Bài 7. Tình thái từ

TÌNH THÁI TỪ
Ti?t 27:
I.CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪ
Quan sát các câu sau :
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi!
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c) Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi !
(Nguyễn Du, Truyên Kiều)
a) Mẹ đi làm rồi à?
Hãy đọc các câu a) ,b), c) và cho biết đây là những kiểu câu gì ?
Câu hỏi
Câu cầu khiến
Câu cảm thán
I.CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪ
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c) Thương cũng một kiếp người
Khéo mang lấy sắc tài làm chi !
(Nguyễn Du, Truyên Kiều)
a) Mẹ đi làm rồi
H2: Nếu ta lược bỏ các từ in đậm ở từng câu thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi?
Không còn là câu nghi vấn
không còn
Câu cầu khiến
không tạo được Câu cảm thán
à?
đi !
thay
thay
.
.
Những từ : ạ , đi, thay, à là những tình thái từ
là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn , câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
d) Em chào cô ạ!
Quan sát câu sau:
Nếu ta bỏ từ ạ thì sẽ có gì thay đổi?
Tính lễ phép không cao
Chức năng:
d) Em chào cô!
Một số loại tình thái từ
-Tình thái từ nghi vấn : à , ư , hả , chứ , chăng, .
-Tình thái từ cầu khiến: đi , nào , với , . . .
-Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ�,nhé,cơ,mà
-Tình thái từ cảm thán : thay , sao , . . .
Ghi nhớ
Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu
tạo câu nghi vấn , câu cầu khiến, câu cảm thán và
để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý sau :
-Tình thái từ nghi vấn : à , ư , hả , chứ , chăng, . . .
-Tình thái từ cầu khiến: đi , nào , với , . . .
-Tình thái từ cảm thán : thay , sao , . . .
-Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ,nhé,cơ,mà ...
II. SỬ DỤNG TÌNH THÁI TỪ
Các tình thái từ in đâ�m dưới đây được dùng trong hoàn cảnh
giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm, . . .) khác
nhau như thế nào ?
b) Thầy mệt ạ?
c) Bạn giúp tôi một tay nhé!
a) Bạn chưa về à?
d) Bác giúp cháu một tay ạ!
Khi nói, khi viết cần chú ý sử dụng
tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp
(quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm ...).
Ghi nhớ
III. LUYỆN TẬP
a) Em thích trường nào thì thi vào trường ấy.
b) Nhanh lên nào, anh em ơi!
c) Làm như thế mới đúng chứ !
Trong các câu dưới đây, từ nào(trong các
từ in đậm) là tình thai� từ, từ nào không phải là tình
thái từ ?
B�i 1
d) Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu .
III. LUYỆN TẬP
e) Cứu tôi với !
g) Nó đi chơi với bạn từ sáng.
a) Bạn chưa về à?
h) Con cò đậu ở đằng kia.
Trong các câu dưới đây, từ nào(trong các
từ in đậm) là tình thai� từ, từ nào không phải là tình
thái từ ?
B�i 1
d) Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia.
III. LUYỆN TẬP
a)Bà lão láng giềng lật đật chạy sang:
-Bác trai đã khá rồi chứ ?
(Ngô Tất Tố - Tắt đèn)
Giải thích ý nghĩa của các từ tình thái
trong những câu dưới đây:
B�i 2
b)-Con chó là của cháu nó mua đấy chứ !... Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt. . .
(Nam Cao - Lão Hạc)
III. LUYỆN TẬP
d)Bỗng Thuỷ laị xịu mặt xuống:
-Sao bố mãi không về nhỉ? Như vậy là em không được chào bố trước khi đi.
(Khánh Hoài - Cuộc chia tay của những con búp bê)
Giải thích ý nghĩa của các từ tình thái
trong những câu dưới đây:
B�i 2
c)Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm láng giềng.Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ?
(Nam Cao - Lão Hạc)
III. LUYỆN TẬP
d)Bỗng Thuỷ laị xịu mặt xuống:
-Sao bố mãi không về nhỉ? Như vậy là em không được chào bố trước khi đi.
(Khánh Hoài - Cuộc chia tay của những con búp bê)
Giải thích ý nghĩa của các từ tình thái
trong những câu dưới đây:
B�i 2
c)Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm láng giềng.Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ?
(Nam Cao - Lão Hạc)
III. LUYỆN TẬP
g)Em tôi sụt sịt baỏ :
-Thôi thì anh cứ chia ra vậy !
(Khánh Hoài - Cuộc chia tay của những con búp bê)
Giải thích ý nghĩa của các từ tình thái
trong những câu dưới đây:
B�i 2
e) Cô giáo Tâm gỡ tay Thuỷ, đi lại phía bục, mở cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đưa cho em tôi và nói :
-Cô tặng em. Về trường mới cố gắng học tập nhé!
(Khánh Hoài - Cuộc chia tay của những con búp bê)
h)Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi.
-Các em đừng khóc.Trưa nay các em được về nhà cơ mà.
(Thanh Tịnh - Tôi đi học)
III. LUYỆN TẬP
Đặt câu với các tình thái từ :
mà, chứ lị, thôi cơ, vậy.
B�i 3:
III. LUYỆN TẬP
Đặt câu có dùng các tình thái từ nghi vấn
phù hơp� với những quan hệ xã hội sau đây :
B�i 4:
a) Học sinh với thầy giáo hoặc cô giáo;
b) Bạn nam với bạn nữ cùng lứa tuổi;
c) Con với bố mẹ hoặc chú, bác , cô, gì.
a) ...
b) ...
c) ...
III. LUYỆN TẬP
Tìm một số tình thái từ trong tiếng địa
phương em hoặc tiếng địa phương khác mà em biết.
B�i 5:
a)
b)
b)
Học thuộc hai ghi nhớ sgk/ 81.
Làm các bài tập sgk / 81-82.
Tìm thêm một số ví dụ về tình huống giao tiếp có sử dụng tình thái từ.
Soạn bài mới: