Bài 8. Cấu tạo và tính chất của xương

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐĂK LĂK
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO CƯM’GAR



Bài giảng :Tiết 8 – Bài 8
CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Chương trình: Môn sinh lớp 8
Nhóm GV thực hiện: Nguyễn Thị Bích Diệp
Đỗ Thị Thơ
Gmail: [email protected]
Trường: THCS Nguyễn Huệ
CưM’gar- Đăk Lăk


Tháng 12/2014
Cuộc thi dạy học theo chủ đề tích hợp
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I.Cấu tạo của xương
1.Cấu tạo xương dài :
Hình 8-1: Cấu tạo xương dài (xương đùi)
Hình 8-2:cấu tạo đầu xương dài
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1 : Bộ xương người gồm mấy phần ? Mỗi phần gồm những xương nào ?
Bộ xương người : gồm 3 phần
Xương đầu :
- Xương sọ : có 8 xương lớn ghép lại thành hộp sọ lớn chứa não .
- Xương mặt nhỏ , xương hàm ít phát triển có hình thành lồi cằm .
Xương thân:
-Cột sống: gồm nhiều đốt khớp lại với nhau, có 4 chỗ cong .
-Lồng ngực :gồm các xuơng sườn gắn với cột sống và gắn với xương ức
Xương chi:
-Xương chi trên: nhỏ bé ,linh hoạt.
-Xương chi dưới to ,khoẻ ,chắc,ít cử động
Các em hãy xem cô làm một thử nghiệm sau
Đặt xương dùi ếch lên 2 đầu bàn , để lên đĩa treo ở giữa xương quả cân 2kg rồi lần lượt thêm vào các quả cân nhỏ hơn cho tới 3,5kg . Đố các em xương đùi ếch gãy không ?
Sao lạ vậy ?để giải thích được điều này hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu qua bài “cấu tạo và tính chất của xương”
Xương đùi ếch không bị gãy
Xương đùi ếch không bị gãy
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I.Cấu tạo của xương
Căn cứ vào hình dạng và cấu tạo người ta phân biệt mấy loại xương
Căn cứ vào hình dạng và cấu tạo người ta phân biệt ba loại xương :xương dài ,xương ngắn và xương dẹt
1.Cấu tạo xương dài :
Hai đầu xương là mô xương xốp có các nan xương xếp theo kiểu vòng cung, bọc hai đầu xương là lớp sụn.



- Thân xương hình ống có màng xương, mô xương cứng, khoang xương chứa tủy.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Thân xương hình ống có màng xương, mô xương cứng, khoang xương chứa tủy.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I.Cấu tạo của xương
1.Cấu tạo xương dài :
Hình 8-1: Cấu tạo xương dài (xương đùi)
Hình 8-2:cấu tạo đầu xương dài
- C?u t?o hỡnh ?ng giỳp xuong nh? v� v?ng ch?c
- Nan xuong x?p vũng cung cú tỏc d?ng phõn tỏn l?c, l�m tang kh? nang ch?u l?c.
Người ta ứng dụng cấu tạo xương hình ống và cấu trúc hình vòm vào thực tiễn để làm gì?
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Trong xây dựng người ta đã vận dụng kiểu hình ống của xương và cấu trúc hình vòm của nan xương vào thiết kế trụ cầu hoặc vòm cửa để vừa đảm bảo độ bền vững mà lại tiết kiệm được nguyên vật liệu khi thi công.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I.Cấu tạo của xương
1.Cấu tạo xương dài :
2.Chức năng của xương dài :
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I.Cấu tạo của xương
1.Cấu tạo xương dài :
2.Chức năng của xương dài :
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I.Cấu tạo của xương
1.Cấu tạo xương dài :
2.Chức năng của xươg dài :
3.Cấu tạo xương ngắn và xương dẹt :
Hình 8-1: Cấu tạo xương dài (xương đùi)
Hình 8-3: Cấu tạo xương ngắn điển hình là đốt sống
Điểm khác nhau cơ bản giữa xương dài với xương ngắn và xương dẹt là :xương ngắn và xương dẹt không có cấu tạo hình ống
Gồm :mô xương cứng ở bên ngoài và bên trong là mô xương xốp gồm nhiều nan xương và hốc trống nhỏ chứa tuỷ đỏ
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I.Cấu tạo của xương
1.Cấu tạo xương dài :
2.Chức năng của xươg dài :
3.Cấu tạo xương ngắn và xương dẹt :
Không có cấu tạo hình ống
-Ngoài là mô xương cứng (mỏng )
-Trong toàn là mô xương xốp ,chứa tuỷ đỏ
II.Sự to ra và dài ra của xương
- Xương to ra về bề ngang là nhờ các tế bào màng xương phân chia
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
II.Sự to ra và dài ra của xương
Hình 8-5: Vai trò của sụn tăng trưởng trong sự dài ra của xương
Mô tả thí nghiệm chứng minh vai trò của sụn tăng trưởng : dùng đinh platin đóng vào vị trí A, B, C, D ở xương đùi một con bê. B và C ở phía trong sụn tăng trưởng. A và D ở phía ngoài sụn tăng trưởng của hai đầu xương. Sau vài tháng được kết quả như hình vẽ.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
II.Sự to ra và dài ra của xương
Hình 8-5: Vai trò của sụn tăng trưởng trong sự dài ra của xương
Dựa vào kiến thức toán học :Em hãy nhận xét khoảng cách hai điểm B và C ,A và B ,C và D ban đầu với sau vài tháng làm thí nghiệm ?
Sau vài tháng nhận thấy :khoảng cách hai đỉnh B và C không đổi ,còn khoảng cách giữa các đỉnh Avà B ,C và D dài hơn trước
Về mặt cấu tạo thì đoạn AB và CD có gì khác đoạn BC ?
Đoạn AB và đoạn CD có sụn tăng trưởng, còn đoạn BC không có sụn tăng trưởng.
Từ đó em hãy rút ra vai trò của sụn tăng trưởng ?
Sụn tăng trưởng giúp xương dài ra .

BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I.Cấu tạo của xương
II.Sự to ra và dài ra của xương
Xương to ra về bề ngang là nhờ các tế bào màng xương phân chia
Xương dài ra do các tế bào ở sụn tăng trưởng phân chia và hoá xương
Hình 8-4: Phim chụp sụn tăng trưởng ở xương trẻ em
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Ở tuổi dậy thì các tế bào của sụn tăng trưởng phân chia rất nhanh nên đây là lứa tuổi có sự thay đổi nhanh về chiều cao .Vì thế chúng ta cần có chế độ dinh dưỡng hợp lí và tập thể dục thể thao vừa sức, thường xuyên, đều đặn để bộ khung xương phát triển tốt và khỏe mạnh.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Dựa vào kiến thức môn thể dục em hãy kể tên một số môn thể thao giúp phát triển chiều cao nhanh ?
Một số môn thể thao giúp phát triển nhanh chiều cao như :bơi lội ,bóng đá,bóng rổ ,cầu lông hay đi xe đạp ….


Dựa vào kiến thức môn ……………Em hãy cho biết chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp phát triển nhanh chiều cao ?
Chế độ dinh dưỡng hợp lý là :bữa ăn phải đủ bốn nhóm chất :gluxit- protein –lipit và tinh bột.Ngòai ra phải cung cấp thêm vitamin và khoáng chất đặc biệt là canxi.Canxi có nhiều trong tôm ,cua ,tép trứng ,sữa đậu nành và các loại rau .Cần ăn uống đa dạng các loại thức ăn ,không kiêng kem và thường xuyên tắm nắng để phát triển chiều cao tối ưu
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Chiều cao trung bình của người Việt Nam là 1,64 m ở nam và 1,53 m ở nữ, thấp hơn so với nhiều nước. Cứ 10 năm, chiều cao người Việt chỉ tăng thêm 1 cm.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Nhìn vào trên ta thấy chiều cao trung bình của ngườì Việt Nam thấp hơn rất nhiều so với các nước trên thển giới .Nên các em đang ở lứa tuổi phát triển là những chủ nhân tương lai của đất nước phải về nhà lựa chọn cho mình một môn thể thao phù hợp và tích cực luyện tập kết hợp với ăn uống đủ chất dinh dưỡng để phát triển được chiều cao tối ưu. Góp phần nâng cao chiều cao của nước nhà .
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I.Cấu tạo của xương
II.Sự to ra và dài ra của xương
III.Thành phần hoá học và tính chất của xương
Thí nghiệm1: Lấy một xương đùi ếch trưởng thành .Ngâm trong cốc đựng dung dịch axit clohidric 10% .Sau 10-15 phút lấy ra ,thử uống cong xem xương cứng hay mềm ?
Có hiện tượng nổi bọt khí
Khí CO2 chứng tỏ xương có muối CaCO3.
2HCL + CaCO3. -> CACL2 + CO2 +H2O
-Xương mềm dẻo, uốn cong được.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
III.Thành phần hoá học và tính chất của xương
Thí nghiệm 2: Đốt một xương đùi ếch trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi xường không cháy nữa ,không còn thấy khói bay lên .Bóp nhẹ phần xương đã đốt .Có nhận xét gì ?
Xương cháy có mùi khét
Cháy chỉ có thể là chất hữu cơ
Đốt xương bóp thấy xương vỡ vụn ra
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
III.Thành phần hoá học và tính chất của xương
Từ các thí nghiệm trên, em có thể rút ra kết luận gì về thành phần, tính chất của xương?
