Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

nhiệt liệt chào mừng

Kiểm tra bài cũ

Cõu 1 Nghe đọc đoạn văn sau :






`Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc�? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.``
( Ngữ văn 8 - tập I )

2. Nhận định nào nói đúng nhất về các phương thức biểu đạt trong đoạn văn trên�:
A. Miêu tả kết hợp lập luận
B. Tự sự kết hợp với lập luận
C. Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm
D. Tự sự kết hợp với thuyết minh



1. Đoạn văn trên được trích trong văn bản nào�? của ai�?
A. Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng
B. Tức nước vỡ bờ - Ngô Tất Tố
C. Lão Hạc - Nam Cao
D. Tôi đi học - Thanh Tịnh.
A
C
Câu 2.
Yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự có vai trò gì ?
Trong văn bản tự sự, sự miêu tả cụ thể,chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động.
Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I- Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
1. Ví dụ:
a) Văn bản: "Kiều ở lầu Ngưng Bích".
* Tả cảnh sắc thiên nhiên:

Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai ,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm ,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa ,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu ,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh .
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh ,
Âm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi .




Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.


Buồn trông cửa bể chiều hôm ,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa ,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu ,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh .
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh ,
Âm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi .




Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.

...
Buồn trông cửa bể chiều hôm ,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa ,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu ,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh .
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh ,
Âm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi .




Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I- Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
1. Ví dụ:
a) Văn bản: "Kiều ở lầu Ngưng Bích".
* Tả cảnh sắc thiên nhiên:
non xa, trăng gần, cát vàng, bụi hồng, cửa bể, hoa, nội cỏ, chân mây, mặt đất.

-> gợi không gian mênh mông, rợn ngợp, hoang vắng, trơ trọi của thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích
-> gợi lên tâm trạng cô đơn, buồn tủi, hổ thẹn, đau đớn, tuyệt vọng. của Thuý Kiều

+ Hình ảnh "cánh buồm xa xa" -> gợi tâm trạng xót xa về cuộc đời cô đơn, lẻ loi giữa hành trình lưu lạc...

+ Hình ảnh "cánh hoa trôi man mác"-> gợi tâm trạng lo âu cho thân phận mỏng manh, nhỏ nhoi trôi dạt trên dòng đời vô định.

+ Hình ảnh "nội cỏ rầu rầu" nơi chân mây mặt đất
-> gợi tâm trạng chua xót buồn tủi về tấm thân nhàu nát, về cuộc đời héo hon, tàn úa của nàng..

+ Hình ảnh "gió cuốn mặt duềnh" -> gợi tâm trạng lo âu, khiếp sợ, hãi hùng. Âm thanh ầm ầm dữ dội của tiếng sóng như dự báo, đe doạ phong ba bão táp của cuộc đời sẽ bủa vây, vùi dập , cuốn trôi nàng vào bể khổ trầm luân.
- Tiết 40 : Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I- Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
1. Ví dụ:
a) Văn bản: "Kiều ở lầu Ngưng Bích".
* Tả cảnh sắc thiên nhiên:
non xa, trăng gần, cát vàng, bụi hồng, cửa bể, hoa, nội cỏ, chân mây, mặt đất.

-> gợi không gian mênh mông, rợn ngợp, hoang vắng, trơ trọi của thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích
-> gợi lên tâm trạng cô đơn, buồn tủi, hổ thẹn, đau đớn, tuyệt vọng. của Thuý Kiều
-> Tả cảnh ngụ tình
-> Miêu tả gián tiếp nội tâm nhân vật
* Tả tâm trạng :

Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai ,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.





Tiết 40
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai ,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.





Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I- Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
1. Ví dụ:
a) Văn bản: "Kiều ở lầu Ngưng Bích".
* Tả cảnh sắc thiên nhiên-:
non xa, trăng gần, cát vàng, bụi hồng, cửa bể, hoa, nội cỏ, chân mây, mặt đất.

-> gợi không gian mênh mông, rợn ngợp, hoang vắng, trơ trọi của thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích
-> gợi lên tâm trạng cô đơn, buồn tủi, hổ thẹn, đau đớn, tuyệt vọng. của Thuý Kiều
-> Tả cảnh ngụ tình -> Miêu tả gián tiếp nội tâm nhân vật

* Tả tâm trạng:
bẽ bàng, bơ vơ, trông, chờ, tưởng, xót, buồn trông
-> Nỗi buồn của Kiều về thân phận cô đơn bơ vơ nơi đất khách, nỗi nhớ Kim Trọng, cha mẹ nơi quê nhà không ai chăm sóc, phụng dưỡng
-> Miêu tả trực tiếp nội tâm nhân vật
-> Thúy Kiều giàu lòng tự trọng, đa sầu, đa cảm, thuỷ chung, hiếu thảo, giàu đức hi sinh .
b) Đoạn trích "Lão Hạc- Nam Cao"

Quan sát kĩ đoạn văn sau:
``Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít�.``
(Lão Hạc- Nam Cao)
Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I- Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
1. Ví dụ:
a) Văn bản: "Kiều ở lầu Ngưng Bích".
* Tả cảnh sắc thiên nhiên-:
non xa, trăng gần, cát vàng, bụi hồng, cửa bể, hoa, nội cỏ, chân mây, mặt đất.

-> gợi không gian mênh mông, rợn ngợp, hoang vắng, trơ trọi của thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích
-> gợi lên tâm trạng cô đơn, buồn tủi, hổ thẹn, đau đớn, tuyệt vọng. của Thuý Kiều
-> Tả cảnh ngụ tình -> Miêu tả gián tiếp nội tâm nhân vật

* Tả tâm trạng:
bẽ bàng, bơ vơ, trông, chờ, tưởng, xót, buồn trông
-> Nỗi buồn của Kiều về thân phận cô đơn bơ vơ nơi đất khách, nỗi nhớ Kim Trọng, cha mẹ nơi quê nhà không ai chăm sóc, phụng dưỡng
-> Miêu tả trực tiếp nội tâm nhân vật
-> Thúy Kiều giàu lòng tự trọng, đa sầu, đa cảm, thuỷ chung, hiếu thảo, giàu đức hi sinh .
b) Đoạn trích "Lão Hạc- Nam Cao"
- Tả ngoại hình: mặt co rúm, vết nhăn xô lại, đầu ngoẹo, miệng móm mém.
-> Miêu tả gián tiếp nội tâm:
Buồn bã, xót xa, dằn vặt, đau đớn đến tột cùng
-> Giàu lòng tự trọng, giàu tình yêu thương
2. Nhận xét:
Tiết 40 : Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
2. Nhận xét:
* Miêu tả nội tâm là tái hiện những suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc, những diễn biến tâm trạng của nhân vật,.
-> biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật sinh động, nổi bật , khắc hoạ đặc điểm, tính cách nhân vật.
Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
I- Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
1. Ví dụ:
a) Văn bản: "Kiều ở lầu Ngưng Bích".
* Tả cảnh sắc thiên nhiên-:
non xa, trăng gần, cát vàng, bụi hồng, cửa bể, hoa, nội cỏ, chân mây, mặt đất.

-> gợi không gian mênh mông, rợn ngợp, hoang vắng, trơ trọi của thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích
-> gợi lên tâm trạng cô đơn, buồn tủi, hổ thẹn, đau đớn, tuyệt vọng. của Thuý Kiều
-> Tả cảnh ngụ tình -> Miêu tả gián tiếp nội tâm nhân vật

* Tả tâm trạng:
bẽ bàng, bơ vơ, trông, chờ, tưởng, xót, buồn trông
-> Nỗi buồn của Kiều về thân phận cô đơn bơ vơ nơi đất khách, nỗi nhớ Kim Trọng, cha mẹ nơi quê nhà không ai chăm sóc, phụng dưỡng
-> Miêu tả trực tiếp nội tâm nhân vật
-> Thúy Kiều giàu lòng tự trọng, đa sầu, đa cảm, thuỷ chung, hiếu thảo, giàu đức hi sinh .
b) Đoạn trích "Lão Hạc- Nam Cao"
- Tả ngoại hình: mặt co rúm, vết nhăn xô lại, đầu ngoẹo, miệng móm mém.
-> Miêu tả gián tiếp nội tâm:
Buồn bã, xót xa, dằn vặt, đau đớn đến tột cùng
-> Giàu lòng tự trọng, giàu tình yêu thương
2. Nhận xét:
Tiết 40 : Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
2. Nhận xét:
* Miêu tả nội tâm là tái hiện những suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc, những diễn biến tâm trạng của nhân vật,.
-> biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật sinh động, nổi bật , khắc hoạ đặc điểm, tính cách nhân vật.
* Có 2 cách miêu tả nội tâm nhân vật:
Miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
Miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật thiên nhiên hoặc nét mặt, cử chỉ, trang phục, ... của nhân vật.
3. Ghi nhớ: SGK ( T 117)
Ghi nhớ
Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.
Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,.của nhân vật.
Tiết 40 : Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

II. Luyện tập:

1. Nhận định nào đúng về các phương thức biểu đạt trong đoạn văn sau:
"Đã bao lần tôi từ những chốn xa xôi trở về Ku-ku-rêu, và lần nào tôi cũng nghĩ thầm với một nỗi buồn: "Ta sắp được thấy chúng chưa, hai cây phong sinh đôi ấy? Mong sao chóng về tới làng, chóng lên đồi mà đến với hai cây phong! Rồi sau đó cứ đứng dưới gốc cây để nghe mãi tiếng lá reo cho đến khi say sưa, ngây ngất"
(Hai cây phong - Ai-ma-tốp)
A - Tự sự kết hợp với miêu tả ngoại hình
B - Lập luận kết hợp với miêu tả nội tâm
C - Tự sự kết hợp với lập luận
D - Tự sự kết hợp với miêu tả nội tâm
2. " ... Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế kia ư? Tôi nhìn như thôi miên dòng chữ đề trên bức tranh : " Anh trai tôi ."

" Bức tranh của em gái tôi" - Tạ Duy Anh
Miêu tả trực tiếp nội tâm nhân vật
-> Ân hận, xấu hổ vì đã nghĩ không đúng về em gái
B�i 3: Cho các đối tượng miêu tả : cảnh vật , tâm trạng, hình dáng, lời nói, suy nghĩ, tình cảm,cử chỉ,cảm xúc. Em hãy sắp xếp các đối tượng miêu tả vào bảng phân loại sau
Cảnh vật, hình dáng, lời nói,cử chỉ
Tâm trạng, suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc
* Những câu thơ miêu tả nội tâm của Thuý Kiều :
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!
Ngại ngùng dợn gió e sương,
Ngừng hoa bóng thẹn trông gương mặt dày.
Mối càng vén tóc bắt tay
Nét buồn như cúc điệu gầy như mai.
=> Tâm trạng đau đớn, tủi nhục, xót xa.
2. Tìm trong đoạn trích " Mã Giám Sinh mua Kiều" những câu thơ miêu tả nội tâm của Thuý Kiều.
III. Hướng dẫn bài tập về nhà
- Học thuộc ghi nhớ
- Hoàn thành bài tập luyện tập
- Chuẩn bị bài�: D?ng chớ

Tiết 40 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự