua các giác quan.
Thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự ?
Miêu tả nội tâm có tác dụng như thế nào đối với việc khắc hoạ nhân vật ?
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.
Kiều ở lầu Ngưng Bích
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ.
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
1. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích :
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự :
2. Đoạn trích Lão Hạc – Nam Cao:
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.
Tiết 38 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít.
Đoạn văn:
(Trích: Lão Hạc – Nam Cao)
Qua các từ ngữ miêu tả, người đọc hiểu được tâm trạng của Lão Hạc như thế nào ?
Tiết 38 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự :
1. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích -Nguyễn Du :
2. Đoạn trích Lão Hạc – Nam Cao :
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ.
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít.
Tả tâm trạng của Kiều .
Tả ngoại hình : nét mặt, cử chỉ,…
Tả tâm trạng bên trong của lão Hạc.
Miêu tả nội tâm trực tiếp.

Miêu tả nội tâm gián tiếp.
Tiết 38 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự :
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.
Miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩ cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
Miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,…của nhân vật .
*Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật:
I.Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự :
II.Luyện tập :
Bài tập 1 : Xác định các chi tiết miêu tả ý nghĩ, tâm trạng, thái độ, cảm xúc của nhân vật Dế Mèn trong đoạn trích sau và cho biết đó là các chi tiết miêu tả trực tiếp hay gián tiếp nội tâm nhân vật ?


Miêu tả trực tiếp nội tâm nhân vật Dế Mèn .
“Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế tôi hốt hoảng quỳ xuống, nâng đầu Choắt lên mà than rằng :
-Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này ! Tôi hối lắm ! Tôi hối hận lắm ! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ ?
Tôi không ngờ Dế Choắt lại nói với tôi một câu như thế này :
-Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh : ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.
Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì. Cả tôi nữa, nếu không nhanh chân chạy vào hang thì tôi cũng chết toi rồi.”
(Trích Dế Mèn phiêu lưu kí – Tô Hoài)
Tiết 38 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I.Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự :
II.Luyện tập :
Bài tập 2 : Tìm những câu thơ miêu tả nội tâm của Kiều trong văn bản “Mã Giám Sinh mua Kiều – Nguyễn Du” và chỉ rõ tác dụng ?
Mã Giám Sinh mua Kiều
Gần miền có một mụ nào, Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh. Hỏi tên,rằng: “Mã Giám Sinh”, Hỏi quê,rằng: “Huyện Lâm Thanh cũng gần”. Qúa niên trạc ngoại tứ tuần, Mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao. Trước thầy sau tớ lao xao, Nhà băng đưa mối rước vào lầu trang. Ghế trên ngồi tót sỗ sàng, Buồng trong mối đã giục nàng kíp ra. Nỗi mình thêm tức nỗi nhà, Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng ! Ngại ngùng dợn gió e sương, Ngừng hoa bóng thẹn trong gương mặt dày. Mối càng vén tóc bắt tay, Nét buồn như cúc điệu gầy như mai. Đắn đo cân sức cân tài,

Ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ. Mặn nồng một vẻ một ưa, Bằng lòng khách mới tùy cơ dặt dìu. Rằng: “Mua ngọc đến Lam Kiều, Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?” Mối rằng : “Giá đáng nghìn vàng, Dớp nhà nhờ lượng người thương dám nài !” Cò kè bớt một thêm hai, Giờ lâu ngã giá vâng ngoài bốn trăm.
(Truyện Kiều – Nguyễn Du)
biến tâm trạng đau đớn, tủi nhục của Kiều khi bị xem như một món hàng.
Tác dụng:
tái hiện những cảm xúc, diễn
Tiết 38 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I.Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự :
II.Luyện tập :
Bài tập 3 : Kể lại diễn biến một sự việc trong đó có các chi tiết miêu tả nội tâm của bản thân ?
Bài tập 1 : Xác định các chi tiết miêu tả ý nghĩ, tâm trạng, thái độ, cảm xúc của nhân vật trong đoạn trích sau và cho biết đó là các chi tiết miêu tả trực tiếp hay gián tiếp nội tâm nhân vật ?
Bài tập 2 : Phát hiện, nhận biết được những câu thơ miêu tả nội tâm nhân vật trong văn bản “Mã Giám Sinh mua Kiều – Nguyễn Du” và chỉ rõ tác dụng của nó ?
*Gợi ý :
-Kể lại việc không hay mà mình gây ra cho bạn là việc gì ?
-Sự việc ấy diễn ra như thế nào ?
-Chú ý miêu tả tâm trạng sau khi gây ra việc không hay đó ?
Tiết 38 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 38 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I.Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự :
II.Luyện tập :
*Hướng dẫn tự học :
Phân tích một đoạn văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả nội tâm nhân vật đã học .
*Chuẩn bị bài mới :
“Chương trình địa phương (Phần Văn)”
-Tìm đọc các sách, báo, tạp chí văn nghệ địa phương để nắm được những tác giả người địa phương và những tác phẩm viết về địa phương ?
-Lập bảng thống kê các tác giả người địa phương (số thứ tự, họ tên, bút danh, những tác phẩm chính,..)?Mỗi tổ 3 tác giả.
-Sưu tầm một số tác phẩm hay viết về địa phương
-Viết một bài văn ngắn giới thiệu và nêu cảm nghĩ của em về một trong những tác phẩm viết về địa phương mà em sưu tầm được hoặc viết một bài văn hay bài thơ về địa phương mình.
 Viết một bài văn tự sự có kết hợp với yếu tố miêu tả nội tâm kể về một việc làm tốt của em?  Luyện nói trước lớp.
Xin chõn th�nh c?m on cỏc th?y cụ v� cỏc em h?c sinh !