Bài 7. Tình thái từ

CHÀO MỪNG QUÝ
CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH!

NGỮ VĂN 8
Kiểm tra bài cũ:
? Theá naøo laø trôï töø, thaùn töø? Em haõy tìm moät soá trôï töø, thaùn töø thöôøng duøng!
- Trôï töø laø töø chuyeân ñi keøm moät töø ngöõ trong caâu ñeå nhaán maïnh hoaëc bieåu thi thaùi ñoä ñaùnh giaù söï vaät, söï vieäc ñöôïc noùi ñeán ôû töø ngöõ ñoù: coù, chính, ñích…
- Thaùn töø laø töø duøng ñeå boäc loä tình caûm,caûm xuùc hoaëc ñeå goïi ñaùp:
VD: a, aùi, oâ, than oâi, trôøi ôi… => boäc loä caûm xuùc
naøy, ôi, vaâng, daï, öø… => goïi ñaùp

Đọc đoạn văn sau:
"- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi !... Ngày mai con chơi với ai? Con ngủ với ai?..."
(Trích "Tắt đèn"-Ngô Tất Tố)
? Caâu naøo trong ñoaïn vaên treân coù chöùa thaùn töø?
a. U nhaát ñònh baùn con ñaáy ö?
b. U khoâng cho con ôû nhaø nöõa ö?
c. Trôøi ôi !
d. Con nguû vôùi ai?
? ? đoạn văn trên nếu bỏ từ ư, thì c�c c�u cĩ t? u có còn là câu nghi vấn nữa không? Vậy từ ư thêm vào câu để làm gì?
- Seõ khoâng coøn laø caâu nghi vaán. Chính töø ö theâm vaøo caâu ñeå taïo caâu nghi vaán.
a. U nhất định bán con đấy ư?
b. U không cho con ở nhà nữa ư?
Đọc đoạn văn sau:
"- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi !... Ngày mai con chơi với ai? Con ngủ với ai?..."
(Trích "Tắt đèn"-Ngô Tất Tố)
Tiết 27: TÌNH THÁI TỪ
VD: 1. Ví d?:
a. M? di l�m r?i � ?
b. M? tơi v?a k�o tay tơi, xoa d?u tơi h?i, thì tơi ồ l�n khĩc r?i c? th? n?c n?. M? tơi cung s?t s�i theo:
- Con nín di !
c. Thuong thay cung m?t ki?p ngu?i
Kh�o thay mang l?y s?c t�i l�m chi !
d. Em ch�o cơ ? !
I. Chức năng của tình thái từ:
Dựa vào hiểu biết của em, hãy cho biết các câu cĩ t? cĩ m�u ? trên thuộc kiểu câu nào?
Câu nghi vấn.
Câu cầu khiến.
c,d. Câu cảm thán
Khi bỏ các từ in đậm: à, đi, thay thì ý nghĩa của câu thay đổi như thế nào?
a. Meï ñi laøm roài.
b. Con nín.
c. Thöông cuõng moät kieáp ngöôøi
Kheùo mang laáy saéc taøi laøm chi.
a. Seõ khoâng coøn laø caâu nghi vaán.
b. Seõ khoâng coøn laø caâu caàu khieán
c. Seõ khoâng coøn laø caâu caûm thaùn.
Vậy từ "à" trong câu a; từ "đi" trong câu b; từ "thay" trong câu c, có chức năng gì?
Từ "à" để tạo câu nghi vấn.
Từ "đi" tạo câu cầu khiến.
- Từ "thay" tạo sắc thái biểu cảm => câu cảm thán.
Từ "ạ" trong câu d: tạo sắc thái kính trọng, lễ phép
Từ "ạ" trong câu d: " Em chào cô ạ!" biểu thị sắc thái tình cảm gì của người nói?
à, đi , thay, ạ là tình thái từ.

Vậy qua các ví dụ đã tìm hiểu, em hãy cho biết tình thái từ có chức năng gì?
=>Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị sắc thái tình cảm của người nói.

?Qua các từ in đậm “à,đi,thay,ạ” đã tìm hiểu trong ví dụ em có thể chia chúng thành những loại nào? Kể ra các tình thái từ khác tương ứng ?

* Một số loại tình thái từ:
- Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng….
- Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với,..
- Tình thái từ cảm thán: thay, sao,….
- Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà,…
D?t một số c�u cĩ tình thái từ? (Nghi v?n, c?u khi?n, c?m th�n)
- Tạo câu nghi vấn:
VD: Đèn khoe đèn tỏ hơn trăng
Đèn ra trước gió còn chăng hỡi đèn?(Ca dao)
- Tạo câu cầu khiến:
U xơi khoai đi ạ!(Ngô Tất Tố)
Này u ăn đi! (Ngô Tất Tố)
Mẹ cho con đi theo với!(Ngô Tất Tố)
- Tạo câu cảm thán:
Sướng vui thay, miền Bắc của ta! (Tố Hữu)

