Bài 7. Tình thái từ

PHÒNG GIÁO DỤC DẦU TIẾNG
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: PHẠM TRUNG KIÊN
NGỮ VĂN 8
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
ĐẾN VỚI CHƯƠNG TRÌNH THAO GIẢNG
KIỂM TRA BÀI CŨ
Thế nào là trợ từ,thán từ?Em hãy tìm một số trợ từ,thán từ thường dùng.
Trợ từ : Là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật,sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.
Một số trợ từ thường dùng : những,có,chính, đích,ngay
Thán từ : Là những từ dùng để bộc lộ tình cảm,cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp
Một số thán từ :
Thán từ bộc lộ tình cảm,cảm xúc :a, ái, ơ, ôi, ô hay, than ôi, trời ơi,…
- Thán từ gọi đáp : này, ơi, vâng, dạ, ừ,…
ĐỌC ĐOẠN VĂN SAU :
“Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn,chó con,cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình,cho nên nó đã vững dạ ngồi im.Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi,nó lại nhếch nhác mếu khóc :
U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...Ngày mai con chơi với ai? con ngủ với ai?...”
(Trích “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố)
Câu 1: Câu nào trong đoạn văn trên có chứa thán từ?
U nhất định bán con đấy ư? b. U không cho con ở nhà nữa ư?
c. Trời ơi!.... d. Con ngủ với ai?
Câu 2 : Thán từ trong đoạn văn trên dùng để bộc lộ cảm xúc gì của cái Tí?
a. Biểu lộ sự nghi ngờ c. Biểu lộ sự ngạc nhiên
b. Biểu lộ sự than thở và đau khổ vì bất lực d. Biểu lộ sự chua chát
Tiết 27 : Phân môn Tiếng việt
TÌNH THÁI TỪ
I. CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪ
1.Ví dụ :
- Mẹ đi làm rồi à ?
Mẹ tôi vừa kéo tay tôi,xoa đầu tôi hỏi,thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở.Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi !
(Nguyên Hồng,những ngày thơ ấu)
Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi !
(Nguyễn Du,Truyện Kiều)
d. Em chào cô ạ !
? Dựa vào hiểu biết của em về câu chia theo mục đích nói thì các câu trong ví dụ trên thuộc loại câu nào?
a. Câu a thuộc loại câu nghi vấn
b. Câu b thuộc loại câu cầu khiến
c. Câu c,d thuộc loại câu cảm
? Khi bỏ các từ in đậm trong ví dụ a,b và c đi thì nghĩa của câu thay đổi như thế nào?
Mẹ đi làm rồi.
Con nín.
Thương cũng một kiếp người
Khéo mang lấy sắc tài làm chi
Câu a không còn là câu nghi vấn nữa mà trở thành câu trần thuật đơn
Câu b không còn là câu cầu khiến
Câu c không còn là câu cảm thán
? Vậy các từ “à”trong câu a, từ “đi” trong câu b và từ “thay” trong câu c có công dụng,chức năng gì?
a. Mẹ đi làm rồi à ?  Chức năng tạo câu nghi vấn
b.Con nín đi !  Chức năng tạo câu cầu khiến
c.Thương thay…..  Chức năng tạo sắc thái biểu cảm.
? Từ “ạ” trong câu: Em chào cô ạ ! Biểu thị sắc thái tình cảm gì của người nói ?
d. Em chào cô ạ !  Tạo sắc thái kính trọng,lễ phép.
Tiết 27 : Phân môn Tiếng việt
TÌNH THÁI TỪ
I.CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪ
Ví dụ :
a. Mẹ đi làm rồi à ?  Chức năng tạo câu nghi vấn
b.Con nín đi !  Chức năng tạo câu cầu khiến
c.Thương thay…..  Chức năng tạo sắc thái biểu cảm.
d. Em chào cô ạ !  Tạo sắc thái kính trọng,lễ phép.
* Qua các ví dụ đã phân tích ở bên giúp ta hiểu được các từ : à, đi,thay, ạ…tạo sắc thái riêng cho câu nên ta gọi đó là tình thái từ hay là các trợ từ tình thái
à, đi,thay, ạ…
Tình thái từ
? Qua các ví dụ đã tìm hiểu em hãy cho biết tình thái từ có công dụng và chức năng gì?
Tiết 27 : Phân môn Tiếng việt
TÌNH THÁI TỪ
I.CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪ
* Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị sắc thái tình cảm của người nói.
? Qua các từ in đậm “ à, đi,thay, ạ ” đã tìm hiểu trong ví dụ em có thể chia chúng thành những loại nào và chỉ ra các tình thái từ tương ứng ?
* Một số loại tình thái từ:
- Tình thái từ nghi vấn : à, ư, hả, hử, chứ,chăng….
- Tình thái từ cầu khiến : đi, nào, với,.
- Tình thái từ cảm thán : thay,sao….
- Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm : ạ, nhé, cơ, mà,……
* Đó cũng chính là những nội dung các em cần ghi nhớ.mời một em đọc ghi nhớ trong sách giáo khoa
Ghi nhớ 1:
Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
* Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý như sau:
- Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng.
- Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với,.
- Tình thái từ cảm thán: thay, sao,.
- Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà,.
Tiết 27 : Phân môn Tiếng việt
TÌNH THÁI TỪ
I.CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪ
II. SỬ DỤNG TÌNH THÁI TỪ
Ví dụ :
Các tình thái từ in đậm dưới đây được dùng trong những hoàn cảnh giao tiếp nào ? (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm)
a. Hỏi trong hoàn cảnh thân mật bằng vai .
b. Hỏi lễ phép trong hoàn cảnh người dưới hỏi người trên.
c. Cầu khiến thân mật bằng vai
d. Cầu khiến lễ phép trong hoàn cảnh ngưòi nhỏ tuổi nhờ người lớn tuổi
Xét ví dụ :
Bạn chưa về à ?
Thầy mệt ạ ?
Bạn giúp tôi một tay nhé !
Bác giúp cháu một tay ạ !
? Các câu dưới sẽ như thế nào nếu chúng ta sử dụng tình thái từ không phù hợp ?
- Sẽ không tạo được sắc thái thân mật hay lễ phép trong giao tiếp
? Vậy khi sử dụng tình thái từ cần chú ý điều gì?
Cần sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp
Trong phần II này cần ghi nhớ điều gì chúng ta cùng đọc mục ghi nhớ thứ 2 trong sách giáo khoa
Ghi nhớ 2:
Khi nĩi, khi vi?t,c?n ch� � s? d?ng tình th�i t? ph� h?p v?i hồn c?nh giao ti?p (quan h? tu?i t�c, th? b?c x� h?i, tình c?m,...)
- Qua bài học chúng ta cần chú ý các đơn vị kiến thức sau :
1. Tình thaùi töø laø nhöõng töø ñöôïc theâm vaøo caâu ñeå caáu taïo caâu nghi vaán, caâu caàu khieán, caâu caûm thaùn vaø ñeå bieåu thò caùc saéc thaùi tình caûm cuûa ngöôøi noùi.
2. Tình thaùi töø goàm moät soá loaïi ñaùng chuù yù nhö sau:
- Tình thaùi töø nghi vaán: aø, ö, haû, höû, chöù, chaêng…
- Tình thaùi töø caàu khieán: ñi, naøo, vôùi,…
- Tình thaùi töø caûm thaùn: thay, sao,…
Tình thaùi töø bieåu thò saéc thaùi tình caûm: aï, nheù, cô, maø,…
3. Khi noùi, khi vieát, caàn chuù yù söû duïng tình thaùi töø phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh giao tieáp (quan heä tuoåi taùc, thöù baäc xaõ hoäi, tình caûm,……)
Luyện tập
Chào mừng các em tham gia trò chơi,hãy thể hiện năng lực và trí tuệ của mình nhé !
Xin mời chọn gói câu hỏi
10
20
Học thuộc hai ghi nhớ sgk/ 81.
Làm các bài tập 5 trong sgk / 82-83.
Tìm thêm một số ví dụ về tình huống giao tiếp có sử dụng tình thái từ.
Soạn bài mới:
Học bài cũ:

Tieát 29 Chieác laù cuoái cuøng
KẾT THÚC BÀI HỌC