Bài 8. Chiếc lá cuối cùng

Bài giảng ngữ văn 8
trường THCS Hoàng Hoa Thám
GV: Đặng Thị Lan Hương
Câu 1: Biện pháp nghệ thuật đối sánh - tương phản và song song giữa hai nhân vật được thể hiện một cách triệt để và toàn diện trong đoạn trích "Đánh nhau với cối xay gió" như thế nào? Có tác dụng gì?
- Thủ pháp tương phản được sử dụng triệt để đến từng chi tiết, từng câu chữ, tác giả đã làm nổi bật hai tính cách đối lập: một quá thực tế đến mức thô thiển, một quá lãng mạn đến mức viển vông. Đồng thời, tác giả còn làm nổi bật sự phi lí trong suy nghĩ và hành động của nhân vật Đôn-Ki-hô-tê nhằm phê phán tính chất ảo tưởng, mơ hồ trong suy nghĩ và hành động của Đôn-Ki-hô-tê.
Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Nhận xét nào nói đúng đầy đủ nhất tính cách của Đôn- Ki- Hô- Tê, trong đoạn trích: Đánh nhau với cối xay gió?
A - Là một người có nhiều điểm tốt đẹp.
B - Là một người có những hành động nực cười .
C - Là một người hết sức điên rồ trong cả ước muốn lẫn hành động.
D - Gồm A và B.
D
Câu 2: Trong đoạn trích "Đánh nhau với cối xay gió" nhân vật Xan- Chô Pan - Xa là người như thế nào?
A - Là một người xấu xa hoàn toàn.
B - Là một người vừa tốt vừa xấu.
C - Là một giám mã yếu đuối.
D - Là một người có tính cách không rõ ràng.
B
Kiểm tra bài cũ
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) - O- Hen- Ri
I. Đọc - Hiểu chú thích
1. Đọc
- Thể hiện đúng giọng nhân vật:
+ Nhân vật Xiu: Giọng lo lắng tha thiết
+ Nhân vật Giôn - Xi : Giọng yếu đuối chán nản
- Chú ý phân biệt lời kể, tả của tác giả với những câu, đoạn đặt trong dấu ngoặc kép - Lời nói trực tiếp của các nhân vật. Đoạn cuối truyện, lời kể của Xiu về cái chết của cụ Bơ- men cần đọc với giọng rưng rưng, nghẹn ngào.
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) - O- Hen- Ri
I - Đọc - hiểu chú thích
a - Tác giả
- Tên thật: Uy Liêm- Xet-nay Po-tơ.
- Sinh ngày 14- 9- 1862, mất ngày 5- 6- 1910.
- Là cây bút truyện ngắn xuất sắc của nền văn học Mĩ đầu thế kỉ XX.
- Truyện thường nhẹ nhàng nhưng toát lên tình thương yêu và tinh thần nhân đạo cao cả.
2. Chú thích
Nơi ở của O- Hen- Ri
Nơi làm việc của O - Hen - Ri
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
2. Chú thích
b - Tác phẩm
- "Chiếc lá cuối cùng" là truyện ngắn thành công trong bức tranh về mảng hiện thực của nước Mĩ.
- Đoạn trích : "Chiếc lá cuối cùng" là phần cuối của truyện.
a - Tác giả
- Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
- Nhân vật chính : Giôn- xi và cụ Bơ- men.
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
b. Tác phẩm
*/ Tóm tắt đoạn trích
Lúc này Giôn- xi đang ngủ. Nhìn cây thường xuân cụ Bơ- men và Xiu không ai nói năng gì. Sáng hôm sau Giôn- xi tỉnh dậy nhìn thấy cây thường xuân vẫn còn một chiếc lá cuối cùng chưa rụng. Cô đinh ninh ngày hôm sau chiếc lá sẽ rụng và lúc đó cô sẽ chết. Nhưng qua một ngày và một đêm mưa gió phũ phàng chiếc lá vẫn không rụng. Nhìn chiếc lá hồi lâu Giôn- xi nhận thấy rằng muốn chết là một tội, cô lấy lại được nghị lực sống và vượt qua cái chết. Xiu đã kể lại cho Giôn- xi biết chiếc lá cuối cùng chính là bức tranh của cụ Bơ- men đã bí mật vẽ trong đêm mưa gió khi chiếc lá cuối cùng rụng xuống, để cứu Giôn- xi thoát khỏi tử thần. Cụ Bơ- men đã bị viêm phổi và chết vì sưng phổi.
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - đọc - hiểu chú thích
c. Từ khó
3. Bố cục
3 đoạn:
+ Từ đầu đến "tảng đá" -> Xiu và ông hoạ sĩ Bơ-men thăm Giôn-xi và lo sợ nhìn dây thường xuân.
+ Tiếp theo đến "Hà Lan" -> Giôn-xi tuyệt vọng.
+ Còn lại -> Giôn-xi thoát khỏi suy nghĩ về cái chết.Xiu cho Giôn-xi biết sự thật về chiếc lá thường xuân cuối cùng.
Lá thường xuân
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Đọc -hiểu chú thích
II - Đọc - hiểu văn bản
1. Diễn biến tâm trạng của Giôn-xi
Thảo luận nhóm nhỏ Thời gian 3 phút
? Sau hai lần yêu cầu Xiu kéo tấm mành lên, Giôn-xi nhìn chiếc lá thường xuân thì tâm trạng cô có gì giống và khác nhau?
+ Giống: Đều ngạc nhiên
+ Khác: Lần 1: Chỉ ngạc nhiên một chút rồi lại trở về sự tuyệt vọng, tin vào chiếc lá đêm nay sẽ rụng,cô sẽ chết: "Em cứ tưởng là nhất định trong đêm vừa qua nó đã rụng. Em nghe thấy gió thổi. Hôm nay nó sẽ rụng thôi và cùng lúc đó thì em sẽ chết". - Lần 2: Giôn-xi thấy mình là con bé hư, tệ, có tội ->xin ăn cháo và sữa, xin lấy gương soi, ngồi xem Xiu nấu nước hi vọng sẽ vẽ được vịnh Na-pơ -> chiều vui vẻ đan áo => tâm trạng vui vẻ và yêu cuộc sống, ý thức vượt qua khó khăn để chiến thắng bệnh tật.
- Hai tâm trạng: mất niềm tin yêu cuộc sống, tuyệt vọng trước bệnh tật, nghèo túng, đợi chờ cái chết >< tâm trạng hồi sinh, tin yêu cuộc sống, nghị lực vươn lên chiến thắng bệnh tật.
Có thể chọn hai chi tiết sau:
+ Lời văn tự sự + miêu tả: Cái cô đơn nhất trong khắp thế gian là một tâm hồn đang chuẩn bị sẵn sàng cho chuyến đi xa xôi bí ẩn của mình. Khi những dây ràng buộc cô với tình bạn và với thế gian cứ lơi lỏng dần từng sợi một, ý nghĩ kì quặc ấy hình như càng choán lấy tâm trí cô mạnh mẽ hơn."
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Đọc - hiểu chú thích
II- Đọc - hiểu văn bản
1. Diến biến tâm trạng của Giôn-xi

? Trong các nguyên nhân sau nguyên nhân nào quyết định tâm trạng hồi sinh của Giôn-xi? Vì sao?
Sự chăm sóc của Xiu.
Tác dụng của thuốc.
Vì sự gan góc của chiếc lá.
C
- Chiếc lá cuối cùng đã khơi dậy và kích thích tình yêu sự sống, tiếp thêm nghị lực cho Giôn-xi.
=> Trong cuộc sống nghèo túng, hoạn nạn con người phải giầu nghị lực, niềm tin để vượt qua giành chiến thắng.
Bài tập trắc nghiệm
? Nhận định nào nói đúng nhất ý nghĩa câu nói của Giôn-xi: "Có cái gì đấy đã làm cho chiếc lá cuối cùng còn đó để cho em thấy rằng mình đã tệ như thế nào"?
A. Giôn-xi thấy chiếc lá không rụng và vì tế mà cô vẫn có thể sống.
B. Giôn-xi thấy mình đã làm những điều khiến cho Xiu và mọi người phải lo lắng.
C. Trước việc cố bám lấy sự sống dù rất mỏng manh của chiếc lá, Giôn-xi nhận ra sự yếu đuối buông xuôi trước số phận của mình.
D. Cả ý B, C đều đúng
D
? Cụm từ "ý nghĩ kì quặc ấy" thay thế cho điều "khi chiếc lá cuối cùng rụng thì Giôn-xi sẽ chết". Đúng hay sai?
Đúng!
Bài giảng ngữ văn 8
trường THCS Hoàng Hoa Thám
GV: Đặng Thị Lan Hương
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Tìm hiểu chung
II- Đọc - hiểu văn bản
1 - Nhân vật Xiu
- Bạn cùng phòng với Giôn- xi.
- Lo lắng cho bệnh tình của Giôn- xi.
- "Em thân yêu, thân yêu!", Xiu nói , cúi khuôn mặt hốc hác xuống gần gối , "Em hãy nghĩ đến chị, nếu em không còn muốn nghĩ đến mình nữa. Chị sẽ làm gì đây?".
- Yêu thương Giôn- xi tha thiết.

- Chăm sóc tận tình như người chị, người mẹ
- Chia xẻ niềm vui nỗi buồn cùng Giôn- xi
Là người bạn tốt có tấm lòng yêu thương cao cả và trong sáng.
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Tìm hiểu chung
2 - Nhân vật Giôn- xi
II- Đọc - hiểu văn bản
*/ Giôn- xi đợi cái chết
-Mắc bệnh phổi
Bệnh nặng yếu ớt như cạn kiệt sức sống.
"Em cứ tưởng...em sẽ chết"
"Mở cặp mắt thẫn thờ"
Giọng nói: "Thều thào"
"Cái cô đơn ..bí ẩn của mình"
Chán nản, tuyệt vọng, không muốn sống
Yếu đuối, thiếu nghị lực và có phần đáng trách.
*/Giôn- xi vượt qua cái chết
- Chiếc lá vẫn còn đó
Sức sống mãnh liệt của chiếc lá.
- " Xin cháo, sữapha rượu, mượn gương, ngồi dậy."
-
" Hi vọng .vẽ vịnh NaPLơ"
-Lấy lại nghị lực sống, chiến thắng bệnh tật.
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Tìm hiểu chung
II- Đọc - hiểu văn bản
3 - Nhân vật cụ Bơ- men.
- Họa sĩ nghèo ngoài 60 tuổi, làm người mẫu ngồi cho các họa sĩ vẽ.
Ước mơ vẽ một kiệt tác đã 40 năm vẫn chưa thực hiện được.
"Sợ sệt ngó ra ngoài, chẳng nói năng gì"
Lo lắng cho bệnh của Giôn- xi
- Vẽ chiếc lá
- Vẽ âm thầm bí mật, trong đêm mưa gió lạnh ngoài trời
- Mục đích cứu sống Giôn- xi.
- Chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Tìm hiểu chung
- Chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác
II- Đọc - hiểu văn bản
-Lá được vẽ rất đẹp và giống như thật, từ cuống lá màu xanh thẫm đến rìa lá màu vàng úa, khiến Giôn- xi không nhận ra.
-Chiếc lá vĩnh viễn không bao giờ rơi ngăn chặn sự tàn ác vô tình của thiên nhiên cứu sống Giôn- xi.
-Chiếc lá không phải chỉ được vẽ bằng bút lông, bột màu mà bằng cả tình thương yêu bao la và lòng hi sinh cao thượng của cụ Bơ- men.
- Chiếc lá được thành công bất ngờ trong điều kiện hoàn cảnh đặc biệt vào đêm mưa gió, tuyết rơi, dưới ánh sáng run rẩy của ngọn đèn bão.
- Chiếc lá là một kiệt tác bởi cái giá của nó quá đắt : Cứu một người nhưng lại cướp đi một người khác - chính người đã sản sinh ra nó.
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Tìm hiểu chung
II- Đọc - hiểu văn bản
3 - Nhân vật cụ Bơ- men.
- Họa sĩ nghèo ngoài 60 tuổi, làm người mẫu ngồi cho các họa sĩ vẽ.
Ước mơ vẽ một kiệt tác đã 40 năm vẫn chưa thực hiện được.
"Sợ sệt ngó ra ngoài, chẳng nói năng gì"
- Vẽ chiếc lá
- Vẽ âm thầm bí mật, trong đêm mưa gió lạnh ngoài trời.
- Mục đích cứu sống Giôn- xi.
Lo lắng cho bệnh của Giôn- xi
Chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác.
Sức mạnh nghệ thuật chân chính được tạo ra từ tình yêu thương con người và vì sự sống của con người.
- Cụ Bơ- men chết vì sưng phổi.
Người có tấm lòng nhân hậu, có tình yêu thương con người cao cả.
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Tìm hiểu chung
II- Đọc - hiểu văn bản
*/ Lần bất ngờ và đảo ngược tình huống lần một.
*/ Lần bất ngờ và đảo ngược tình huống lần hai.
- Giôn- xi tưởng sẽ chết vì bệnh viêm phổi. Cô nằm đếm lá chờ chết. Nhưng chiếc lá cuối cùng không rụng - Tâm trạng hồi sinh lại, cô lấy lại nghị lực sống, khỏi bệnh thoát khỏi tay tử thần.
- Cụ Bơ- men đang khỏe mạnh. Cụ bỗng cảm Lạnh viêm phổi- sưng phổi. Cụ qua đời sau khi đã hoàn thành kiệt tác "Chiếc lá cuối cùng"cứu Giôn- xi thoát khỏi tay tử thần.
III- Tổng kết
Thảo luận : Truyện chếc lá cuối cùng được kết thúc bất ngờ và đảo ngược tình huống hai lần như thế nào? Thú vị ở hai lần đảo ngược tình huống là gì?
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Tìm hiểu chung
II- Đọc - hiểu văn bản
Thú vị ở hai lần đảo ngược tình huống
- Cả hai lần đều gắn liền với bệnh sưng phổi và hình ảnh " Chiếc lá cuối cùng".
- Bệnh sưng phổi không quật ngã được Giôn- xi nhưng lại cướp đi sự sống của cụ Bơ- men.
- Chiếc lá có hai mặt : Mặt phải cứu người - Mặt trái hại người.
III- Tổng kết
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Tìm hiểu chung
II- Đọc - hiểu văn bản
III - Tổng kết
*/ Nghệ thuật
*/ Nội dung
- Kết cấu truyện đảo ngược tình huống hai lần.
-Xây dựng tình tiết truyện hấp dẫn, sắp xếp chặt chẽ và khéo léo, gây hứng thú cho người đọc.
- Ca ngợi tình yêu thương cao cả của những con người nghèo khổ với nhau.
- Sức mạnh của tình yêu cuộc sống đã chiến thắng bệnh tật.
- Sức mạnh của giá trị nhân sinh, nhân bản của nghệ thuật chân chính.
Luyện tập
Câu 1: Cụ Bơ- men đã nghĩ gì khi nảy ra ý định vẽ chiếc lá thường xuân?
D- Cụ nghĩ mình đã già, sẽ chết nên hy sinh để cứu Giôn- xi.
B- Cụ nghĩ Giôn- xi cần phải sống vì cô còn trẻ.
C- Cụ muốn để lại một kiệt tác cho đời.
D- Cụ muốn trả lại niềm tin yêu cuộc sống cho cô họa sĩ trẻ Giôn- xi.
A
Luyện tập
Câu 2: Cái chết của cụ Bơ - men có ý nghĩa như thế nào đối với nghệ thuật?
A- Cụ Bơ - men đã chết, nhưng chiếc lá thường xuân sẽ sống mãi trong lòng bạn đọc.
B- Cụ đã chọn lấy cái chết để Giôn- xi được sống.
C- Đó là hành động cao cả và đẹp đẽ.
D- Nó đã chứng tỏ rằng, nghệ thuật không chỉ là cái đẹp thuần túy, nghệ thuật trước hết vì cuộc sống, vì hạnh phúc của con người.
D
Luyện tập
Câu 3: Qua câu chuyện em hiểu thế nào là một tác phẩm nghệ thuật được coi là kiệt tác?
A - Tác phẩm đó phải rất đẹp.
B - Tác phẩm đó phải rất độc đáo.
C - Tác phẩm đó phải đẹp và có ích cho cuộc sống.
D - Tác phẩm đó phải đồ sộ.
C
Luyện tập
Câu 4 : Nhận định nào nói đúng nhất chủ đề đoạn trích "Chiếc lá cuối cùng"?
A - Tác giả muốn làm nổi bật sự lo lắng khôn nguôi của Xiu dành cho Giôn- xi.
D - Tác giả muốn làm nổi bật nguyên nhân sâu xa quyết định sự hồi sinh của Giôn- xi.
C - Tác giả muốn làm nổi bật đức tính cao cả và sự hi sinh quên mình của cụ Bơ - men.
B - Tác giả muốn làm nổi bật tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ với nhau.
B
Thông qua việc miêu tả tâm trạng của Giôn -Xi, kể lại những việc làm của Xiu và cụ Bơ - men dành cho cô:
Lá thường xuân
Hướng dẫn về nhà
- Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ của em về nhân vật cụ Bơ- men.
Chuẩn bị chương trình địa phương phần tiếng Việt :
+ Thống kê các từ ngữ địa phương mà em biết.
+ Sưu tầm một số thơ ca có sử dụng từ địa phương.
- Học kĩ phần phân tích văn bản : "Chiếc lá cuối cùng".
Tiết 29 - 30
Văn bản:
Chiếc lá cuối cùng
(Trích) O- Hen- Ri
I - Tìm hiểu chung
II- Đọc - hiểu văn bản
III - Tổng kết
1- Nhân vật Xiu
2 - Nhân vật Giôn- xi
3 - Nhân vật cụ Bơ- men.
Cảm Ơn Các Thầy Cô Giáo Tới Dự Giờ