Bài 7. Tình thái từ

Chào mừng các thầy cô đến với tiết học Ngữ văn của lớp 8B cô Minh !
A. Lý thuyÕt.
Chức năng của tình thái từ.
Sö dông t×nh th¸i tõ.
B.Luyện tập
TìNH TH�I T?
Quan sát các câu sau :
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi!
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c) Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi !
(Nguyễn Du, Truyên Kiều)
a) Mẹ đi làm rồi à!
? Hãy đọc các câu a ,b, c và cho biết đây là những kiểu câu gì? ( ph©n lo¹i theo môc ®Ých nãi)
Câu nghi vÊn
Câu cầu khiến
Câu cảm thán
1.Ngữ liệu
1.Ngữ liệu
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c) Thương cũng một kiếp người
Khéo mang lấy sắc tài làm chi !
(Nguyễn Du, TruyÖn Kiều)
a) Mẹ đi làm rồi
? Nếu ta lược bỏ các từ in đậm ở từng câu thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi?
Không còn là câu nghi vấn
Không còn lµ câu cầu khiến
Không tạo được câu cảm thán
à!
đi !
thay
thay
.
.
1.Ngữ liệu
d) Em chào cô ạ!
Quan sát câu sau:
? N?u ta b? t? ? thì s? cĩ gì thay d?i?
Tính lễ phép không cao
d) Em chào cô!
Từ ạ biểu thị sắc thái kính trọng, lễ phép của người nói.
3. Nhận xét
? Những từ à trong ngữ liệu a để tạo câu nghi vấn, từ đi trong ngữ liệu b để tạo câu cầu khiến, từ thay trong ngữ liệu c để tạo câu cảm thán, từ ạ trong ngữ liệu d biểu thị sắc thái tình cảm của người nói. Các từ: à, đi, thay, ạ là các tình thái từ.Vậy em hiểu thế nào là tính thái từ ?
3. Nhận xét
- Những từ thêm vào trong câu để tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm là các tình thái từ.
3. Nhận xét
Dựa vào các tình thái từ đã tìm được ở các ngữ liệu trong phạm vi bài học ta phân loại các tình thái từ đó như thế nào ?
?
3. Nhận xét
- Những từ thêm vào trong câu để tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm là các tình thái từ.
- Phân loại:
+ Tình thái từ nghi vấn.
+ Tình thái từ cầu khiến.
+ Tình thái từ cảm thán.
+ Tình thái từ bộc lộ cảm xúc.
Ghi nhớ
Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu
tạo câu nghi vấn , câu cầu khiến, câu cảm thán và
để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý sau :
-Tình thái từ nghi vấn : à , ư , hả , chứ , chăng, . . .
-Tình thái từ cầu khiến: đi , nào , với , . . .
-Tình thái từ cảm thán : thay , sao , . . .
-Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ,nhé,cơ,mà ...
a) Em thích trường nào thì thi vào trường ấy.
b) Nhanh lên nào, anh em ơi!
c) Làm như thế mới đúng chứ !
Trong c�c c�u du?i d�y, t? n�o (trong c�c
t? in d?m) l� tình th�i t?, t? n�o khơng ph?i l� tình
th�i t? ?
Bài tập 1
d) Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu .
a) Em thích trường nào thì thi vào trường ấy.
b) Nhanh lên anh em ơi!
c) Làm như thế mới đúng !
Trong c�c c�u du?i d�y, t? n�o (trong c�c
t? in d?m) l� tình th�i t?, t? n�o khơng ph?i l� tình
th�i t? ?
Bài tập 1
d) Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu .
nào
chứ
e) Cứu tôi với !
g) Nó đi chơi với bạn từ sáng.
a) Bạn chưa về à?
h) Con cò đậu ở đằng kia.
Trong c�c c�u du?i d�y, t? n�o (trong c�c
t? in d?m) l� tình th�i t?, t? n�o khơng ph?i l� tình
th�i t? ?
Bài tập 1
i) Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia.
e) Cứu tôi !
g) Nó đi chơi với bạn từ sáng.
a) Bạn chưa về à?
h) Con cò đậu ở đằng kia.
Trong c�c c�u du?i d�y, t? n�o (trong c�c
t? in d?m) l� tình th�i t?, t? n�o khơng ph?i l� tình
th�i t? ?
Bài tập 1
d) Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh .
v?i
kia
1.Ngữ liệu 2
Các tình thái từ in ®Ëm dưới đây được dùng trong hoàn cảnh
giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm, . . .) khác
nhau như thế nào ?
b) Thầy mệt ạ?
c) Bạn giúp tôi một tay nhé!
a) Bạn chưa về à?
d) Bác giúp cháu một tay ạ!
Hỏi, bạn bè ngang hàng
Thứ bậc xã hội. Hỏi, kính trọng
Cầu khiến thân mật Tuổi tác ngang hàng
Cầu khiến kính trọng Hàng dưới - hàng trên.
1.Ngữ liệu 2
Các tình thái từ in ®Ëm dưới đây được dùng trong hoàn cảnh
giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm, . . .) khác
nhau như thế nào ?
b) Thầy mệt ạ?
c) Bạn giúp tôi một tay nhé!
a) Bạn chưa về à?
d) Bác giúp cháu một tay ạ!
Hỏi, bạn bè ngang hàng
Thứ bậc xã hội. Hỏi kính trọng
Cầu khiến thân mật Tuổi tác ngang hàng
Cầu khiến kính trọng Hàng dưới - hàng trên.
? Hãy đảo các tình thái từ a b, c d và nhận xét gì về cách sử dụng? Từ việc phân tích ngữ liệu rút ra kết luận gì trong việc sử dụng tình thái từ ?