Ghi nhớ/ SGK
* Löu yù: caàn phaân bieät nhöõng töø loaïi khaùc ñoàng aâm nhöng khoâng phaûi tình thaùi töø.
VD:
Ai maø bieát vieäc aáy.
Toâi ñaõ baûo anh roài maø.
Caäu lo laøm maø aên chöù ñöøng ñeå ñi xin.
Các cậu thôi nói chuyện ngay đi.
Các cậu ăn thế là xong thôi.
Anh bảo sao thì tôi nghe vậy.
Không ai hát thì tôi hát vậy.
Tôi bảo đảm với anh đấy.
Cái đấy là tốt nhất.
Trợ từ
Tình thái từ
Quan hệ từ
Động từ
Tình thái từ
Tình thái từ
Đại từ
Tình thái từ
Chỉ từ
Bài tập: 1/SGK
?Trong các câu dưới đây, từ màu đỏ trong câu nào là tình thái từ?
X
X
X
X
Đại từ
Quan hệ từ
Chỉ từ
Quan hệ từ
II. Sử dụng tình thái từ:
Câu
nghi vấn
thân mật
Tuổi tác
(ngang bằng)
Câu
nghi vấn
thân mật
Tuổi tác
(ngang bằng)
Câu
nghi vấn
lễ phép,
kính trọng
Thứ bậc
(thầy - trò)
Câu
nghi vấn
thân mật
Tuổi tác
(ngang bằng)
Câu
nghi vấn
lễ phép,
kính trọng
Thứ bậc
(thầy - trò)
Câu
cầukhiến
thân mật
Tuổi tác
(ngang bằng)
Câu
nghi vấn
thân mật
Tuổi tác
(ngang bằng)
Câu
nghi vấn
lễ phép,
kính trọng
Thứ bậc
(thầy - trò)
Câu
cầukhiến
thân mật
Câu
cầu khiến
lễ phép,
kính trọng
Tuổi tác
(lớn - nhỏ))
Tuổi tác
(ngang bằng)
? Các câu trên sẽ như thế nào nếu chúng ta không sử dụng tình thái từ phù hợp?
Cần sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
=> Sẽ không tạo được sắc thái thân mật hay lễ phép trong giao tiếp.
? Vậy khi sử dung tình thái từ chúng ta cần chú ý điều gì?
Ghi nhớ: SGK/81
Qua bài học chúng ta cần chú ý các đơn vị kiến thức nào?
1. Tình thaùi töø laø nhöõng töø ñöôïc theâm vaøo caâu ñeå caáu taïo caâu nghi vaán, caâu caàu khieán, caâu caûm thaùn vaø ñeå bieåu thò caùc saéc thaùi tình caûm cuûa ngöôøi noùi.
2. Tình thaùi töø goàm moät soá loaïi ñaùng chuù yù nhö sau:
- Tình thaùi töø nghi vaán: aø, ö, haû, höû, chöù, chaêng…
- Tình thaùi töø caàu khieán: ñi, naøo, vôùi,…
- Tình thaùi töø caûm thaùn: thay, sao,…
- Tình thaùi töø bieåu thò saéc thaùi tình caûm: aï, nheù, cô, maø,…
3. Khi noùi, khi vieát, caàn chuù yù söû duïng tình thaùi töø
phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh giao tieáp (quan heä tuoåi taùc,
thöù baäc xaõ hoäi, tình caûm,……)
Tiết 27
TÌNH THÁI TỪ
I. Chứ năng của tình thái từ:
III. Luyeän taäp:
II. Söû dung tình thaùi töø:
Bài 3. Ñaët caâu vôùi tinh thaùi töø:
- Mẹ đây mà!
- Cháu làm gì đấy ?
- C?u h�t hay quá đi chứ lị !
- Ta di học thôi !
- Cho em đi xem phim cơ !
- Thế thì ta đi ngủ vậy .
III. Luyeän taäp:
Bà cần nước trà phải không ạ?
Bạn có nhớ mang theo thước keû không đấy?
Thưa cô! Có phải là bài này không ạ?
Bài 4.
Bài 5: Tìm một số tỡnh thỏi t? trong tiếng địa phương mà em biết?
Nghe, nghen, hè, h?y, h?, nha.
Củng cố
Hướng dẫn học tập:
*. Đối với bài học ở tiết này:
- Học bài: học thuộc phần ghi nhớ.
- Sưu tầm các tình thái từ địa phương.
- Làm bài tập 2 v� hồn ch?nh c�c b�i t?p.
*. Đối với bài học ở tiết tiếp theo:
- Soạn bài "Chương trình địa phương" (Phần tiếng Việt)
- Thực hiện theo câu hỏi sách giáo khoa.
- Xem lại bài miêu tả, biểu cảm trong văn tự sư.
- Chuẩn bị luyện viết đoạn văn tự sự.
XIN CẢM ƠN VÀ KÍNH CHÀO THẦY CÔ GIÁO !