Bài 8. Chiếc lá cuối cùng

CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG.
CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG.
( Trích- O.Hen ri).
Tiết: 30, 31.
I. Giới thiệu chung.
1. Tác giả.
? Qua soạn em hiểu gì về tác giả ?
- O.Hen-ri (1862-1910) là nhà văn Mỹ chuyên viết truyện ngắn.
- Cuộc đời: Ông trải qua nhiều nghề nghiệp, từng bị tù tội vì làm thất thoát công quỹ.
- Sự nghiệp: Thiên viết truyện ngắn, hầu hết các sáng tác hướng về tầng lớp nghèo khổ, phê phán giai cấp tư sản tàn bạo(Chiếc lá cuối cùng, Căn gác xép…). Truyện của ông thường nhẹ nhàng tràn đầy tinh thần nhân đạo.
- Từ năm 1918: Hội nhà văn Mỹ lập giải thưởng O.Hen -ry để trao giải cho các truyện ngắn xuất sắc ở Mỹ.
2. Văn bản.
* Đọc :
- Chú ý phân biệt lời kể của tác giả với những câu, đoạn trong dấu ngoặc kép- lời nói trực tiếp của các nhân vật. Đoạn cuối truyện đọc với giọng rưng rưng cảm động nghẹn ngào.
? Nêu xuất xứ văn bản.
- Trích phần cuối truyện ngắn “chiếc lá cuối cùng”.
? Văn bản được viết theo phương thức biểu đạt nào? kiểu văn bản thể loại?
- Phương thức biểu đạt: Tự sự (TS + MT + B/C)
+ Thể loại : truyện ngắn .
* Bố cục
- Có thể chia 3 Phần nhưng cũng có thể không chia vì chuyện liền mạch theo dòng thời gian, sự việc tiếp nối.
- Nếu chia :
+ Phần 1: từ đầu... kiểu Hà Lan: Giôn-xi đợi cái chết.
+ Phần 2: tiếp... vịnh Na-plơ: Giôn-xi vượt qua cái chết .
+ Phần 3: còn lại: bí mật của chiếc lá cuối cùng .
II. Đọc hiểu văn bản.
II. Đọc hiểu văn bản.
1. Giôn-xi đợi cái chết.
? Khi tỉnh dậy thì Giôn-xi có hành động gì? Qua chi tiết nào ? Vì sao có hành động đó?
- Giôn-xi mở to cặp mắt thẫn thờ nhìn tấm mành mầu xanh đã kéo xuống và thều thào như ra lệnh : “Kéo nó lên”.
- Cô muốn nhìn xem chiếc lá thường xuân cuối cùng bên của sổ đã rụng chưa .
? Ở trong đoạn này tác giả có sử dụng xen miêu tả, để tả Giôn-xi,hãy tìm những từ ngữ đó?
? Qua đó em thấy dáng vẻ của Giôn-xi như thế nào?
-> Một cô gái trong tình trạng sức khoẻ yếu ớt gần như cạn kiệt sức sống.
? Giôn-xi nhìn chiếc lá cuối cùng để làm gì ? qua chi tiết nào? Qua đó em hiểu gì về trạng thái tinh thần của Giôn-xi ?
- “Đó là chiếc lá cuối cùng... em cứ tưởng là nhất định trong đêm qua nó đã rụng... hôm nay nó sẽ rụng thôi và lúc đó thì em sẽ chết”.
-> Không còn tin vào sự sống của mình; tâm trạng chán nản của kẻ chờ đợi phút chia tay với cuộc đời.
? Trước tâm trạng của Giôn-xi, Xiu có hành động như thế nào?
? Em thấy Xiu đối vơi Giôn-xi như thế nào?
-“ Em thân yêu, thân yêu... em hãy nghĩ đến chị... chị sẽ làm gì đây ”?.
-> Rất yêu thương, quý mến lo toan, chăm sóc an ủi động viên bạn.
1. Giôn-xi đợi cái chết.
? Còn Giôn-xi ? Giôn-xi có thái độ, hành động ntn?Qua đó em hiểu thêm gì về Giôn-xi?
– Không đáp lại “ tâm hồn đang chuẩn bị sẵn sàng cho chuyến đi xa xôi bí ẩn của mình”.
-> Vô cùng tuyệt vọng, không còn muốn sống.
? Qua phân tích phần 1, em thấy tác giả sử dụng ptbđ như thế nào?tác dụng?
- Tư sự + miêu tả.
- Nổi bật nhân vật Giôn-xi yếu đuối, tuyệt vọng, chờ cho chiếc lá cuối cùng lìa cành cũng là lúc cô lìa đời .
2. Giôn-xi vượt qua cái chết.
2. Giôn-xi vượt qua cái chết.
2. Giôn-xi vượt qua cái chết.
? Vậy chiếc lá có lìa cành không? Giôn có lìa đời không?
- Sau một đêm mưa gió dữ dội khi chiếc mành được kéo lên, lúc trời vừa hửng sáng, Giôn-xi phát hiện ra điều gì? Qua chi tiết nào?
- Chiếc lá thường xuân vẫn còn đó.
? Chiếc lá thường xuân vẫn còn đó.
? Giôn-xi có hành động, suy nghĩ gì? chi tiết nào?
Nằm nhìn chiếc lá hồi lâu... gọi Xiu quấy cháo...  
“Em thật là con bé hư..., Chị Xiu thân yêu ơi” Có cái gì đó đã khiến chiếc lá vẫn ở đấy để cho thấy em quả là độc ác. Muốn chết là một cái tội. Giờ thì chị có thể cho em xin tí cháo, và chút sữa pha ít rượu vang đỏ, và- khoan, đưa cho em chiếc gương tay trước đã, rồi xếp mấy chiếc gối quanh em, để em ngồi dậy xem chị nấu nướng. Một giờ sau, cô nói: 
     - Chị Xiu thân yêu ơi, một ngày nàó đó em hi vọng sẽ được vẽ cảnh vịnh Na-plơ.
? Tại sao nhìn chiếc lá Giôn có hành động như vậy?
? Theo em Giôn đã cảm nhận được gì từ chiếc lá cuối cùng còn đó?
Cảm nhận được có một cái gì đấy đã làm cho chiếc lá cuối cùng vẫn còn đó để cho em thấy rằng mình đã tệ như thế nào?
- Chiếc lá mỏng manh nhỏ nhoi, chứa đựng một sức sống thật mãnh liệt, bền bỉ .
? Chi tiết Giôn xin cháo, đòi soi gương... cho ta thấy điều thay đổi nào ở cô?
? Chú ý câu nói “chị Xiu thân yêu...vẽ vịnh Na-plơ” báo hiệu sự thay đổi nào ở cô?
- Nhu cầu sống đã trở lại với Giôn-xi .
- Tình yêu bạn yêu nghệ thuật đã trở lại với Giôn-xi ->Giôn-xi đã vượt qua được cái chết.
? H trao đổi nhóm? Vì sao con người có thể vượt lên cái chết chỉ vì một chiếc lá mỏng manh sống trên cây?
- Chiếc lá mỏng manh nhỏ nhoi vẫn là một sự sống.
- Sự dẻo dai bền bỉ của chiếc lá có thể kích thích tình yêu cuộc sống của con người .
3. Bí mật của chiếc lá cuối cùng.
3. Bí mật của chiếc lá cuối cùng.
? Sư thật về chiếc lá cuối cùng có liên quan đến nhân vật nào? Em hiểu gì về nhân vật này?
- Cụ Bơ-men .
- Là một hoạ sĩ nghèo mong muốn vẽ được một kiệt tác nghệ thuật.
- Cụ Bơ-men vẽ
? Cụ vẽ chiếc lá với mục đích gì?
? Ông vẽ bức tranh cuối cùng như thế nào?
? Kết quả của việc vẽ bức tranh đó là gì?
Cứu sống Giôn-xi , một tâm hồn yếu đuối đang đếm lá rụng chờ chết.
- Vẽ âm thầm bí mật trong đêm mưa gió lạnh buốt ngoài trời chứng cớ là người ta tìm thấy “ một chiếc đèn bão ... màu vàng trộn lẫn”.
- Bơ-men bị viêm phổi nặng và chết vì sưng phổi.
- Cứu sống Giôn-xi
? Tại sao chiếc lá là “ kiệt tác” H. thảo luận trao đổi.
- Sinh động giống thật (đến mức hoạ sĩ cũng không phát hiện đó là tranh).
- Tạo ra sức mạnh khơi dậy sự sống trong tâm hồn con người.
- Được vẽ bởi một hoạ sĩ lao động quên mình
- Bức tranh:
+ Sinh động giống thật.
+ Là một tuyệt tác.
? Qua đó em hiểu như thế nào về nghệ thuật chân chính?
Bức tranh của Bơ-men không phải là thần, nó là tác phẩm nghệ thuật được tạo nên từ tình yêu thương con người. Hay nói khác đi:
- Nghệ thuật chân chính tạo ra từ tình yêu thương con người.
- Nghệ thuật chân chính là nghệ thuật vì con người.
? Vậy có thể nói “ là tuyệt tác” tại sao nhà văn không tả chi tiết cụ vẽ? Xiu có biết cụ vẽ không?
? Cách kết cấu như vậy có tác dụng gì?
- Không ai biết cụ vẽ, vẽ bao giờ.
- Kết cấu: Câu truyện bất ngờ, hấp dẫn, giữ bí mật đến cùng.
? Tại sao tác giả không tả trực tiếp cái chết của cụ mà lại qua lời kể của Xiu?
- Làm cho câu truyện diễn ra tự nhiên - Góp phần bộc lộ phẩm chất của Xiu: kính phục tiếc nhớ hoạ sĩ, hết lòng vì ban...
? Có người nói: “truyện được kết thúc (bằng) trên hai sự kiện đối lập, tạo nên hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần? đó là sự kiện nào?Tác dụng?
- Giôn- từ chết- sống
- Bơ-men-từ sống –chết
- Gây bất ngờ hứng thú hấp dẫn cho người đọc.
? Qua đó em hiểu gì về nhà văn O.Hen-ri?
* Nhà văn O.Hen-ri :
- Yêu thương quý trọng người nghèo khổ .
- Tài viết truyện với kết thúc độc đáo bất ngờ.
? Qua tác phẩm em hiểu gì về tình cảm của những người nghèo khổ?
- Tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ.
? Vai trò của nghệ thuật chân chính ?
- Là nghệ thuật của tình yêu thương, vì sự sống của con người.
III. Tổng kết:
? Qua phân tích em hiểu gì về văn bản? Nghệ thuật xây dựng văn bản? Ý nghĩa của văn bản?
1. Nghệ thuật:
- Nghệ thuật đảo ngược tình huống 2 lần bất ngờ;
2. Nội dung:
- Tình yêu thương của những con người nghèo khổ.
- Sức mạnh của tình yêu cuộc sống chiến thắng bệnh tật.
- Sức mạnh của nghệ thuật chân chính vì con người.
3, Ý nghĩa của chiếc lá cuối cùng
- Chiếc lá sinh động giống như thật (Giôn-xi là hoạ sĩ cũng kô nhận ra )
- Tạo ra sức mạnh khơi dậy sự sống trong tâm hồn con người , cứu sống một con người
- Được vẽ bởi 1 người hoạ sĩ lao động quên mình vì người khác.
Chiếc lá cuối cùng là 1 bức tranh vô cùng sống động.Nó giống thật đến mức cả 2 hoạ sĩ trẻ cũng kô nhận ra đó là 1 chiếc lá giả.Điều đó thể hiện tài năng của người nghệ sĩ. Tài năng ấy được tạo bởi cái tâm , từ tình yêu thương con người .Chính tài năng quý giá ấy đã thổi 1 luồng gió mạnh khơi gợi sức sống trong tâm hồn cô gái yếu đuối.Bức tranh được vễ trong hoàn cảnh vô cùng khắc nghiệt nhưng lại chứa chan tình người. Sự hi sinh thầm lặng, tình người nồng ấm lung linh dẫn đường cho đôi tay người nghệ sĩ tạo nên một kiệt tác .
Cụ Bơ – men, Xiu và Giôn – xi là những họa sĩ nghèo
sống ở trong một khu phố tồi tàn phía Tây Oa -sinh -
Tơn. Mùa Đông lạnh giá Giôn- xi mắc bệnh viêm phổi,
cô tin chắc rằng khi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng
xuống cô sẽ lìa đời. Xiu nói điều này với cụ Bơ – men
và hai người rất lo lắng. Mặc cho Xiu hết lòng chăm
sóc, Giôn – xi vẫn bướng bỉnh giữ ý nghĩ kì quặc ấy.
Nhưng lạ thay, sau một đêm mưa gió dữ dội, ngày sau nữa, chiếc lá vẫn còn đó. Điều này khiến Giôn- xi thoát khỏi ý nghĩ về cái chết.Xiu cho Giôn- xi biết chiếc lá cuối
cùng là bức tranh do cụ Bơ- men đã bí mật vẽ trong một
đêm mưa gió để cứu Giôn- xi, trong khi đó chính cụ
chết vì bị bệnh viêm phổi.
Tóm tắt
IV. LUYỆN TẬP