Xương gồm 2 thành phần hoá học là:cốt giao và muối khoáng (chủ yếu là canxi ). Sự kết hợp 2 thành phần này làm cho xương bền chắc và có tính mềm dẻo.
Xương có hai đặc tính cơ bản: mềm dẻo và bền chắc. Nhờ tính mềm dẻo nên xương có thể chống lại tất cả các lực cơ học tác động vào cơ thể, nhờ tính bền chắc mà bộ xương có thể nâng đỡ cơ thể. Độ bền chắc của xương người trưởng thành có thể gấp 30 lần so với loại gạch tốt. Sở dĩ xương có được hai tính chất trên là nhờ vào thành phần hóa học. Xương được cấu tạo từ 2 chất chính: một loại chất hữu cơ gọi là cốt giao và một số chất vô cơ là các muối can-xi. Chất khoáng làm cho xương bền chắc, cốt giao đảm bảo tính mềm dẻo. Tỉ lệ cốt giao thay đổi tùy theo tuổi. Trong xương người trưởng thành, cốt giao chiếm 1/3 còn các muối can-xi chiếm khoảng 2/3. Nếu ta đem tách riêng hai chất này thì xương không đạt đủ hai đặc tính trên.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
III.Thành phần hoá học và tính chất của xương
Về tỉ lệ chất cốt giao thay đổi theo lứa tuổi . Ở trẻ em cốt giao nhiều hơn nên xương mềm dẻo hơn, còn người già cốt giao ít hơn.
Tại sao xương người già giòn ,dễ gãy?


Thành phần cốt giao ít nên giòn dễ gãy.
Xương người già dòn dễ gãy và các tế bào xương không còn khả năng phân chia vì thế xương người già khi bị gãy sẽ lâu lành hơn trẻ em. Còn xương trẻ em các tế bào còn khả năng phân chia nên nhanh chóng hình thành các tế bào xương mới vì thế dễ tạo ra các tật ở chỗ bị gãy nếu ta băng bó không cẩn thận.
- Xương gồm 2 thành phần hoá học là:cốt giao và muối khoáng (chủ yếu là canxi ). Sự kết hợp 2 thành phần này làm cho xương bền chắc và có tính mềm dẻo.
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
ĐÂY LÀ HÌNH ẢNH GÌ ?
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
ĐÂY LÀ HÌNH ẢNH GÌ ?
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Đây là một trong các hoạt động thải khí co2 ra môi trường làm môi trường bị o nhiễm .co2 là ….
Em hãy kể một số nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường do thải khí co2?
Những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường do thải khí co2 là:
- CO2 phát thải khi đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (than, dầu, khí) .
CO2 cũng sinh ra từ các hoạt động công nghiệp như sản xuất xi măng và cán thép.
Đốt phá rừng
Hoạt động của nhà máy ,xí nghiệp
Hoạt động của ngành hàng không
Do xe cộ
Do rác thải ,nước thải sinh hoạt
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Rác thải sinh hoạt
Nước thải sinh hoạt
Chặt phá rừng bừa bãi
Cháy rừng
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Do xe cộ
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Bản thân em phải làm gì để góp phần hạn chế khí thải co2 ra môi trường?
Những biện pháp giúp hạn chế thải khí co2 ra môi trường là :
Hãy đi bộ, đi xe đạp, đi chung xe hoặc sử dụng phương tiện công cộng bất cứ khi nào có thể .
Không chặt phá rừng ,không đốt rừng
Trồng cây gây rừng ,bảo bệ rừng
Giảm lượng chất thải sinh hoạt
BÀI 8 – TIẾT 8:CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
Thu gom rác thải
Trồng cây gây rừng