Bài 7. Tình thái từ

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN THAM DỰ
TIẾNG VIỆT 8
Tiết 27: TÌNH THÁI TỪ
Kiểm tra bài cũ:
Trợ từ là gì?
Xác định trợ từ trong những câu sau:
Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.
Nó ăn những hai bát cơm.
Trợ từ là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó .
Trợ từ trong những câu sau là:
Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.
Nó ăn những hai bát cơm.
I. Chức năng của tình thái từ
Quan sát những từ in đậm trong các ví dụ sau và trả lời câu hỏi.
Mẹ đi làm rồi à?
Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
Con nín đi!
c) Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!
d) Em chào cô ạ!
a) Mẹ đi làm rồi à?
Bỏ từ “à” thì câu a) không còn là câu nghi vấn nữa.
Mẹ đi làm rồi.
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc, rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi!
Bỏ từ “đi ” thì câu b) không còn là câu cầu khiến nữa.
Con nín.
c)Thương thay cũng một kiếp người,
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!
Bỏ từ “thay” thì câu cảm thán không thể tạo lập được.
Thương cũng một kiếp người,
Khéo mang lấy sắc tài làm chi!
d) Em chào cô ạ!
từ “ạ” biểu hiện mức độ lễ phép cao hơn
II. Sử dụng tình thái từ
Các tình thái từ in đậm dưới được dùng trong những hoàn cảnh giao tiếp ( quan hệ, tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,...)
- Bạn chưa về à?
- Thầy mệt ạ?
Bạn giúp tôi một tay nhé!
Bác giúp cháu một tay ạ!
- Bạn chưa về à?
Hỏi, thân mật
- Thầy mệt ạ?
Hỏi, kính trọng
- Bạn giúp tôi một tay nhé!
Cầu khiến, thân mật
- Bác giúp cháu một tay ạ!
Cầu khiến, kính trọng
III. Luyện tập
1. Trong các câu dưới đây, từ nào ( trong các từ in đậm) là tình thái từ, từ nào không phải là tình thái từ?
b)Nhanh lên nào, anh em ơi !
Đ
c) Làm như thế mới đúng chứ!
Đ
d) Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.
S
e) Cứu tôi với!
Đ
g) Nó đi chơi với bạn từ sáng.
S
h) Con cò đậu ở đằng kia.
S
i) Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia.
Đ
a) Em thích trường nào thì thi vào trường ấy.
S
III. Luyện tập
2)Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu dưới đây.
Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:
- Bác trai đã khá rồi chứ?
“chứ” ở đây dùng để hỏi, điều muốn hỏi ít nhiều
đã khẳng định.
b) Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!... Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt...
“chứ” ở đây dùng để nhấn mạnh điều vừa
khẳng định, cho là không thể khác được.
c) Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ hàng xóm láng giềng...Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư?
“ư” ở đây dùng để hỏi với thái độ phân vân.
d) Bỗng Thuỷ lại xịu mặt xuống:
- Sao bố mãi không về nhỉ? Như vậy là em không được chào bố trước khi đi.
“nhỉ” ở đây dùng để hỏi với thái độ thân mật.
e) Cô giáo Tâm gỡ tay Thuỷ, đi lại phía bục, mở cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đưa cho em tôi và nói:
- Cô tặng em. Về trường mới, em cố gắng học tập nhé!
“nhé” ở đây dùng để dặn dò với thái độ thân mật.
Em tôi sụt sịt bảo:
- Thôi thì anh cứ chia ra vậy.
“vậy” thể hiện thái độ miễn cưỡng .
h) Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi.
- Các em đừng khóc. Trưa nay các em được về nhà cơ mà.
“mà” thể hiện thái độ thuyết phục .
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH