Bài 7. Mã Giám Sinh mua Kiều

Thuyết trình tác phẩm văn học:
MÃ GIÁM SINH MUA KIỀU
( Trích truyện kiều)

Gần miền có một mụ nào,
Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh.
Hỏi tên, rằng: “ Mã Giám Sinh”,
Hỏi quê, rằng: “ Huyện Lâm Thanh cũng gần”.
Quá niên trạc ngoại tứ tuần,
Mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao.
Trước thầy sau tớ lao xao,
Nhà băng đưa mối rước vào lầu trang.
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng,
Buồng trong mối đã giục nàng kíp ra.
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng !
Ngại ngùng dợn gió e sương,
Ngừng hoa bóng thẹn trông gương mặt dày.
Mối càng vén tóc bắt tay,
Nét buồn như cúc điệu gầy như mai.
Đắn đo cân sắc cân tài,
Ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ.
Mặn nồng một vẻ một ưa,
Bằng lòng khách mới tùy cơ dặt dìu.
Rằng: “ Mua ngọc đến Lam Kiều,
Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?”
Mối rằng: “ Giá đáng nghìn vàng,
Dớp nhà nhờ lượng người thương dám nài!”
Cò kè bớt một thêm hai,
Giờ lâu ngã giá vâng ngoài bốn trăm.

( Nguyễn Du, Truyện Kiều, Sđd)
Sau khi gặp gỡ, đính ước cùng Kim Trọng thì thình lình gia đình gặp tai họa. Cha và em bị bắt bớ, hành hạ. Không đành lòng để gia đình tan nát, Kiều đã tự nguyện bán mình để lấy tiền lo lót cho bọn tham quan để chuộc cha và em ra khỏi vòng lao lý. Chẳng may, kẻ đến mua nàng lại là Mã giám sinh, một tên buôn người .

Bốn câu đầu :Kiều quyết định bán mình. Gia đình nàng bắn tin cho người mối.
Hai mươi sáu câu giữa. Cuộc mua bán Kiều.
Bốn câu kết : Cuộc mua bán kết thúc và lời bình của tác giả.
Tả chuyện Mã giám sinh mua Kiều để lộ dần chân tướng con buôn của gã đồng thời cũng thể hiện nỗi ê chề, nhục nhã trong tai họa bất hạnh đầu tiên của cuộc đời Kiều.
Viễn khách: Khách ở xa đến
Vấn danh: Tức lễ ăn hỏi. Trong lễ ăn hỏi nhà gái phải cho biết tên tuổi người con gái, đây dung với nghĩa rộng là hỏi xin cưới.
Tứ tuần: bốn mươi tuổi
Ngừng: nhìn, ngắm
Mua ngọc đến Lam Kiều: ý câu này là “Đến đây cốt để mua được người đẹp”
Sính nghi: đồ dẫn cưới. Theo tục lệ cũ, nhà gái buộc nhà trai phải đưa nhiều đồ lễ đến mới cho cưới, đồ lễ ấy gọi là đồ dẫn cưới
Dớp nhà: nhà gặp vận đen, nhà đang mắc gian truân
Mã Giám Sinh là điển hình của một loại con buôn lưu manh với tính chất giả dối, bất nhân và vì tiền.
Giả dối xuất thân lai lịch mù mờ, giới thiệu khách phương xa ( viễn khách) mà lại xưng quệ cũng gần. Đến tướng mạo, tính danh cũng giả dối, tuổi tác đã nhiều nhưng lại cố ý tô vẽ cho trẻ, ra vẻ thư sinh phong lưu lịch sự mà trước thầy, sau tớ lao xao láo nháo, ô hợp.
+Quá niên trạc ngoại tứ tuần,
Mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao.
Trước thầy sau tớ lao xao,
Bản chất bất nhân của Mã giám Sinh bộc lộ qua cảnh mua bán Thúy Kiều. Bất nhân trong hành động, thái độ đối xử với Thúy Kiều xem như một đồ vật đem bán, cân đo đong đếm cả nhan sắc lẫn tài hoa: đắn đo cân sắc, cân tài. Bất nhân trong tâm lí lạnh lùng vô cảm trước gia cảnh của Kiều, xem nàng như một món hàng và tâm lí mãn nguyện hợm hĩnh:
+ Đắn đo cân sắc cân tài,
Ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ.
Bản chất vì tiền trong hành động mặc cả keo kiệt, đê tiện: cò kè kéo bớt một thêm hai

Thúy Kiều thật đáng tội nghiệp vì nàng đang là một món hàng đem bán và càng tội nghiệp hơn khi Kiều đang ý thức được nhân phẩm của mình.
Là một món hàng, Kiều buồn rầu, tủi hổ, sượng sùng trong bước đi ngại ngùng, ê chề trong cảm giác thẹn trước hoa và mặt dày trước gương. Là một người ý thức được nhân phẩm, Kiều đau uất trước cảnh đời ngang trái, đau khi nghĩ tới nỗi mình tình duyên dang dở, uất bởi nỗi nhà bị vu oan giá họa
Bao trùm tâm trạng Kiều là nỗi đau đớn, tái tê;
Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng!
Và cảm thấy ê chề, tủi nhục:
Ngừng hoa bóng thẹn, trông gương mặt dày.
Nàng cử động như cái máy theo sự đạo diễn của mụ mối và theo yêu cầu của họ Mã:
Mối càng vén tóc, bắt tay,
Ép cung cầm nguyệt, thứ bài quạt thơ.
Hình ảnh Thúy Kiều trong đoạn thơ thể hiện tất cả nỗi tủi thẹn và đau khổ cùng cực của một cô gái khuê các bị coi là món hàng đem ra mặc cả, bán mua. Việc Thúy Kiều rơi vào tay họ Mã là bước thứ nhất trong quãng đời mười lăm năm lưu lạc đọa đày của một “ thân phận đoạn trường”.

Đoạn trích thể hiện tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du. Đó là nỗi đau đớn trước thực trạng con người bị chà đạp. Thân phận Thúy Kiều cũng tiêu biểu cho số phận bất hạnh của bao nhiêu người phụ nữa dười chế độ phong kiến mục nát, tàn bạo.
Cũng qua việc miêu tả chân dung nhân vật phản diện Mã Giám Sinh và diễn biến cuộc mua bán, tác giả căm phẫn, lên án những thế lực tàn bạo trong xã hội phong kiến mục nát vùi dập người lương thiện. Đó là bọn buôn người, bọn lưu manh và sức mạnh của đồng tiền phi nghĩa
GHI NHỚ: SGK/99