Bài 7. Tình thái từ

Ngữ Văn 8
Giáo viên thực hiện:Nguyễn Thị Kim Cúc
Nhiệt liệt chào mừng
Các thầy cô cùng toàn thể các em!
Trong giao tiếp,ta thường gặp những câu:
- Bạn đi học à?
- Mình học đi !
- Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ!
Những từ ngữ à,đi,thay xuất hiện trong những câu trên có vai trò gì?Chúng thuộc từ loại nào?
Ví dụ:
a.Mẹ đi làm rồi à?
b. ...Con nín đi!
Thương thay cũng một kiếp người,
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!
d. Em chào cô ạ!
Nhận xét:
- Mẹ đi làm rồi à ?
b) - Con nín đi !
c) Thương thay cũng một kiếp người
Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi !
Mẹ đi làm rồi.
Từ à có tác dụng thªm vµo c©u ®Ó tạo câu nghi vấn
Con nín.
Từ đi có tác dụng thªm vµo c©u ®Ó tạo câu cầu khiến
Thương cũng một kiếp người,
Khéo mang lấy sắc tài làm chi !
Từ thay thªm vµo c©u để tạo kiểu câu cảm thán
d) Em chào cô ạ!
Em chào cô.
*KÕt luËn
* Chức năng của tình thái từ
Tạo ra các kiểu câu theo mục đích nói như câu cầu khiến, câu nghi vấn, câu cảm thán
Biểu thị sắc thái tình cảm
* Các loại tình thái từ thường gặp:
-Tình thái từ nghi vấn: ư, hả, hử, chăng, chứ...
-Tình thái từ cầu khiến: đi, với, nào...
-Tình thái từ cảm thán: thay, thật…
-Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: cơ, cơ mà, mµ, nhé, ạ…
Bài tập nhanh: bài tập 1/ 81:
xác định câu nào sử dụng tình thái từ?
Em thích trường nào thì thi trường ấy.
b. Nhanh lên nào, anh em ơi!
c. Làm như thế mới đúng chứ!
d. Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.
e. Cứu tôi với!
g. Nó đi chơi với bạn từ sáng. Quan hệ từ.
h. Con cò đậu ở đằng kia.
i. Nó thích hát dân ca Nghệ tĩnh kia.
b
c
e
i
Bài tập nhanh: bài tập 1/ 81:
xác định câu nào sử dụng tình thái từ?
Em thích trường nào thì thi trường ấy.
b. Nhanh lên nào, anh em ơi!
c. Làm như thế mới đúng chứ!
d. Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.

b
c
=>Đại từ
=>Tình thái từ
=>Tình thái từ
=>quan hệ từ
=>Khi sử dụng tình thái từ cần phân biệt tình thái từ với các từ đồng âm khác nghĩa; khác từ loại.
Điểm khác nhau giữa thán từ và tình thái từ :
*Về hình thức:
Thán từ: thường đứng ở đầu câu làm thành thành phần biệt lập , nó có thể được tách thành một câu đơn đặc biệt.
Tình thái từ :thường đứng ở cuối câu, không có khả năng độc lập tạo thành câu,không làm thành phần biệt lập của câu như thán từ.
*Về chức năng:
-Thán từ: Bộc lộ cảm xúc;gọi đáp
-Tình thái từ: Tạo kiểu câu theo mục đích nói;biểu thị sắc thái tình cảm
=> Khi xác định từ loại cần chú ý vào nghĩa của từ khi đặt trong ngữ cảnh cụ thể.

