Bài 7. Tình thái từ

Ngữ văn 8
TÌNH THÁI TỪ
Tiết 27
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi!
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c) Thương thay cũng một kiếp người,
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi !
(Nguyễn Du, Truyên Kiều)
a) Mẹ đi làm rồi à?
Câu nghi vấn
Câu cầu khiến
Câu
cảm thán
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c) Thương cũng một kiếp người,
Khéo mang lấy sắc tài làm chi!
(Nguyễn Du, Truyên Kiều)
a) Mẹ đi làm rồi
Không còn là câu nghi vấn
không còn là
câu cầu khiến
không tạo được câu
cảm thán
à!
đi!
thay
thay
.
.
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi!
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c) Thương thay cũng một kiếp người,
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi !
(Nguyễn Du, Truyên Kiều)
a) Mẹ đi làm rồi à?
Tạo câu nghi vấn
Tạo câu cầu khiến
Tạo câu
cảm thán
d) Em chào cô ạ!
Em chào cô.
Thể hiện mức độ lễ phép có sắc thái tình cảm.
Ghi nhớ

Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
Bài tập nhanh
? X�c d?nh tình th�i t? trong c�c c�u sau v� cho bi?t ch?c nang:
a, - Anh di di!
- Sao m� nhi?u b�i t?p th? co ch? ?
- Ch? d� nĩi th? u ?
b) U khơng cho con ? nh� n?a u ?
c) D�n khoe d�n t? hon trang
D�n ra tru?c giĩ cịn chang h?i d�n!
d) Ơng d?n ngay nh� !
Em học bài.
D?i t?
a) Em thích trường nào thì thi vào trường ấy.
b) Nhanh lên nào, anh em ơi!
c) Làm như thế mới đúng chứ!
Bài tập 1
d) Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.
e) Cứu tôi với !
g) Nó đi chơi với bạn từ sáng.
h) Con cò đậu ở đằng kia.
d) Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia.
Tình thái từ
Tình thái từ
Tình thái từ
Tình thái từ
Trợ từ
Quan hệ từ
Chỉ từ
b) Thầy mệt ạ ?
c, Bạn giúp tôi một tay nhé!
d) B�c gi�p ch�u m?t tay ?!
a) Bạn chưa về à?
Hỏi, thân mật
Hỏi, kính trọng
Cầu khiến, thân mật
Cầu khiến, kính trọng
c, Bạn giúp tôi một tay ạ!
d) B�c gi�p ch�u m?t tay nh�!
b) Thầy mệt à ?
a) Bạn chưa về ạ?
Không phù hợp hoàn cảnh giao tiếp.
Ghi nhớ

khi nói, viết cần sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp nhằm đạt mục đích, hiệu quả cao trong giao tiếp.
Bài tập nhanh.
? Khoanh tròn câu thích hợp nhất cho các hoàn cảnh
giao tiếp sau:
1.Bạn muốn biết bây giờ là mấy giờ, bạn hỏi người
bạn thân ngồi bên cạnh:
a) - Bạn ơi, cho tớ hỏi bây giờ là mấy giờ rồi nhỉ?
b) – Mấy giờ rồi cậu ?
c) – Mấy giờ rồi không biết ?
2) Bạn muốn biết hôm nay anh trai bạn có đi học không,
bạn hỏi:
a) – Anh ơi, hôm nay anh có đi học không ạ ?
b) – Này, hôm nay có đi học không đấy ?
c) – Anh, hôm nay đừng có mà quên đi học đấy !
3) Một người khách đến hỏi mẹ bạn, nhưng mẹ bạn
không có ở nhà. Bạn muốn biết người đó là ai để
nhắn lại với mẹ, bạn hỏi:
a) Này, bác tên gì để cháu nhắn lại với mẹ cháu ?
b) Dạ, bác có thể cho cháu biết tên bác được không ạ, để cháu nhắn lại với mẹ cháu ?
c) Bác tên gì để cháu còn nhắn lại với mẹ cháu ?

4) Bạn vào một quán nước, chủ quán là một ông già,
bạn muốn gọi một cốc nước cam, bạn nói:
a) Bác ơi, cho một nước cam !
b) Bác ơi, cho cháu môt cốc nước cam bác nhé !
c) Cho xin một nước cam !
a) Bà lão láng giềng lật đật chạy sang:
- Bác trai đã khá rồi chứ ?

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Gi?i thích � nghia c?a c�c tình th�i t?
trong nh?ng c�u du?i d�y:
Bài tập 2:
b) Con chó là của cháu nó mua đấy chứ !... Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt...
(Nam Cao, Lão Hạc)
Hỏi, ít nhiều khẳng định.
Nhấn mạnh điều vừa khẳng định
d) Bỗng Thuỷ lại xịu mặt xuống:
-Sao bố mãi không về nhỉ? Như vậy là em không được chào bố trước khi đi.

(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
c) M?t ngu?i nh?n an d? ti?n l?i l�m ma, b?i khơng mu?n li�n l?y d?n h�ng xĩm l�ng gi?ng.Con ngu?i d�ng kính ?y b�y gi? cung theo gĩt Binh Tu d? cĩ an u ?
(Nam Cao, L�o H?c)
Hỏi, thái độ phân vân
Hỏi, thái độ thân mật
g) Em tôi sụt sịt bảo :
-Thôi thì anh cứ chia ra vậy !
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
e) Cô giáo Tâm gỡ tay Thuỷ, đi lại phía bục, mở cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đưa cho em tôi và nói :
-Cô tặng em. Về trường mới, em cố gắng học tập nhé!


h) Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi.
-Các em đừng khóc.Trưa nay các em được về nhà cơ mà.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
Cầu khiến, dặn dò thân mật.
Thái độ miễn cưỡng
Thái độ thuyết phục
D?t c�u cĩ s? d?ng tình th�i t? nghi
v?n ph� h?p v?i nh?ng quan h? x� h?i sau d�y :
Bài tập 4
a) Học sinh với thầy giáo hoặc cô giáo;
b) Bạn nam với bạn nữ cùng lứa tuổi;
c) Con với bố mẹ hoặc chú, bác , cô, gì.
a) Thưa thầy, em có thể hỏi thầy bài toán này được không ạ?
b) Đằng ấy đã học bài rồi chứ?
c) Mẹ sắp đi làm phải không ạ?


TÌNH
THÁI
TỪ
câu nghi vấn
câu cầu khiến
câu cảm thán
CHỨC NĂNG
CÁCH SỬ DỤNG
CẤU TẠO CÂU
BIỂU THỊ CÁC SẮC THÁI TÌNH CẢM
IV. D?n dị.
Hồn th�nh B�i t?p 3,4, 5 (SGK)

H?c thu?c ghi nh?

Tìm hi?u b�i " Chuong trình d?a phuong "
cảm ơn các thầy, cô giáo
đã về dự tiết học hôm nay !