Bài 8. Gương cầu lõm

KIỂM TRA MIỆNG
Ảnh tạo bởi gương cầu lồi có đặc điểm gì? Tại sao trên ô tô, xe máy người ta thường lắp một gương cầu lồi để người lái xe quan sát phía sau mà không lắp một gương phẳng. Làm thế có lợi gì?
Trong thực tế, khoa học kỹ thuật đã giúp con người sử dụng năng lượng ánh sáng vào việc chạy ô tô, đun bếp, làm pin... bằng cách sử dụng gương cầu lõm. Vậy gương cầu lõm là gì? Gương cầu lõm có tính chất gì mà có thể “thu” được năng lượng mặt trời?

I. Ảnh tạo bởi gương cầu lõm
1.Thí nghiệm
C1:
Ảnh cây nến quan sát được trong gương là ảnh gì?
So với cây nến thì lớn hơn hay nhỏ hơn?
Đặt cây nến sát gương rồi di chuyển từ từ ra xa gương, cho đến khi không nhìn thấy ảnh đó nữa.
C1:
- Ảnh của cây nến trong gương là ảnh ảo.
- So với cây nến thì ảnh lớn hơn.
Hình 8.1
BÀI 8. GƯƠNG CẦU LÕM.
C2: Hãy bố trí thí nghiệm để so sánh ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm với ảnh của cùng vật đó tạo bởi gương phẳng?
2.Kết luận:Đặt một vật gần sát gương cầu lõm,nhìn vào gương thấy một ảnh ……, không hứng được trên màn chắn và ……………vật.
Gương phẳng
Gương cầu lõm
ảo
lớn hơn
II.Sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm
1.Đối với chùm tia tới song song
a/Thí nghiệm: Dùng đèn pin chiếu một chùm tia sáng song song đi là là trên một màn chắn, tới một gương cầu lõm.
C3: Quan sát chùm tia phản xạ xem nó có đặc điểm gì?

II- Sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm
II- Sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm
C3: Quan sát chùm tia phản xạ xem nó có đặc điểm gì?
Chiếu một chùm tia tới song song lên một gương cầu lõm, ta thu được một chùm tia phản xạ ... tại một điểm ở trước gương.
b/ Kết luận:
hội tụ
II- Sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm
C4: Hình bên là một thiết bị dùng gương cầu lõm hứng ánh sáng mặt trời để nung nóng vật. Hãy giải thích vì sao vật đó lại nóng lên?
C4. Mặt Trời ở rất xa nên chùm sáng từ Mặt Trời tới gương coi như chùm tia tới song song, cho chùm phản xạ hội tụ tại một điểm ở phía trước gương. Ánh sáng Mặt Trời có nhiệt năng nên vật để ở chỗ ánh sáng hội tụ sẽ nóng lên.
Chùm tia sáng phân kì xuất phát từ điểm S thích hợp tới gương cầu lõm.
2.Đối với chùm tia tới phân kì
S
S
Chùm tia sáng phân kì xuất phát từ điểm S thích hợp tới gương cầu lõm.
2. §èi víi chïm tia tíi ph©n k×
b. Kết luận:
Một nguồn sáng nhỏ S đặt trước gương cầu lõm ở một vị trí thích hợp, có thể cho một chùm tia ....song song.
phản xạ
S
II- Sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm
ĐÈN PIN
GƯƠNG CẦU LÕM
III. Vận dụng
Tìm hiểu đèn pin
Đèn lại gần gương
Đèn ra xa gương
C6: Xoay pha đèn đến vị trí thích hợp để thu được chùm phản xạ song song từ pha đèn chiếu ra.
Giải thích vì sao nhờ có pha đèn mà đèn pin có thể chiếu sáng đi xa mà vẫn sáng rõ?
Trả lời:Nhờ có gương cầu lõm trong pha đèn pin nên khi xoay pha đèn đến vị trí thích hợp ta sẽ thu được một chùm sáng phản xạ song song, ánh sáng truyền đi xa, không bị phân tán mà vẫn sáng rõ.
C7:Muốn thu được chùm sáng hội tụ từ đèn ra thì phải xoay pha đèn để cho bóng đèn ra xa hay lại gần gương?
Trả lời: Muốn thu được chùm sáng hội tụ từ đèn ra thì phải xoay pha đèn để cho bóng đèn ra xa gương.
Ghi nhớ:
Ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm lớn hơn vật.
Gương cầu lõm có tác dụng biến đổi một chùm tia tới song song thành một chùm tia phản xạ hội tụ vào một điểm và ngược lại, biến đổi một chùm tia tới phân kì thích hợp thành một chùm tia phản xạ song song.
Mặt Trời là một nguồn năng lượng. Sử dụng năng lượng Mặt Trời là một việc hữu ích yêu cầu cấp thiết nhằm giảm thiểu việc sử dụng năng lượng hóa thạch (tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường).
Một cách sử dụng năng lượng Mặt Trời đó là: Sử dụng gương cầu lõm có kích thước lớn để tập trung ánh sáng mặt trời vào một điểm (để đun nước, nấu chảy kim loại...)
Bài tập vận dụng
1. Vật như thế nào có thể coi là gương cầu lõm?
Hãy chọn câu trả lời đúng.

A. Pha đèn pin.
B. Mặt trong của cái thìa inoc.
C. Mặt trong của cái chảo đánh bóng.
D. Cả 3 vật trên đều được.
D. Cả 3 vật trên đều được.
2. Chiếu một chùm tia tới song song vào một gương cầu lõm, chùm tia phản xạ là chùm tia gì?

A. Song song.
B. Hội tụ tại một điểm.
C. Phân kì.
D. Có thể là A, hoặc B, hoặc C.
B. Hội tụ tại một điểm.
A
B
3. Người đàn ông trong hình đang soi gương gì?


A là gương:.............
B là gương:............
cầu lồi
cầu lõm
4. Bác sĩ nha khoa có một dụng cụ dùng để quan sát phần bị che khuất của răng. Theo em dụng cụ đó có cấu tạo chính là gì? Chọn câu trả lời đúng.
A. Cấu tạo chính là gương cầu lõm để giúp việc quan sát dễ dàng hơn.
B. Cấu tạo chính là gương cầu lồi để có thể quan sát một vùng rộng hơn.
C. Cấu tạo chính là gương phẳng để cho ảnh lớn hơn.
A. Cấu tạo chính là gương cầu lõm để giúp việc quan sát dễ dàng hơn.