Bài 7. Tình thái từ

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP CHÚNG EM


? Xác định trợ từ trong câu sau:
a. Bạn có những hai cái áo mới ?
b.Những bông hoa đang khoe sắc .
Trợ từ
Lượng từ
Kiểm tra B�I CU
? Thế nào là trợ từ ? Thán từ ? Cho ví dụ ?
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
I. Chức năng của tình thái từ.
a. - Mẹ đi làm rồi à ?
b. - Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi !
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu )
c. Thương thay cũng một kiếp người,
Khéo thay mang lấy sắc tài mà chi !
? Câu nghi vấn
? Câu cầu khiến
? Câu cảm thán
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
? Nếu lược bỏ những từ in đậm ở từng câu thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi ?
a. - Mẹ đi làm rồi à ?
b. - Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi !
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu )
c. Thương thay cũng một kiếp người,
Khéo thay mang lấy sắc tài mà chi !
(Nguyễn Du, Truyện Kiều )
d. Em chào cô ạ !
- Em chào cô !
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
? Nếu lược bỏ những từ in đậm ở từng câu thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi ?
a. - Mẹ đi làm rồi à ?
b. - Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi !
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu )
c. Thương thay cũng một kiếp người,
Khéo thay mang lấy sắc tài mà chi !
? Câu nghi vấn thành câu trần thuật đơn.
? không còn câu cầu khiến
? Không tạo được câu
cảm thán
.
.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều )
d. Em chào cô ạ !
- Em chào cô !
->Tính lễ phép, tình cảm không cao
? Các từ " à, đi, thay, ạ " là tình thái từ.
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
I. Chức năng của tình thái từ.
Chức năng:

Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng.
Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với.
Tình thái từ cảm thán: thay, sao.
Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà,..
Một số loại tình thái từ
Là những từ được thêm vào trong câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán .
để biểu thị sắc thái tình cảm, thái độ, cách đánh giá của người nói.
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
I. Chức năng của tình thái từ.
Tình thái từ là những từ được thêm vào trong câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị sắc thái tình cảm của người nói.
Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý sau:
Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, chứ, chăng.
Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với.
Tình thái từ cảm thán: thay, sao.
Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà,..
Ghi nhớ
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
I. Chức năng của tình thái từ.
Lưu ý: Tình thái từ không có khả năng độc lập tạo thành câu, không làm thành phần biệt lập của câu như thán từ.
Bài tập 1 ( SGK, Tr.81)
Trong các câu sau từ nào là tình thái từ, từ nào không phải là tình thái từ ?
Em thích trường nào thì thi vào trường ấy .
Nhanh lên nào anh em ơi !
tình thái từ
đại từ
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
II. Sử dụng tình thái từ.
? Các tình thái từ in đậm dưới đây được dùng trong những hoàn cảnh giao tiếp ( quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,.) khác nhau như thế nào ?
a. Bạn chưa về à ?
b.Thầy mệt ạ ?
c. Bạn giúp tôi một tay nhé !
d.Bác giúp cháu một tay ạ !
Ghi nhớ
Khi nói, khi viết, cần chú ý sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp ( quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,.)
Chú ý: vai trên - dưới, vai ngang hàng, vai dưới - trên.
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
III. Luyện tập.
Bài 1: Trong các câu dưới đây, từ nào( trong các từ in đậm) là tình thái từ, từ nào không phải tình thái từ ?
c. Làm như thế mới đúng chứ !
d. Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.
e. Cứu tôi với !
g. Nó đi chơi với bạn từ sáng.
h. Con cò đậu ở đằng kia.
i. Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia.
TTT
TTT
TTT
QHT
Chỉ từ
trợ từ
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
III. Luyện tập.
Bài tập 2: Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu dưới đây:
Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:
- Bác trai đã khá rồi chứ ?
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
b. - Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!...Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt.
( Nam Cao, Lão Hạc)
-> Nghi vấn , điều muốn hỏi đã ít nhiều khẳng đinh
-> Nhấn mạnh điều vừa khẳng định, cho là không thể khác được
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
III. Luyện tập.
Bài tập 2: Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu dưới đây:
e. Cô giáo Tâm gỡ tay Thủy, đi lại phía bục, mở cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đưa cho em tôi và nói:
Cô tặng em. Về trường mới, em cố gắng học tập nhé !
( Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê )
g. Em tôi sụt sịt bảo:
- Thôi thì anh cứ chia ra vậy .
( Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê )
-> dặn dò, thái độ thân mật
-> thái độ miễn cưỡng
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
III. Luyện tập.
Bài tập 3: Đặt câu với các tình thái từ mà, thôi, vậy.
- Tôi đã nói rồi mà !
- Chúng ta đi học thôi !
- Trời mưa, cả nhà ta ở nhà vậy!
II. Luyện tập
Bài 4 Đặt câu hỏi có dùng các TTT nghi vấn phù hợp với những quan hệ xã hội:
+ Học sinh với thầy cô

Thưa cô! Có phải là bài này không ạ?
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
Đặt câu hỏi có dùng các TTT nghi vấn phù hợp với những quan hệ xã hội
II. Luyện tập
Bạn có nhớ mang theo thước kẽ không đấy?
+ Bạn nam với bạn nữ cùng lứa tuổi
Tiết 30 T×nh th¸i tõ

II. Luyện tập
Bài 4 Đặt câu hỏi có dùng các TTT nghi vấn phù hợp với những quan hệ xã hội
Bà cần nước trà phải không ạ?
+ Con với bố mẹ hoặc cô, bác, chú dì.
Tiết 30 T×nh th¸i tõ

Tiết 30 T×nh th¸i tõ
III. Luyện tập.
Bài tập 5: Tìm một số tình thái từ trong tiếng địa phương em hoặc tiếng địa phương khác mà em biết.
há
hả
nhá,
nhé,
nhỉ
heng, nghen
mừ
mà
nào
nè
Tiết 30 T×nh th¸i tõ
III. Luyện tập.
Bài tập 6: Viết một đoạn văn ngắn từ ( 5 - 7 câu ) trong đó có sử dụng tình thái từ.
BĐTD
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc ghi nhớ.
Hoàn thành các bài tập còn lại.
Xem trước bài : Chương trình địa phương ( Phần Tiếng Việt )