3. Nhận xét
- Khi nói, khi viết, cần chú ý sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
Ghi nhớ I
Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu
tạo câu nghi vấn , câu cầu khiến, câu cảm thán và
để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý sau :
-Tình thái từ nghi vấn : à , ư , hả , chứ , chăng, . . .
-Tình thái từ cầu khiến: đi , nào , với , . . .
-Tình thái từ cảm thán : thay , sao , . . .
-Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé,cơ, mà ...
Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu
tạo câu nghi vấn , câu cầu khiến, câu cảm thán và
để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
Ghi nhớ II
- Khi nói, khi viết, cần chú ý sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp ( quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,.)
B. LUYỆN TẬP
a)Bà lão láng giềng lật đật chạy sang:
-Bác trai đã khá rồi chứ ?
Ngô Tất Tố – Tắt đèn)
Gi?i thích � nghia c?a c�c t? tình th�i
trong nh?ng c�u du?i d�y:
Bài tập 2
b)-Con chó là của cháu nó mua đấy chứ !... Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt. . .
(Nam Cao – Lão Hạc)
B. LUYỆN TẬP
a)Bà lão láng giềng lật đật chạy sang:
-Bác trai đã khá rồi chứ ?
Ngô Tất Tố – Tắt đèn)
Gi?i thích � nghia c?a c�c t? tình th�i
trong nh?ng c�u du?i d�y:
Bài tập 2
b)-Con chó là của cháu nó mua đấy chứ !... Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt. . .
(Nam Cao – Lão Hạc)
Nghi vấn, dùng trong trường hợp điều muốn hỏi đã ít nhiều khẳng định.
Nhấn mạnh điều vừa khẳng định, cho là không thể khác được.
B. LUYỆN TẬP
d) Bỗng Thuỷ laị xịu mặt xuống:
-Sao bố mãi không về nhỉ? Như vậy là em không được chào bố trước khi đi.
(Khánh Hoài – Cuộc chia tay của những con búp bê)
Gi?i thích � nghia c?a c�c t? tình th�i
trong nh?ng c�u du?i d�y:
Bài tập 2
c) Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm láng giềng…Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ?
(Nam Cao – Lão Hạc)
B. LUYỆN TẬP
d) Bỗng Thuỷ l¹i xịu mặt xuống:
-Sao bố mãi không về nhỉ? Như vậy là em không được chào bố trước khi đi.
(Khánh Hoài – Cuộc chia tay của những con búp bê)
Gi?i thích � nghia c?a c�c t? tình th�i
trong nh?ng c�u du?i d�y:
Bài tập 2
c)Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm láng giềng…Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ?
(Nam Cao – Lão Hạc)
Hỏi,với thái độ phân vân.
Thái độ thân mật.
Bài tập 2
B. LUYỆN TẬP
Gi?i thích � nghia c?a c�c tình th�i t?
trong nh?ng c�u du?i d�y:
Bài tập 2
e) Cô giáo Tâm gỡ tay Thuû, đi lại phía bục, mở cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đưa cho em tôi và nói :
-Cô tặng em. Về trường mới cố gắng học tập nhé!
(Khánh Hoài – Cuộc chia tay của những con búp bê)
B. LUYỆN TẬP
Gi?i thích � nghia c?a c�c tình th�i t?
trong nh?ng c�u du?i d�y:
Bài tập 2
e) Cô giáo Tâm gỡ tay Thuû, đi lại phía bục, mở cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đưa cho em tôi và nói :
-Cô tặng em. Về trường mới cố gắng học tập nhé!
(Khánh Hoài – Cuộc chia tay của những con búp bê)
Dặn dò, thái độ thân mật.
B. LUYỆN TẬP
g) Em tôi sụt sịt b¶o :
-Thôi thì anh cứ chia ra vậy !
(Khánh Hoài – Cuộc chia tay của những con búp bê)
Gi?i thích � nghia c?a c�c tình th�i t?
trong nh?ng c�u du?i d�y:
Bài tập 2
h) Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi.
- Các em đừng khóc.Trưa nay các em được về nhà cơ mà.
(Thanh Tịnh – Tôi đi học)
B. LUYỆN TẬP
g) Em tôi sụt sịt b¶o :
-Thôi thì anh cứ chia ra vậy !
(Khánh Hoài – Cuộc chia tay của những con búp bê)
Gi?i thích � nghia c?a c�c tình th�i t?
trong nh?ng c�u du?i d�y:
Bài tập 2
h) Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi.
- Các em đừng khóc.Trưa nay các em được về nhà cơ mà.
(Thanh Tịnh – Tôi đi học)
Thái độ miễn cưỡng.
Thái độ thuyết phục.
B. LUYỆN TẬP
Mà:.
Chứ lị:
Vậy:.
Thôi cơ: ..
D?t c�u v?i c�c tình th�i t? :
m�, ch? l?, thơi co, v?y.
Bài tập 3:
B. LUYỆN TẬP
D?t c�u cĩ d�ng c�c tình th�i t? nghi v?n
ph� hỵp v?i nh?ng quan h? x� h?i sau d�y :
Bài tập 4:
a) Học sinh với thầy giáo hoặc cô giáo;
b) Bạn nam với bạn nữ cùng lứa tuổi;
c) Con với bố mẹ hoặc chú, bác , cô, gì.
a) …..
b) …….
c) …….
B. LUYỆN TẬP
Tìm m?t s? tình th�i t? trong ti?ng d?a
phuong em ho?c ti?ng d?a phuong kh�c m� em bi?t.
Bài tập 5:
a)
b)
b)
Cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh
Gi�o vi�n th?c hi?n:Nguy?n Van Do�n
N�m h�c 2008- 2009