Bài 8. Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga

1
Nhiệt liệt Chào mừng các thầy giáo, cô giáo
Về dự hội thi giáo viên giỏi huyện hưng hà.
Năm học 2008-2009
Phòng giáo dục - đào tạo Hưng Hà trường thcs tân Lễ
Giáo viên : Vũ Anh Tuấn
2
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Tác giả Nguyễn Du đã gửi gắm điều gì qua lời thơ và qua cuộc đời Thuý Kiều?
- Lắng nghe khúc ngâm và chú ý vào hình ảnh.
3
Nôĩ niềm xót xa đau đớn trước hiện thực đen tối và tấm lòng thương cảm đối với kiếp người "Hồng nhan bạc mệnh" trong xã hội phong kiến đương thời.
- Tư tưởng định mệnh "Tài mệnh tương đố" và quan niệm "Hồng nhan đa truân"
" Lời văn phả ra hình như máu chảy ở đầu ngọn bút, nước mắt thấm trên tờ giấy, khiến ai đọc đến cũng phải thấm thía, ngậm ngùi đau đớn đến đứt ruột. Tố Như dụng tâm đã khổ, tự sự đã khéo, tả cảnh đã hệt, đậm tình đã thiết. Nếu không phải có con mắt trông thấu cả sáu cõi, tấm lòng nghĩ suốt cả nghìn đời thì tài nào có cái bút lực ấy"
( Mộng Liên Đường).
4
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
Ngữ văn 9
Tiết 38, 39
( Truyện Lục Vân Tiên )
5
Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, nhưng thoạt nhìn chưa thấy sáng; song càng nhìn càng sáng. Nguyễn Đình Chiểu - nhà thơ yêu nước vĩ đại của nhân dân miền nam thế kỷ XIX - là một trong những ngôi sao như thế.
(Phạm Văn Đồng)
- Em thấy được tình cảm gì của PVĐ qua lời nhận định trên?
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
I. Đọc, tìm hiểu chung
6
I. Đọc, tìm hiểu chung
1. Tác giả
* Cuộc đời
Tên : .................. - Năm sinh:.....năm mất :........ - Quê quán:............... - Gia đình: ............... - Bản thân: ...............
+ Trước 1859: ............... + Sau 1859: ................ + Khi mất:................
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
7
Tên : Nguyễn Đình Chiểu (Đồ Chiểu), tự Mạnh Trạch, hiệu: Trọng phủ, Hối trai - Năm sinh: 1822 năm mất :1888 - Quê hương: Quê nội: Thừa Thiên-Huế; quê ngoại : Gia Định ( TP Hồ Chí Minh) - Gia đình: Nhà nho - Bản thân: + Trước 1859: . - Năm 1843: Đỗ tú tài
- Năm 1849: mẹ mất -> bỏ thi -> chịu tang -> bị mù-> b? bội hôn
- Sau đó về Gia Định mở trường dạy học, bốc thuốc, sáng tác thơ văn + Sau 1859: . Tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp . Sáng tác thơ văn phục vụ kháng chiến . TD Pháp mua chuộc, dụ dỗ -> kiên quyết bất hợp tác với kẻ thù
+ Khi mất: cả cánh đồng Ba Tri (Bến Tre) rợp trắng khăn tang
? Là người có nghị lực sống phi thường
? Là người có tấm lòng yêu nước thương dân, bất khuất trước kẻ thù
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
1. Tác giả
* Cuộc đời
8
- Chữ viết:....................
Thể loại :....................
Các giai đoạn văn học:................
Nội dung chủ yếu: ................ - Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ:.............
Chạy giặc (1959)
Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (1861)
Văn tế Trương Định (1864)
Thơ điếu Phan Tòng (1868)
Ngư Tiều y thuật vấn đáp (1874)
Lục Vân Tiên (1858) Dương Từ Hà Mậu (1859)
*Sự nghiệp văn học:
Tác phẩm tiêu biểu:
+Trước khi TD Pháp xâm lược
+ Sau khi TD Pháp xâm lược
Truyền bá đạo lí làm người
Cổ vũ lòng yêu nước kháng chiến
* Các sáng tác đều bằng chữ Nôm
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
* Thể loại : Thơ đường luật, truyện thơ, điếu văn tế .
* Lời thơ bình dị, mộc mạc, tự nhiên, (kết hợp với tính cổ điển: tề chỉnh, trang nhã),sôi nổi đằm thắm.
9
"Cảm hứng chủ đạo của thơ văn ông ở giai đoạn đầu là cảm hứng đạo lý và yếu tố này đã được nâng lên thành trữ tình đạo lý đầy nhân nghĩa, thảo ngay, đồng thời cũng giàu chất phê phán, phẫn nộ trước mọi điều bất nhân, bất nghĩa như ông đã tự bạch:"
Nói ra thì nước mắt trào,
Tấm lòng ưu thế biết bao giờ rồi...
"Những tác phẩm ở giai đoạn sau - thời kỳ đất nước bị xâm lăng - của ông là những trang bất hủ ngợi ca cuộc chiến đấu oanh liệt của nhân dân ta chống xâm lược phương Tây ngay từ buổi đầu chúng đặt chân lên đất nước ta .”
(Phạm Văn Đồng)
10
11
Bia mộ và
Nhà tưởng niệm
Nguyễn Đình Chiểu
Gia Định (Tp HCM)
12
*Sự nghiệp văn học:
+ Quan niệm văn chương:









Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm
Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà
(Dương Từ - Hà Mậu)
Học theo ngòi bút chí công,
Trong thơ cho ngụ tấm lòng Xuân Thu
(Ngư Tiều y thuật vấn đáp)
Văn chương ai chẳng muốn nghe
Phun châu nhả ngọc báu khoe tinh thần
(Ngư Tiều y thuật vấn đáp)
?Dùng văn chương biểu hiện đạo lí và chiến đấu cho sự nghiệp chính nghĩa.
? Văn chương phải là những sáng tạo nghệ thuật có tính thẩm mĩ, để phát huy các giá trị tinh thần.
? Hướng tới sự phóng khoáng, đa dạng về hình thức.
? Quan điểm văn chương tải đạo, giúp đời, có tính chiến đấu tích cực.
? Được ý thức tự giác, sâu sắc, được thực thi bền bỉ trong suốt cuộc đời sáng tạo nghệ thuật của nhà thơ.
13
14
2. Tác phẩm Lục Vân Tiên.
15
2. Tác phẩm Lục Vân Tiên.
Chữ viết : ......................
Thể loại: .......................
- Phương thức biểu đạt: .................
Hoàn cảnh sáng tác: .................
ảnh hưởng : ....................
- Mục đích trực tiếp: ...................
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
16
ở thời đại đó, chế độ phong kiến khủng hoảng nghiêm trọng, kỉ cương trật tự xã hội lỏng lẻo, đạo đức suy vi, một tác phẩm như thế đã đáp ứng nguyện vọng của nhân dân. Tác phẩm vì lẽ đó đã được nhân dân Nam Bộ tiếp nhận nồng nhiệt hơn bất kì một tác phẩm nghệ thuật nào.
Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm.
Chữ viết :
Thể loại:
- Phương thức biểu đạt:
Hoàn cảnh sáng tác:
ảnh hưởng :
- Mục đích trực tiếp:
Kết cấu của tác phẩm theo kiểu truyền
thống của loại truyện phương Đông,
nghĩa là theo từng chương hồi, xoay
quanh diễn biến và cuộc đời các nhân
vật chính:
Chuyện nàng sau hãy còn lâu
Chuyện chàng xin nối thứ đầu chép ra..
. Đoạn này đến thứ Nguyệt Nga.
Truyền dạy những bài học về đạo làm người
Hỡi ai lẳng lặng mà nghe
Dữ răn việc trước lành dè thân sau
Trai thời trung hiếu làm đầu
Gái thời tiết hạnh làm câu trau mình
Chữ Nôm
Truyện thơ Nôm ( kết cấu theo kiểu từng chương hồi)
Đầu những năm 50 của thế kỷ XIX
rộng rãi, ăn sâu trong đời sống tinh thần của người dân Nam Bộ.
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
2. Tác phẩm Lục Vân Tiên.
17
* Tóm tắt tác phẩm:
* Bố cục : tác phẩm thường dùng gồm 2082 câu lục bát
* Lục Vân Tiên gặp Kiều Nguyệt Nga
* Lục Vân Tiên gặp nạn được cứu giúp
* Kiều Nguyệt Nga gặp nạn được cứu
* Đoàn tụ : Lục - Kiều gặp lại sum vầy hạnh phúc
* 4 phần
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
2. Tác phẩm Lục Vân Tiên.
18
Thảo Luận nhóm
19
Thảo Luận nhóm
20
Là khúc ca chiến thắng của những người kiên quyết vì chính nghĩa mà chiến đấu.
B. Là bản án kết tội những kẻ bất nhân phi nghĩa
Cổ vũ tinh thần yêu nước, tinh thần kháng chiến.
Truyền dạy những bài học về đạo lí làm người
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
* Giá trị :
Ngôn ngữ bình dị, mộc mạc, tự nhiên, giàu lời ăn tiếng nói của quần chúng nhân dân
Kết cấu ước lệ khuôn mẫu, theo truyện kể dân gian.
Miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật.
Đặc tả nhân vật bằng hành động, ngôn ngữ
Câu hỏi trắc nghiệm:
- Dòng nào sau đây nói đúng về nghệ thuật của tác phẩm?
- Dòng nào sau đây nói đúng về nội dung của tác phẩm?
A
B
D
A
D
B
21
- Ngôn ngữ bình dị, mộc mạc, tự nhiên, giàu lời ăn tiếng nói của quần chúng nhân dân (kết hợp với tính cổ điển: tề chỉnh, trang nhã)
- Kết cấu ước lệ khuôn mẫu, theo truyện kể dân gian.
- Đặc tả nhân vật bằng hành động, ngôn ngữ
- Là khúc ca chiến thắng của những người kiên quyết vì chính nghĩa mà chiến đấu (LVT, KNN, VTT, HM, Ông Ngư, Ông Quán..)
- Là bản án kết tội những kẻ bất nhân phi nghĩa (TH, BK, VC, TS)
- Truyền dạy những bài học về đạo lí làm người
2. Tác phẩm Lục Vân Tiên.
* Giá trị
+ Nội dung
+ Nghệ thuật
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
22
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
I. Đọc, tìm hiểu chung
1. Tác giả
* Cuộc đời
* Sự nghiệp văn học:
+ Tác phẩm tiêu biểu:
+ Quan niệm văn chương:
2. Tác phẩm Lục Vân Tiên.
* Tóm tắt tác phẩm:
* Giá trị của tác phẩm:
+ Nội dung
+ Nghệ thuật
* Tiểu kết :
? Là người có nghị lực sống phi thường
Là người có tấm lòng yêu nước
thương dân, bất khuất trước kẻ thù
* Luyện tập
? Lục Vân Tiên là tác phẩm bất hủ là tuyên ngôn của nhà thơ về đạo đức và lẽ sống ở đời.
23
Một trong những vấn đề mà thơ văn Nguyễn Đình Chiểu đề cập đến trước năm 1859?
Trò chơi ô chữ
1
2
3
4
5
6
7
Nơi sinh của Nguyễn Đình Chiểu?
ị
H
L
Bài thơ mở đầu cho cảm hứng sáng tác thơ chống Thực Dân Pháp của Nguyễn Đình Chiểu
G
Truyện cũ được dẫn lại một cách cô đúc trong tác phẩm?
c
Thứ chữ mà Nguyễn Đình Chiểu dùng để sáng tác văn thơ?
n
Kể về những chuyện của bản thân gọi là.?
ự
Một trong những phẩm chất của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu
Một trong những hình thức sinh hoạt văn hoá dân gian mà tác phẩm Lục Vân Tiên được lưu truyền?
* Luyện tập
24

Một con người tật nguyền như vậy, nếu chỉ sống bình thường,
trong sạch cũng là quý, không ai nỡ đòi hỏi phải gánh vác
việc đời. ấy mà cụ đã sống và đã làm việc với ba cương vị
trí thức, luôn luôn có mặt ở phía trước, luôn luôn gương
mẫu, cống hiến không kể mình, và như vậy cho đến ngày từ
giã cõi đời. Còn có tấm gương người mù nào đáng soi hơn
cho người có đủ hai mắt
(Lê Trí Viễn)
Lầm lạc thay việc đem so Lục Vân tiên với Truyện Kiều trên những tiêu
chuẩn đồng nhất ! Truyện Kiều là một tiểu thuyết bằng thơ. Lục Vân Tiên
là một truyện kể, chưa xa lắm với truyện kể dân gian. Truyện kể có cốt
truyện, có tình tiết hấp dẫn, chi tiết chân thực, diễn biến logic, kết cấu
sáng rõ theo thứ tự thời gian, còn nhân vật thì bộc lộ bằng hành động, ít
bằng nội tâm, diễn biến tâm lí không cần phanh phui kĩ lưỡng, văn chú
trọng tự sự hơn trữ tình, lời văn chuộng giản dị dễ hiểu, có tính quần chúng
như ở cửa miệng đàn bà con trẻ.
(Lê Trí Viễn)
25
Theo em có nên so sánh truyện Kiều với truyện Lục Vân Tiên không? Vì sao?
Thảo luận nhóm:
* Luyện tập
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Nguyễn Đình chiểu
Văn bản
( Truyện Lục Vân Tiên )
26
Hỡi ai lẳng lặng mà nghe
Dữ răn việc trước lành dè thân sau
Trai thời trung hiếu làm đầu
Gái thời tiết hạnh làm câu trau mình
27
Nguyễn Đình Chiểu là một người con hào kiệt của vùng đồng bằng Nam Bộ, là một nhân cách lớn mà sự nghiệp và tên tuổi của ông sẽ mãi mãi sáng ngời. Là nhà thơ suốt đời bị mù loà, nhưng không những ông là tác giả của tác phẩm bất hủ Lục Vân Tiên, của "Ngư tiều y thuật vấn đáp", "Dương Từ Hà Mậu"..., ông còn là tác giả của những bài thơ, những bài văn tế nổi tiếng, trong đó ông đã tưới máu và nước mắt của mình hoà chung với những bi kịch mà nhân dân anh hùng bất khuất và đau thương của ông phải chịu đựng khi chống trả bọn xâm lược. Có những câu thơ của ông đã khắc sâu vào lòng người:
Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm
Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà.
Lịch sử văn học đã xác nhận Nguyễn Đình Chiểu là nhà văn, nhà thơ tiên khu vĩ đại, người mở đầu cho dòng văn học yêu nước và cách mạng Việt Nam cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX.
28
Cảm ơn các thày cô giáo và các em
đã tham gia vào tiết học này!
Bài học kết thúc