Bài 7. Tình thái từ

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN CHƯƠNG MỸ
TRƯỜNG THCS ĐỒNG LẠC

Tiết 27. TÌNH THÁI TỪ
Chương trình: Ngữ văn lớp 8
Giáo viên: Nguyễn Bích Liên
KIỂM TRA BÀI CŨ
Em h·y ®Æt c©u cã sö dông trî tõ, th¸n tõ.
Câu nghi vấn.
I. CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪ
Đọc và quan sát những từ in đậm (mầu đỏ) trong các ví dụ sau:
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi!
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c) Thương thay cũng một kiếp người,
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!
(Nguyễn Du, TruyƯn Kiều)
a) Mẹ đi làm rồi à?
Câu cầu khiến.
Câu cảm thán.
b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c) Thương cũng một kiếp người,
Khéo mang lấy sắc tài làm chi! (Nguyễn Du, TruyƯn Kiều)
a) Mẹ đi làm rồi.
Không còn là câu nghi vấn.
Không còn là câu cầu khiến.
Không cịn l� câu cảm thán.
=> Những từ: à, đi, thay, ạ là tình thái tư.�
d) Em chào cô ạ!
Tính lễ phép cao
d) Em chào cô.
Tính lễ phép không cao
Chức năng: Tình th�i t� là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
Ghi nhớ
Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
Tình thái từ
Chức năng
Tạo câu nghi vấn
Tạo câu cầu khiến
Tạo câu cảm thán
Biểu thị sắc thái tình cảm

- Tỡnh thái từ gồm một số loại đáng chú ý như sau:
+ Tỡnh thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chang,.
+ Tỡnh thái từ cầu khiến: đi, nào, với, .
+ Tỡnh thái từ cảm thán: thay, sao, .
+ Tỡnh thái từ biểu thị sắc thái tỡnh cảm: ạ, nhé, cơ, mà, ...
a, Mẹ đi làm rồi à?


b, Mẹ tôi cũng sụt sùi khóc theo:
- Con nín đi!

c, Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi

d, Em chào cô ạ!
=> Tình thái từ nghi vấn.
=> Tình thái từ cầu khiến.
=> Tình thái từ cảm thán.
=>Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm.
Tình thái từ
Chức năng
Tạo câu nghi vấn
Tạo câu cầu khiến
Tạo câu cảm thán
Phân loại
Biểu thị sắc thái tình cảm
Tình thái từ nghi vấn
Tình thái từ cầu khiến
Tình thái từ cảm thán
Tình thái từ biểu thị
sắc thái tình cảm…
a) Em thích trường nào thì thi vào trường ấy.
b) Nhanh lên nào, anh em ơi!
c) Làm như thế mới đúng chứ!
Trong các câu dưới đây, từ nào (trong các từ
in đậm - m?u d?) là tình thái từ, từ nào không phải là tình
thái từ ?
Bài tập 1
d) Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.
e) Cứu tôi với !
g) Nó đi chơi với bạn từ sáng.
h) Con cò đậu ở đằng kia.
i) Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia.
Đ
Đ
Đ
S
S
S
S
Đ
Dưới hàng
Lễ phép
Cầu khiến
d.Bác giúp cháu một tay ạ!
Ngang hàng
Thân mật
Cầu khiến
c.Bạn giúp tôi một tay nhé!
Dưới hàng
Lễ phép
Nghi vấn
b.Thầy mệt ạ?
Ngang hàng
Thân mật
Nghi vấn
a.Bạn chưa về à?
Vai xã hội
Sắc thái tình cảm
Kiểu câu
Ngữ liệu
II. SỬ DỤNG TÌNH THÁI TỪ
Khi nói, khi viết cần chú ý sử dụng tình thái từ phù
hợp với hoàn cảnh giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ
bậc xã hội, tình cảm ... ).
Ghi nhớ
Tình thái từ
Chức năng
Tạo câu nghi vấn
Tạo câu cầu khiến
Tạo câu cảm thán
Cách sử dụng
Biểu thị sắc thái tình cảm
Quan hệ tuổi tác
Quan hệ tình cảm…
Thứ bậc xã hội
Phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp
Tình thái từ nghi vấn
Tình thái từ cầu khiến
Tình thái từ cảm thán
Tình thái từ biểu thị
sắc thái tình cảm…
Phân loại
Bài tập nhanh
Chọn câu thích hợp nhất cho các hoàn cảnh giao tiếp sau v� gi?i thích vì sao?
Bạn muốn biết bây giờ là mấy giờ, bạn hỏi người bạn thân ngồi bên cạnh:

b) - Mấy giờ rồi cậu?
c) - Mấy giờ rồi không biết?

2) Bạn muốn biết hôm nay anh trai bạn có đi học không, bạn hỏi:

b) - Này, hôm nay có đi học không đấy?
c) - Anh, hôm nay đừng có mà quên đi học đấy!
a) - Bạn ơi, cho tớ hỏi bây giờ là mấy giờ rồi nhỉ?
a) - Anh ơi, hôm nay anh có đi học không ạ?
3) Một người khách đến hỏi mẹ bạn, nhưng mẹ bạn
không có ở nhà. Bạn muốn biết người đó là ai để
nhắn lại với mẹ, bạn hỏi:
a. Này, bác tên gì để cháu nhắn lại với mẹ cháu ?


c. Bác tên gì để cháu còn nhắn lại với mẹ cháu ?

4) Bạn vào một quán nước, chủ quán là một ông già,
bạn muốn gọi một cốc nước cam, bạn nói:
a. Bác ơi, cho một nước cam !

c. Cho xin một nước cam!
b. Dạ, bác có thể cho cháu biết tên bác được không ạ, để cháu nhắn lại với mẹ cháu ?
b. Bác ơi, cho cháu môt cốc nước cam bác nhé�!
Quan sát ảnh và đặt câu có dùng các
tình thái từ phù hợp với những quan hệ xã hội sau
đây :
Bài tập 4:
Thưa cô! Cô có thể giảng thêm giúp chúng em bài này được không ạ?
Ảnh 1
Các bạn nhớ về làm bài tập của nhóm mình nhé!
Cháu mời ông uống nước ạ!
Ảnh 2
Ảnh 3
a) Bà lão láng giềng lật đật chạy sang:
- Bác trai đã khá rồi chứ ?
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ trong
những câu dưới đây:
Bài tập 2
b) Con chó là của cháu nó mua
đấy chứ !... Nó mua về nuôi,
định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt. . .
(Nam Cao, Lão Hạc)
Hỏi, ít nhiều khẳng định.
Nhấn mạnh điều vừa khẳng định
III. LUYỆN TẬP
d) Bỗng Thuỷ lại xịu mặt xuống:
- Sao bố mãi không về nhỉ? Như vậy là em không được chào bố trước khi đi.
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
c) Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm láng giềng.Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ?
(Nam Cao, Lão Hạc)
Hỏi, thái độ ho�i nghi, th�c m�c
Hỏi, thái độ b�n kho�n
g) Em tôi sụt sịt bảo :
-Thôi thì anh cứ chia ra vậy !
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
e) Cô giáo Tâm gỡ tay Thuỷ, đi lại phía bục, mở cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đưa cho em tôi và nói :
- Cô tặng em. Về trường mới, em cố gắng học tập nhé!


h) Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi.
-Các em đừng khóc.Trưa nay các em được về nhà cơ mà.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
cầu khiến, dặn dò thân mật, c�u mong.
thái độ miễn cưỡng.
thái độ an đi, ��ng vi�n.
HOẠT ĐỘNG NHÓM
Đặt câu với các tình thái từ: mà, đấy,
chứ lị, thôi, cơ, vậy.
Bài tập 3:
Nó là học sinh giỏi mà!
Đừng trêu nữa, nó khóc đấy!
Tôi phải giải bằng được bài toán này chứ lị!
Tôi chỉ nói vậy để anh biết thôi!
Tôi thích cái cặp này cơ!
Thôi đành ăn cho xong vậy!
Tình thái từ
Chức năng
Tạo câu nghi vấn
Tạo câu cầu khiến
Tạo câu cảm thán
Phân loại
Cách sử dụng
Biểu thị sắc thái tình cảm
Tình thái từ nghi vấn
Tình thái từ cầu khiến
Tình thái từ cảm thán
Tình thái từ biểu thị
sắc thái tình cảm…
Quan hệ tuổi tác
Quan hệ tình cảm…
Thứ bậc xã hội
Phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp
IV. Dặn dò
Hoàn thành Bài tập 5 (SGK)

Học thuộc ghi nhớ

Tìm hiểu bài "Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm"