Bài 8. Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Giáo viên:NGUYỄN VĂN HOAN
Đơn vị :Trường TIỂU HỌC VÀ THCS VIỄN SƠN VĂN YÊN YÊN BÁI
Tiết 40 – Tập làm văn


MIÊU TẢ NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN
TỰ SỰ
Kiều ở lầu Ngưng Bích
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia….

….Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những rày trông mai chờ
Bên trời góc bể bơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai
Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa
Có khi gốc tử đã vừa người ôm
Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Miêu tả những suy nghĩ,tâm trạng của Kiều về :nỗi nhớ cha mẹ,Kim Trọng,về thân phận buồn tủi của chính mình.
=>miêu tả nội tâm
=>Miêu tả nội tâm trực tiếp.
=>Đối tượng miêu tả không quan sát được trực tiếp từ bên ngoài .

Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia

Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trong nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi
=>Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích :Có thể hình dung ra đối tượng qua các giác quan.(Miêu tả bên ngoài)


Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?



Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi man mác biết là về đâu?





Buồn trong nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh







Buồn trông gió cuốn mặt duềnh
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi
Tủi phận
Tuyệt vọng
Hoảng sợ
Cô đơn
=> Miêu tả cảnh cho thấy được tâm trạng bên trong của nhân vật và ngược lại.(Tả cảnh ngụ tình)=>Miêu tả nội tâm gián tiếp (cảnh vật)
=> Dằn vặt, đau khổ, ân hận, day dứt khi bán con Vàng.
=> Miêu tả nội tâm gián tiếp(nét mặt,cử chỉ)
Cảnh vật, hình dáng,
lời nói…..
=>Quan sát được trực tiếp
từ bên ngoài.

Tâm trạng, suy nghĩ, tình
cảm, cảm xúc.
Khôngquan sát được trực
tiếp từ bên ngoài.
VD1:
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
VD3:
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấm lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm
VD2:
Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da…
-Miêu tả nội tâm:=>Biện pháp quan trọng xây dựng nhân vật.

=>Khắc hoạ đặc điểm tính cách nhân vật =>Các nhân vật hiện lên sinh động.
(?) Nếu trong văn tự sự ta bỏ đi phần miêu tả nội tâm nhân vật thì em thử hình dung nhân vật đó như thế nào?
 Nhân vật không sinh động, không thể hiện được tình cảm rõ ràng, không có linh hồn…
 Cần phải sử dụng miêu tả nội tâm nhân vật trong quá trình làm văn tự sự để bài viết của mình đạt hiệu quả cao nhất.
3.Ghi nhớ:SGK

Bài tập 1: Thuật lại đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều, trang 97-98 bằng văn xuôi, chú ý miêu tả nội tâm của nàng Kiều.

Gợi ý:
- Tìm những câu thơ miêu tả chân dung bên ngoài của Mã Giám Sinh và đoạn miêu tả nội tâm của Kiều.
- Xác định ngôi kể: Ngôi số 1 ( Kiều) hoặc ngôi số 3( người chứng kiến)
- Xác định nhân vật chính: Mã Giám Sinh Miêu tả vẻ bên ngoài
Kiều Miêu tả nội tâm
- Xác định sự việc: Tiến trình Mã Giám Sinh đến mua Kiều như thế nào?
Bài tập 1: Hãy đóng vai nàng Kiều viết đoạn văn kể lại việc báo ân báo oán, trong đó bộc lộ trực tiếp tâm trạng của Kiều lúc gặp Hoạn Thư.
Gợi ý:
- Xác định ngôi kể: 1 (Kiều)
- Nội dung: Báo ân báo oán
- Trình tự:
+ Kiều mở toà án xét xử
+ Cho mời Thúc Sinh vào (tả hình ảnh Thúc Sinh)
+ Kiều nói với Thúc Sinh như thế nào => Cho người đem bạc và gấm vóc tặng
+ Nói với Thúc Sinh về Hoạn Thư như thế nào?
+ Kiều cho mời Hoạn Thư đến và chào như thế nào? (Tâm trạng Kiều khi nhìn thấy Hoạn Thư)
+ Kiều nói với Hoạn Thư những gì?
+ Hoạn Thư tìm lời bào chữa ra sao?
+ Tâm trạng , suy nghĩ và quyết định của Kiều sau khi nghe những lời bào chữa của Hoạn Thư?
Bài tập 3: Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi đối với bạn.
*Gợi ý :
- Kể lại việc không hay mà mình gây ra cho bạn là việc gì ?
- Sự việc ấy diễn ra như thế nào ?
- Chú ý miêu tả tâm trạng sau khi gây ra việc không hay đó ?
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc ghi nhớ
Hoàn thành bài tập
Chuẩn bị bài: Luyện tập và rèn kĩ năng cảm thụ văn học ( Văn bản: Lục Vân Tiên Gặp nạn)

CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM