Bài 8. Gương cầu lõm

KIỂM TRA BÀI CŨ
HS1: Nêu tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng?
- Là .............. không hứng được trên màn chắn
ảnh ảo
- Ảnh ................... vật
lớn bằng
- Điểm sáng và ảnh của nó tạo bởi gương phẳng cách gương một khoảng .......... nhau.
bằng
HS2: Nêu tính chất của ảnh tạo bởi gương cầu lồi?
- Là ................ không hứng được trên màn chắn
- Ảnh ................ vật
ảnh ảo
nhỏ hơn
*Nhận xét: Ảnh tạo bởi gương phẳng và gương cầu lồi:
Giống nhau: Đều là ............., không hứng được trên màn chắn
- Khác nhau: Ảnh tạo bởi gương phẳng ....................., ảnh tạo bởi gương cầu lồi .......................
ảnh ảo
lớn bằng vật
nhỏ hơn vật
Liệu gương cầu lõm có tạo được ảnh của một vật giống như gương cầu lồi không và gương cầu lõm có tính chất gì mà có thể “thu” được năng lượng Mặt Trời?
Gương cầu lõm là gương có mặt phản xạ là mặt trong của một phần hình cầu.
Nhóm các em có ba loại gương: Hãy tìm xem gương nào là gương cầu lõm và mô tả thế nào là gương cầu lõm?.
Các em tiến hành làm thí nghiệm. quan sát ảnh trong gương có giống như ảnh các em quan sát được trong hình 8.1 không?
Đặt vật sát gương rồi di chuyển từ từ ra xa gương, cho đến khi không nhìn thấy ảnh đó nữa
? Ảnh của vật quan sát được trong gương cầu lõm ở thí nghiệm trên là ảnh gì? So với vật thì lớn hơn hay nhỏ hơn?
Trả lời: Là .............., ................ vật
Hình 8.1
Quan sát hình 8.1. Nhận xét ảnh của cây nến trong gương.
ảnh ảo
lớn hơn
Gương phẳng
Gương cầu lõm
Các em tiến hành làm thí nghiệm để so sánh và quan sát ảnh tạo bởi gương phẳng, gương cầu lồi và gương cầu lõm?
Gương cầu lồi
Gương cầu lõm
Em hãy điền vào chỗ trống để so sánh sự giống và khác nhau về ảnh của cây nến?
Gương phẳng
Gương cầu lồi
Gương cầu lõm
- Giống nhau: Là………….., không hứng được trên màn chắn
Khác nhau: Ảnh tạo bởi gương phẳng ………….......
Ảnh tạo bởi gương cầu lồi ……………..
Ảnh tạo bởi gương cầu lõm ……………..
* Nhận xét: Ảnh tạo bởi gương cầu lồi < Ảnh tạo bởi gương phẳng < Ảnh tạo bởi gương cầu lõm.
ảnh ảo
lớn bằng vật
nhỏ hơn vật
lớn hơn vật
* Thí nghiệm: Dùng đèn pin chiếu một chùm tia sáng song song đi là là trên một màn chắn, tới một gương cầu lõm (Hình 8.2). (Xem thí nghiệm ảo )
Hội tụ
? Quan sát chùm tia phản xạ xem nó có đặc điểm gì?
Trả lời: Chùm tia phản xạ ............. tại một điểm trước gương.
hội tụ
Kết luận: Chiếu một chùm tia tới song song lên một gương cầu lõm, ta thu được một chùm tia phản xạ ………… tại một điểm trước gương.
hội tụ
Hình 8.3 là một thiết bị dùng gương cầu lõm hứng ánh sáng mặt trời để nung nóng vật. Hãy giải thích vì sao vật đó lại nóng lên.
Trả lời: Mặt Trời ở rất xa ta nên chùm sáng từ Mặt Trời tới gương cầu lõm coi như chùm tia tới song song, cho chùm tia phản xạ hội tụ tại một điểm ở phía trước gương. Ánh sáng mặt trời có nhiệt năng cho nên vật để ở chỗ ánh sáng hội tụ sẽ nóng lên.
S
Đối với chùm tia tới phân kì:
Chùm tia sáng phân kỳ xuất phát từ điểm S thích hợp tới gương cầu lõm
S
Kết luận: Một nguồn sáng nhỏ S đặt trước gương cầu lõm ở một vị trí thích hợp, có thể cho một chùm tia …………... song song.
phản xạ

*Giáo dục bảo vệ môi trường:
- Mặt Trời là một nguồn năng lượng. Sử dụng năng lượng Mặt Trời là một yêu cầu cấp thiết nhằm giảm thiểu việc sử dụng năng lượng hóa thạch (tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường)
- Một cách sử dụng năng lượng Mặt Trời đó là: Sử dụng gương cầu lõm có kích thước lớn tập trung ánh sáng Mặt Trời vào một điểm (để đun nước, nấu chảy kim loại, … )
Năm 212 trước Công nguyên, đoàn thuyền La Mã đang vây thành Syracuse (thuộc Hy Lạp), bỗng trên mặt thành xuất hiện vô số tấm gương phản chiếu ánh nắng mặt trời, khiến đoàn thuyền bốc cháy. Nhà bác học Hy Lạp Archimet đã lợi dụng hiệu ứng gương lõm để tập trung ánh sáng vào một điểm, thiêu cháy kẻ địch.

Ứng dụng thực tế của gương cầu lõm là: Nung nóng vật, trong y tế, làm gương trang điểm cho các diễn viên, làm các pha đèn(đèn pin, đèn ô tô), kính thiên văn, ...
Tìm hiểu đèn pin:
ĐÈN PIN
GƯƠNG CẦU LÕM
? Xoay pha đèn đến vị trí thích hợp để thu được chùm phản xạ song song từ pha đèn chiếu ra. Giải thích vì sao nhờ có pha đèn mà đèn pin có thể chiếu ánh sáng đi xa mà vẫn sáng rõ?
Trả lời: Vì pha đèn là một gương cầu lõm nên khi xoay pha đèn đến vị trí thích hợp ta sẽ thu được một chùm sáng phản xạ song song, ánh sáng sẽ truyền đi xa được, không bị phân tán mà vẫn sáng rõ.
Bài tập 1. Khoanh tròn câu trả lời đúng. Ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm:
A. nhỏ hơn vật
B. bằng vật
C. lớn hơn vật
D. bằng nửa vật
Bài tập 2. Cùng một vật lần lượt đặt trước ba gương, cách gương cùng một khoảng, gương nào tạo được ảnh ảo lớn nhất:
A. Gương phẳng.
B. Gương cầu lõm.
C. Gương cầu lồi.
D. Ba gương cho ảnh ảo bằng nhau.
Khoanh tròn câu trả lời đúng:
Về nhà học thuộc:
Các tính chất của ảnh tạo bởi gương cầu lõm:
Ảnh ảo, lớn hơn vật.
Chiếu chùm tia tới song song đến gương cầu lõm cho một chùm tia phản xạ hội tụ tại một điểm. Biến đổi một chùm tia tới phân kì thích hợp thành một chùm tia phản xạ song song.

Xem lại tất cả các bài đã học tiết sau ôn tập chuẩn bị kiểm tra 1 tiết.