Ví dụ
-Bạn chưa về à?
Thầy mệt ạ?
Bạn giúp tôi một tay nhé!
-Bác giúp cháu một tay ạ!
Nhận xét:
Bạn chưa về à?
Hỏi->bằng vai nhau ->thân mật
Thầy mệt ạ?
Hỏi-> người vai dưới đối với người bề trên ->kính trọng
Bạn giúp tôi một tay nhé!
Cầu khiến -> bằng vai, thân mật
Bác giúp cháu một tay ạ!
Cầu khiến ->người vai dưới đối với người bề trên->kính trọng, lễ phép .
=> Sử dụng tình thái từ phải phù hợp với hoµn c¶nh giao tiếp(quan hÖ x· héi ,thø bËc x· héi ,t×nh c¶m,…)
Th¶o luËn : Trong giao tiÕp,c¸c tr­êng hîp ph¸t ng«n sau ®©y th­êng bÞ phª ph¸n.Em h·y gi¶i thÝch t¹i sao vµ ch÷a l¹i cho ®óng:
-Chµo «ng ch¸u vÒ.
-Em chµo c«.
-Con ®· häc bµi råi.
-MÑ ¬i ,con ®i ch¬i mét l¸t.
Đây là những lời chào,câu trả lời,xin phép của người bề dưới đối với người bề trên,nhưng chưa thể hiện thái độ lễ phép,kính trọng vì chưa sử dụng tình thái từ.
=>Cần bổ sung tình thái từ phù hợp.
1. Bài 2: Giải thích nghĩa của các tình thái từ trong các câu:
a. Chứ: tình thái từ nghi vấn-> Dùng trong trường hợp điều được nói đã ít nhiều được khẳng định.
c. Ư: tình thái từ nghi vấn-> Hỏi với thái độ phân vân.
e. Nhé: tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm->Dặn dò, thái độ thân mật.
Bài tập 3 :Đặt câu với các tình thái từ: mà, đấy, chứ lị, thôi, cơ, vậy.(nhóm1,2)

Bài tập 4: . Đặt câu hỏi có dùng tình thái từ phù hợp với những quan hệ xã hội( nhóm 3,4):
-Học sinh với thầy giáo hoặc cô giáo;
-Bạn nam với bạn nữ cùng với lứa tuổi;
-Con với bố mẹ hoặc cô, dì,chú, bác .
Bài tập 5: Một số tình thái từ ở địa phương:
-làng bùng(Ngọc Xá-Quế Võ):
ị ạ
tình thái từ ở địa phương:
tình thái từ toàn dân:
-Miền Nam :
ha nhỉ
nghe nhé
nha nhé





*Bài tập : Hãy viết 1 đoạn văn (3-5 câu) PBCN của em về 1 trong các nhân vật em đã được học trong chương trình ngữ văn 8 trong đó có sử dụng tình thái từ hợp lí


*Bài tập : Hãy viết 1 đoạn văn đối thoại (3-5 câu) có sử dụng tình thái từ hợp lí

Nhóm 1:Nội dung tuyên truyền ,nhắc nhở,động viên bạn bè hãy sử dụng điện tiết kiệm trong trường mình,lớp mình
Nhóm 2,3:Trao đổi với thầy cô giáo hoặc bố mẹ về vấn đề bảo vệ môi trường.
*Bài tập thêm 2: Tìm tình thái từ trong những câu sau và cho biết những từ in đậm còn lại thuộc từ loại gì? từ đó em rút ra điều gì khi nhận biết và sử dụng tình thái từ?
a. Tôi mà biết nói dối ai.
b. Tôi đã giúp bạn ấy nhiều rồi mà.
c. Quyển sách mà tôi mới mua rất lí thú
.d. Mẹ ăn nữa đi!
e. Tôi đi từ nhà đến trường hết 10 phút.

Khi s.dụng tình thái từ cần p.biệt tình thái từ với các từ đồng âm khác nghĩa; khác từ loại.(Cũng giống như trường hợp ta dùng trợ từ ở tiết trước)
Trợ từ.
Tình thái từ.
Quan hệ từ.
Tình thái từ.
Động từ.
Bài tập nhanh: bài tập 1/ 81:
xác định câu nào sử dụng tình thái từ?
Em thích trường nào thì thi trường ấy.
b. Nhanh lên nào, anh em ơi!
c. Làm như thế mới đúng chứ!
d. Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.

e. Cứu tôi với!
g. Nó đi chơi với bạn từ sáng.
h. Con cò đậu ở đằng kia.
i. Nó thích hát dân ca Nghệ tĩnh kia.
b
c
i
=>Đại từ phiếm chỉ
=>Tình thái từ cầu khiến
=>Tình thái từ
=>quan hệ từ
=>Tình thái từ cầu khiến
=>quan hệ từ
=>chỉ từ
=>tình thái từ
e
III.Luyện tập.
1. Bài 2: Giải thích nghĩa của các tình thái từ trong các câu:
a. Chứ: Nghi vấn, dùng trong trường hợp điều được nói đã ít nhiều được khẳng định.
b. Chứ: Nhấn mạnh điều vừa khẳng định và cho là không thể khác được.
c. Ư: Hỏi với thái độ phân vân.
d. NhØ: Th¸i ®é th©n mËt.
e. Nhé: Dặn dò, thái độ thân mật.
g. Vậy: Thái độ miễn cưỡng.
h. Cơ mà: Thái độ thuyết phục.