Bài 7. Trau dồi vốn từ

Ngữ văn 9
2
Cách phát triển từ vựng
Phát triển nghĩa của từ ngữ trên cơ sở nghĩa gốc của nó
Tạo từ ngữ mới

Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài
3
a/ Khi chín cây lúa có màu vàng óng, hương thơm ngào ngạt. Nếu ai đã từng đi qua cánh đồng lúa chín thì ắt hẳn họ sẽ không thể quên được cái cảm giác khó tả do hương lúa mang lại. Cái cảm giác làm người ta lâng lâng, tâm hồn ta tĩnh lặng, trong trẻo để quên đi những ưu phiền trong cuộc sống . ( Nguyễn Viết Lâm)
b/ Khi lúa chín có màu vàng óng, đi qua đó ta thấy rất thơm . Ta sẽ rất thích đi qua đó. ( Trần Thu Phượng)
So sánh cách diễn đạt trong 2 đoạn văn
4
Tiết 33:
Trau dồi vốn từ
5
ý kiến của tác giả Phạm Văn Đồng
Trong tiếng ta một chữ có thể dùng diễn tả rất nhiều ý; hoặc ngược lại, một ý nhưng lại có bao nhiêu chữ để diễn tả. Vì vậy, nếu nói tiếng Việt của ta có những khả năng rất lớn để diễn đạt tư tưởng và tình cảm trong nhiều thể văn thì điều đó hoàn toàn đúng. Không sợ tiếng ta nghèo chỉ sợ chúng ta không biết dùng tiếng ta.
6
ý kiến của tác giả Phạm Văn Đồng
Trong tiếng ta một chữ có thể dùng diễn tả rất nhiều ý; hoặc ngược lại, một ý nhưng lại có bao nhiêu chữ để diễn tả. Vì vậy, nếu nói tiếng Việt của ta có những khả năng rất lớn để diễn đạt tư tưởng và tình cảm trong nhiều thể văn thì điều đó hoàn toàn đúng. Không sợ tiếng ta nghèo chỉ sợ chúng ta không biết dùng tiếng ta.
7
Xác định lỗi diễn đạt trong các câu
a/ Việt Nam chúng ta có rất nhiều thắng cảnh đẹp.
b/ Các nhà khoa học dự đoán những chiếc bình này đã có cách đây khoảng 2500 năm.
c/ Trong những năm gần đây nhà trường đẩy mạnh qui mô đào tạo để đáp ứng nhu cầu học tập của xã hội.
thắng cảnh đẹp
8
Xác định lỗi diễn đạt trong các câu
a/ Việt Nam chúng ta có rất nhiều
b/ Các nhà khoa học dự đoán nhữngchiếc bình này đã có cách đây khoảng 2500 năm.
c/ Trong những năm gần đây nhà trường đẩy mạnh qui mô đào tạo để đáp ứng nhu cầu học tập của xã hội.
dự đoán
cảnh đẹp.
9
Xác định lỗi diễn đạt trong các câu và sửa lại
a/ Việt Nam chúng ta có rất nhiều cảnh đẹp.
b/ Các nhà khoa học nhữngchiếc bình này đã có cách đây khoảng 2500 năm.
c/ Trong những năm gần đây nhà trường đẩy mạnh qui mô đào tạo để đáp ứng nhu cầu học tập của xã hội.
đẩy mạnh
ước đoán
10
Xác định lỗi diễn đạt trong các câu và sửa lại
a/ Việt Nam chúng ta có rất nhiều cảnh đẹp.
b/ Các nhà khoa học ước đoán nhữngchiếc bình này đã có cách đây khoảng 2500 năm.
c/ Trong những năm gần đây nhà trường .... qui mô đào tạo để đáp ứng nhu cầu học tập của xã hội.
mở rộng
11
Bài tập nhóm
Hãy lựa chọn từ thích hợp: xa tắp, xa vời , xa lạ, xa lánh, xa xỉ, xa hoa để điền vào chỗ trống:
- Ước mơ...
- Con thuyền ..... .. ngoài khơi.
- Sống ích kỉ dễ bị mọi người ...
- Lối sống ấy quá... với nơi đây.
- Cuộc sống.....đã làm hư hỏng nó.
- Ăn uống .. không cần thiết
xa vời
xa tắp
xa lánh.
xa lạ
xa xỉ
xa hoa
12
Hãy đọc đoạn trích:
" Mỗi chữ phải là một hạt ngọc" của Tô Hoài ( SGK tr 100,101)


Qua đoạn trích, Tô Hoài muốn nhắn nhủ ta điều gì ?
13
Hãy đọc đoạn trích trong bài tập 4 ( SGK tr 102) và bình luận ý kiến của Chế Lan Viên
Tiếng Việt của chúng ta là một ngôn ngữ trong sáng và giàu đẹp. Điều đó đựơc thể hiện trước hết qua ngôn ngữ của những người nông dân. Muốn gìn giữ sự trong sáng và giàu đẹp của ngôn ngữ dân tộc phải học tập lời ăn tiếng nói của họ.
14
Chúng ta sẽ học thêm những từ mình chưa biết bằng cách gì ?

( Hãy làm bài tập số 5 để rút ra câu trả lời)
Câu hỏi thảo luận nhóm
15



Chúng ta sẽ học thêm những từ mình chưa biết bằng cách gì ?
1. Quan sát, lắng nghe tiếng nói hàng ngày của những người xung quanh và trên các phương tiện thông tin đại chúng
2. Đọc sách , báo, truyện nhưng cần lựa chọn các tác phẩm văn học mẫu mực của những nhà văn nổi tiếng
3. Ghi chép các từ mới đã được nghe hoặc đọc .
4. Hỏi người thân hoặc tra từ điển
16
Theo em có một vốn từ phong phú sẽ có tác dụng gì ?
=> Diễn tả chính xác và sinh động những suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc của mình
17
Trau dåi vèn tõ
BiÖn ph¸p thùc hiÖn
Kh¸i niÖm
T¸c dông
Trau dồi vốn từ là bồi dưỡng , chau chuốt để có một vốn từ phong phú
- Phải nắm được đầy đủ nghĩa của từ và cách dùng
- Phải học thêm những từ mình chưa biết.
Diễn tả chính xác và sinh động những suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc của mình
18
Bài tập 1: Chọn cách giải thích đúng
Hậu quả là :
a/ Kết quả sau cùng b/ Kết quả xấu
Đoạt là:
a/ Chiếm được phần thắng
b/ Thu được kết quả tốt
Tinh tú là :
a/ phần thuần khiết và quí báu nhất
b/ sao trên trời ( nói khái quát)
b
a
b
19
Bài tập 2: Xác định nghĩa của yếu tố Hán Việt


tuyệt chủng
tuyệt giao
tuyệt tự
tuyệt thực

tuyệt đỉnh
tuyệt mật
tuyệt tác
tuyệt trần
20
Bài tập 3: Sửa lỗi dùng từ trong các câu sau
a/ Về khuya, đường phố rất im lặng.

b/ Trong thời kì đổi mới, Việt Nam đã thành lập
quan hệ ngoại giao với hầu hết các nước trên thế
giới .

c/ Những hoạt động từ thiện của ông khiến chúng tôi rất cảm xúc.
im lặng.
vắng lặng (yên tĩnh)
thành lập
thiết lập
cảm xúc.
xúc động
21
Bài tập 6: Chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống
a/ Đồng nghĩa với "nhược điểm" là ...
b/ " Cứu cánh" nghĩa là ..
c/ Trình ý kiến, nguỵên vọng lên cấp trên là ..
d/ Nhanh nhảu mà thiếu chín chắn là ..
d/ Hoảng đến mức có những biểu hiện mất trí là ..
điểm yếu
mục đích cuối cùng
đề đạt
láu táu
hoảng loạn
22
Bài 7:
Phân biệt nghĩa của từ và đặt câu với từ
a/" nhuận bút"
b/ " thù lao"
c/ "kiểm điểm"
d/ " kiểm kê"
23
Đội 1: Tìm 5 từ ghép có yếu tố cấu tạo giống nhau nhưng trật tự các yếu tố thì khác nhau.
Đội 2: Tìm 5 từ láy có yếu tố cấu tạo giống nhau nhưng trật tự các yếu tố thì khác nhau.
Đội 3: Với mỗi yếu tố Hán Việt sau tìm 2 từ ghép có chứa yếu tố đó :
bất( không, chẳng)
quảng( rộng, rộng rãi)
Ai nhanh ai giỏi
24
5 từ ghép và 5 từ ghép có yếu tố cấu tạo giống nhau nhưng trật tự các yếu tố thì khác nhau
dịu hiền- hiền dịu
giản đơn- đơn giản
thương yêu- yêu thương
ca ngợi- ngợi ca
bàn luận - luận bàn
Từ ghép
Từ láy
dạt dào- dào dạt
ao ước- ước ao
đau đớn- đớn đau
mịt mù- mù mịt
đày đọa- đoạ đày
Từ Hán việt có chứa yếu tố bất, quảng
bất tử
bất công
quảng trường
quảng đại
25
Lưu ý
Có một số từ khi đảo trật tự các yếu tố có sự sai lạc về nghĩa hoặc tối nghĩa
lỗi lầm- lầm lỗi
biển bờ- bờ biển
âm vang- vang âm
Ví dụ :
26
Tìm thêm 4 ví dụ cùng diễn tả ý:
"Anh ấy vui sướng."
1. Anh ấy hạnh phúc.
2. Anh ấy như đang trên chín tầng mây.
3. Anh ấy sướng như tiên.
4. Anh ấy như đang sống trong thiên đường.
Ai có vốn từ phong phú ?
27
Học thuộc ghi nhớ
2. Làm nốt các phần bài tập còn lại
3. Soạn bài sau
Bài tập về nhà